Οι στήλες καπνού στη Δυτική Αττική και τα «πλυντήρια» του σκραπ

Ο καπνός που υψώνεται μέρα – νύχτα προς τον ουρανό, σε περιοχές όπως η Νέα Ζωή στη Δυτική Αττική αλλά και σε άλλα μέρη της χώρας, και η όξινη μυρωδιά καμένου πλαστικού μαρτυρούν τα «πλυντήρια» του λαθρεμπορίου παλιοσίδερων, του λεγόμενου σκραπ. Εκεί όπου τα κλεμμένα καλώδια του ΟΣΕ, οι μετασχηματιστές του ΔΕΔΔΗΕ, οι κλεμμένοι καταλύτες από Ι.Χ. και κάθε λογής πλιάτσικο δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας γίνονται σκραπ για να πουληθούν κατόπιν σε παράνομους «μαντράδες». Οι τελευταίοι, με διάφορα λογιστικά και άλλα κόλπα, θα διοχετεύσουν στη συνέχεια το καθαρό τελικό προϊόν ως πρώτη ύλη σε, υποψιασμένους ή ανυποψίαστους, πελάτες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Διότι σύμφωνα με πηγές της αγοράς, οι εξαγωγές σκραπ χαλκού και αλουμινίου αντιστοιχούν πια σε τουλάχιστον 50% αυτής της παράνομης δραστηριότητας, η οποία εκτιμάται πως έχει ετήσιο τζίρο της τάξης των 200 εκατομμυρίων ευρώ. Τζίρος που κυμαίνεται βεβαίως ανάλογα με τις τιμές των μετάλλων στις διεθνείς αγορές και τη ζήτηση στην Ελλάδα. Την ελληνική ζήτηση όμως πλέον αυτά τα κυκλώματα είναι σε θέση να την υποκαταστήσουν με πελάτες στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και σε άλλες βαλκανικές χώρες. Αγνωστο παραμένει εάν αυτοί ξέρουν τι αγοράζουν. Ειδικά τα τελευταία χρόνια που οι εγχώριες βιομηχανίες έχουν θεσπίσει στη συντριπτική τους πλειονότητα πρωτόκολλα αυστηρών ελέγχων προκειμένου να είναι σίγουρες για την προέλευση των πρώτων υλών που αγοράζουν, οι εξαγωγές… ανθούν.

Τα παραστατικά

Το ταξίδι του μετάλλου από τις πυρές στη Δυτική Αττική έως τους εγχώριους πελάτες και τα σύνορα, και από εκεί ακόμα παραπέρα, είναι προσεκτικά σχεδιασμένο: ξεκινάει με τα παραστατικά αγοράς που φροντίζουν να έχουν εκείνοι οι «μαντράδες» και «σκραπατζήδες» που δεν μπορούν να αντισταθούν στον πειρασμό του γρήγορου και μεγάλου κέρδους. Κόβουν τιμολόγια αγοράς, παραστατικά αντίστοιχα με τις γνωστές αποδείξεις δαπάνης, στο όνομα υποτιθέμενων φυσικών προσώπων – προμηθευτών τους.

Οπως εξηγούν κύκλοι της αγοράς εξοικειωμένοι με τη διαδικασία, τα παραστατικά κόβονται σε ονόματα ακόμα και πεθαμένων προκειμένου να μην μπορεί τυχόν ιχνηλάτηση των Αρχών να οδηγήσει στους εμπλεκομένους. Για λίγα ευρώ αγοράζουν από τους «συλλέκτες» ποσότητες χαλκού που αξίζουν εκατοντάδες ευρώ. Αρκεί να αναφερθεί πως σήμερα ο χαλκός έχει 8.000 ευρώ περίπου ο τόνος. Που σημαίνει πως όποιος μπορεί να συγκεντρώσει φθηνά 100 κιλά χαλκού, μπορεί δυνητικά να τα πουλήσει 600 ή 700 ευρώ και να είναι και ανταγωνιστικά τιμολογημένος. Εχοντας εξασφαλίσει παραστατικό για την προμήθεια του σκραπ, του μετάλλου δηλαδή που έμεινε από την καύση καλωδίων και άλλων συσκευών που προηγήθηκε, μπορεί πλέον με μια πρόχειρη επεξεργασία χύτευσης και συχνότερα με απολύτως καμία επεξεργασία να το μεταπωλήσει.

Παλαιότερα το βασικό κίνητρο για έναν Ελληνα επιχειρηματία να αγοράσει παράνομο σκραπ ήταν ο ΦΠΑ. Αγοράζοντας από αυτή τη μαύρη αγορά γλίτωνε μεγάλα ποσά. Η πολιτεία κάποια στιγμή αντελήφθη το πρόβλημα και κατήργησε τον ΦΠΑ στο σκραπ, ευελπιστώντας πως θα αφαιρέσει το βασικό κίνητρο. Παράλληλα, εντατικοί έλεγχοι των διωκτικών αρχών έφεραν εκατοντάδες προσαγωγές, πολλές συλλήψεις, αλλά όχι σπουδαίο αριθμό καταδικών. Με τη ζήτηση στην Ελλάδα να μειώνεται λόγω υιοθέτησης αυστηρών κριτηρίων προμηθειών από τις περισσότερες επιχειρήσεις, τα κυκλώματα στράφηκαν σε μικρότερους Ελληνες πελάτες, συχνά στην γκρίζα ζώνη μεταξύ νόμιμης και παράνομης λειτουργίας, και κυρίως στο εξωτερικό.

Ανθούν οι… εξαγωγές

Πώς λοιπόν βγαίνει ένα φορτηγό με 25 τόνους καθαρό μέταλλο από τα ελληνικά σύνορα;

Οι απαντήσεις είναι αφοπλιστικές: «Επειδή μπορούν και επιτυγχάνουν σχετικά υψηλό βαθμό καθαρότητας του μετάλλου, μπορούν να εξασφαλίσουν νόμιμα, ή με άλλους τρόπους, πιστοποιητικά “end of waste”, τα οποία ισοδυναμούν με αποχαρακτηρισμό των αποβλήτων και έτσι με άτυπο διαβατήριο εμπορίας, και επιδεικνύοντάς τα στα σύνορα να βγουν από την Ελλάδα. Βοηθάει και ένα καλό χαρτζιλίκι όπου χρειαστεί», εξηγούν στην «Κ» πηγές που ζήτησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους. Την τελευταία δεκαετία η μέση τιμή του χαλκού διαμορφώνεται μεταξύ 6.500 και 7.000 ευρώ ο τόνος, προσθέτουν οι ίδιοι κύκλοι.

«Αναλογιστείτε πως στην κορύφωσή της η ζήτηση για σκραπ χαλκού στην Ελλάδα ήταν περίπου 25.000 τόνοι και όταν αυτή μειώνεται μπορεί πάντοτε το σκραπ να φύγει στο εξωτερικό. Οι περίπου 12.500 τόνοι είναι παράνομο σκραπ από τα καλώδια του ΟΣΕ, του προαστιακού, του κήπου της πολυκατοικίας, της οικοδομής και απ’ όπου αλλού αυτοί οι φτωχοδιάβολοι το μαζεύουν. Κάντε την πράξη και θα καταλάβετε για τι τζίρους μιλάμε», λέει στην «Κ» στέλεχος της βιομηχανίας ανακύκλωσης μετάλλων που έχει συνεργαστεί επανειλημμένως με τις ελληνικές αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές προκειμένου να μπει τέλος σε αυτή τη δραστηριότητα. Φυσικά, το λαθραίο παράνομο σκραπ δεν αφορά μόνο τον χαλκό και το αλουμίνιο, αλλά πλέον και τα σπάνια μέταλλα που υπάρχουν στους καταλύτες, τον χάλυβα και οτιδήποτε άλλο έχει αξία στην αγορά.