Οι μπανάνες κινδυνεύουν να εξαφανιστούν

Φανταστείτε έναν κόσμο χωρίς μπανάνες: πρωινό χωρίς σμούθι και τηγανίτες μπανάνας, απογευματινό χωρίς μπανόφι και κέικ μπανάνας, επιδόρπιο χωρίς τάρτες και τούρτες μπανάνας.

Πρόκειται για ένα τραγικό σενάριο που δυστυχώς θα μπορούσε σύντομα να γίνει πραγματικότητα.

Ένας θανατηφόρος μύκητας που εδώ και 30 χρόνια μαστίζει τις μπανανοφυτείες στη Νοτιοανατολική Ασία  έφτασε πλέον και στη Λατινική Αμερική, όπου καλλιεργούνται οι περισσότερες από τις μπανάνες, που διοχετεύονται στις αγορές του κόσμου.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της New York Post, το Κολομβιανό Γεωργικό Ινστιτούτο επιβεβαίωσε στις 8 Αυγούστου ότι βρήκε ένα στέλεχος του μύκητα Fusarium oxysporum, που ονομάζεται Tropical Race 4 (TR4).

Οι ομοσπονδίες κήρυξαν τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, διατάσσοντας τους αγρότες να βάλουν φυτείες σε καραντίνα και να καταστρέψουν τις καλλιέργειες στον Βορρά, όπου ανακαλύφθηκε ο μύκητας.

«Αυτό που έχουμε είναι σχεδόν ένα σενάριο Αποκάλυψης σύμφωνα με το οποίο ίσως χάσουμε και την Cavendish [η ευρύτερα καλλιεργούμενη ποικιλία μπανάνας]», δήλωσε στο Wired η Σάρα Γκουρ, από την έδρα του βρετανικού Πανεπιστημίου του Εξετερ για την επισιτιστική ασφάλεια.

Ο TR4 ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1989 στην Ταϊβάν, στη συνέχεια διαδόθηκε σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ασία και από εκεί πέρασε στον Λίβανο, το Ισραήλ, την Ινδία και την Αυστραλία. Μέχρι πρόσφατα, όμως, η Λατινική Αμερική είχε αποφύγει εντελώς τη μόλυνση από τον παθογόνο παράγοντα.

«Μόλις εμφανιστεί σε μια χώρα είναι πολύ δύσκολο να απαλλαγούμε από αυτόν», πρόσθεσε ο Νταν Μπέμπερ, λέκτορας βιοεπιστημών επίσης στο πανεπιστήμιο του Εξετερ.

Ο μύκητας TR4 ζει στο έδαφος και μπορεί να μεταδοθεί από ακάθαρτα ελαστικά αυτοκινήτων ή μπότες, ή να εξαπλωθεί από μολυσμένες μπανανιές που μεταφυτεύονται σε άλλες φάρμες. Από τη στιγμή που περάσει στο έδαφος, μπορεί να παραμείνει αδρανής για χρόνια πριν μολύνει τις μπανανιές μέσω των ριζών τους, και τις νεκρώσει.

Η ιστορία που οδήγησε στη σημερινή (τραγική) κατάσταση της μπανάνας είναι γνωστή.

Μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, σε όλο τον κόσμο υπήρχαν άφθονες άγριες ποικιλίες μπανάνας, καθεμιά με τη δική της μοναδική γεύση, υφή και χρώμα. Όμως, με την εκβιομηχάνιση της γεωργίας στις αρχές του 20ου αιώνα, και με στόχο την παγκόσμια κυριαρχία της μπανάνας επιλέχτηκε μόνο μια ποικιλία, η Cavendish, που ήταν και η πιο ισχυρή.

Εκείνη την εποχή, η Cavendish ήταν η μοναδική που μπορούσε να αντικαταστήσει την Gros Michel, προηγούμενη κυρίαρχη ποικιλία «πρωταθλητή»,  η οποία όπως μπορείτε να μαντέψετε είχε εξαφανιστεί από ένα στέλεχος του μύκητα Fusarium.

Δυστυχώς, όπως έχει δείξει επανειλημμένα η φύση, η έλλειψη γενετικής διακύμανσης δεν ευνοεί ένα είδος, έτσι η, κάποτε σκληροτράχηλη Cavendish, απειλείται τώρα από την επιδημία της φουζαρίωσης.

Ο Μπέμπερ προβλέπει «ταχεία εξάπλωση» της επιδημίας σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική. Μερικοί επιστήμονες επιδιώκουν ως πιθανή λύση την γονιδιακή επεξεργασία ή τη διασταυρούμενη αναπαραγωγή με άλλες μπανάνες για να παράγουν πιο ισχυρό καρπό.

Αλλά προς το παρόν, η εξάπλωσή της θα μπορούσε να σημαίνει το τέλος της μπανάνας, όπως την γνωρίζουμε. Οι επιστήμονες λένε ότι είναι ένα κουδούνι που σημαίνει συναγερμό  σε ολόκληρη τη σύγχρονη γεωργική βιομηχανία. «Με αυτό το σύστημα παραγωγής», λέει ο Μπέμπερ, «απλά ζητάς μπελάδες».