Οι πάπυροι του Βεζούβιου θα αποκαλύψουν τα μυστικά του Σωκράτη

Μερικοί από τους 800 πάπυρους που ανακαλύφθηκαν στο Ερκουλάνουμ, την αρχαία πόλη Ηράκλεια μεταξύ Νάπολης και Πομπηίας, που καταστράφηκε μετά την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ, περιέχουν πληροφορίες για τη ζωή του Σωκράτη, σύμφωνα με έναν καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, μεταδίδει στους Times ο Τομ Κίνγκτον, ανταποκριτής της βρετανικής εφημερίδας στη Ρώμη.

Νέες τεχνικές για την ανάγνωση αρχαίων παπύρων που έχουν αποκαλύψει λεπτομέρειες για τις τελευταίες ώρες και τον θάνατο του Πλάτωνα πριν από 2.500 χρόνια, πρόκειται να φέρουν στο φως πολύ περισσότερες πληροφορίες για την αυγή της ιατρικής επιστήμης, τους Επικούρειους, τους Στωικούς και τον Σωκράτη, ισχυρίστηκε ο καθηγητής Γκρατσιάνο Ρανόκια: «Ο Πλάτωνας είναι μόνο η αρχή. Αυτά που πρόκειται να μάθουμε θα πρέπει να είναι επίσης εκπληκτικά», τόνισε.

Τα έργα συγκαταλέγονται ανάμεσα σε 800 καρβουνιασμένα ειλητάρια (βιβλία τα οποία κατασκευάζονταν από πάπυρο, από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων και των Ρωμαίων, και ονομάζονταν κύλινδροι), που βρέθηκαν σε μια ιδιωτική βιβλιοθήκη σε ανασκαφή βίλας στο Ερκουλάνουμ, την αρχαία ρωμαϊκή πόλη, που θάφτηκε κάτω από την τέφρα του Βεζούβιου.

Κατά την πρώτη ανασκαφή της, που έγινε τον 18ο αιώνα, πολλά ειλητάρια ανοίχτηκαν μεν προσεκτικά, αλλά καταστράφηκαν αποσπάσματα, αφήνοντας 1.840 θραύσματα, τα οποία μπορούσαν μόνο μερικώς να διαβαστούν.

Χρησιμοποιώντας μια τεχνική, που ονομάζεται υπέρυθρη υπερφασματική απεικόνιση και η οποία βοηθά στη διάκριση της μελάνης με βάση τον άνθρακα από τον καρβουνιασμένο πάπυρο, ο Ρανόκια διαπίστωσε ότι θα μπορούσε να αυξήσει την αναγνωσιμότητα του εγγράφου για τον Πλάτωνα κατά 30%.

Και τώρα, χάρη στα μηχανήματα απεικόνισης που έχουν δημιουργηθεί από το Ιταλικό Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών, στη βιβλιοθήκη της Νάπολης όπου φυλάσσονται οι κύλινδροι, μελετώνται περισσότερα θραύσματα και τα αποτελέσματα γίνονται όλο και καλύτερα, γράφουν οι Times.

«Υπάρχει ένας κύλινδρος (ειλητάριο) για τους γιατρούς στη νότια Ιταλία και τη Σικελία τον 5ο αιώνα π.Χ., ο οποίος μεταφράστηκε το 1906, αλλά τώρα μπορούμε να διαβάζουμε δέκα φορές περισσότερα», δήλωσε ο Ρανόκια.

Ο ιταλός ειδικός είπε ακόμη ότι τα νέα κείμενα θα ρίξουν περισσότερο φως σε μια κρίσιμη στιγμή στην ιστορία της Ιατρικής, όταν ο Αλκμαίων από τον Κρότωνα στη περιοχή της Καλαβρίας στη νότια Ιταλία, τότε αρχαία ελληνική αποικία, έκανε πρώιμες μελέτες του εγκεφάλου και πρωτοστατούσε στην τέχνη της μεταθανάτιας εξέτασης, βοηθώντας στην εξέλιξη της δυτικής Ιατρικής.

Τόσο το έργο για τους γιατρούς όσο και το έργο για τον Πλάτωνα γράφτηκαν πιθανώς από τον φιλόσοφο Φιλόδημο, ο οποίος έζησε στο Ερκουλάνουμ τον πρώτο αιώνα π.Χ. και μπορεί να ξεκίνησε τη δημιουργία της βιβλιοθήκης στη Βίλα των Παπύρων. Ενα άλλο από τα έργα του, που βρέθηκαν στη βίλα, είναι η ιστορία των Επικούρειων φιλοσόφων, το οποίο περιέχει επίσης τις παρακαταθήκες τους.

Ακόμη, «υπάρχει μια ιστορία των Στωικών όπου μπορούμε τώρα να αναγνωρίσουμε τρεις έως τέσσερις λέξεις επιπλέον σε κάθε 10 έως 13 γραμμές, αρκετές για να μας βοηθήσουν να ανασυνθέσουμε ολόκληρες προτάσεις, και άλλη μια για τη ζωή του Σωκράτη, όπου οι λέξεις που αναγνωρίστηκαν πρόσφατα μπορεί να μας πουν περισσότερα για τις διδαχές του», αποκάλυψε ο Ρανόκια.

Σε αντίθεση με την Πομπηία, η οποία θάφτηκε κάτω από αλλεπάλληλα στρώματα ηφαιστειακής ύλης, το Ερκουλάνουμ καταποντίστηκε από ένα πυροκλαστικό κύμα λάσπης που έβραζε και σφράγισε αμέσως τους κυλίνδρους. Εγιναν κάρβουνο, αλλά η έλλειψη οξυγόνου εμπόδισε να καούν εντελώς.

Οι κύλινδροι βρέθηκαν για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα, από έναν αγρότη που έσκαβε ένα πηγάδι, και αρχικά θεωρήθηκαν κατά λάθος κάρβουνα. Μερικά κομμάτια πετάχτηκαν πριν σταλούν ειδικοί από τον βασιλιά της Νάπολης, μεταξύ των οποίων και ο ιερέας του Βατικανού Αντόνιο Πιάτζιο. Ο Πιάτζιο εφηύρε μια μηχανή που ξετύλιγε αργά τους κυλίνδρους προσαρτώντας τους ένα μεταξωτό νήμα. Η τεχνική του «ήταν επαναστατική, αλλά το μηχάνημα του Πιάτζιο κατέστρεψε επίσης μεγάλο μέρος του έργου αφού έπρεπε να αφαιρέσει το πρώτο 0,5 – 1 εκατοστό του παπύρου πριν μπορέσει να αρχίσει να τον ξετυλίγει», εξήγησε ο Ρανόκια.

Δεδομένου ότι ο πάπυρος έχει πάχος λιγότερο από ένα χιλιοστό, το ξύσιμο ενός εκατοστού σημαίνει ότι χάθηκαν εκατοντάδες λέξεις. Ο ιταλός καθηγητής εργάζεται με θραύσματα που έχουν ήδη ξετυλιχτεί, ωστόσ υπάρχουν ακόμη 400 – 500 ειλητάρια, που δεν έχουν ξετυλιχθεί ακόμη.

Τέλος, προσθέτει ο Τομ Κίνγκτον στην Telegraph, μια ομάδα αμερικανών ειδικών ανακοίνωσε πέρσι ότι έχει αναπτύξει έναν τρόπο για να ξετυλίγει και να διαβάζει τους κυλίνδρους εικονικά, χρησιμοποιώντας αξονικές τομογραφίες και τεχνητή νοημοσύνη.