Οι συνεχείς σφοδροί καύσωνες απειλούν την ικανότητα της φύσης να μας παρέχει τροφή

Οι διαδοχικοί καύσωνες απειλούν πλέον την ίδια την ικανότητα της φύσης να μας παρέχει τροφή υποστηρίζουν επιστήμονες καθώς προειδοποιούν για έναν ″αόρατο, σιωπηλό θάνατο” στους ωκεανούς μας εν μέσω θερμοκρασιών ρεκόρ που ”καίνε” τη Γη.

Τα κύματα καύσωνα που πλήττουν την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Κίνα με θερμοκρασίες ρεκόρ, θέτουν σε κίνδυνο την ίδια ανθρώπινη ζωή καθώς και τη Γη και τη θάλασσα από την οποία αυτή εξαρτάται.

″Το σύστημα διατροφής μας είναι παγκόσμιο”, εξηγεί ο Τζον Μάσραμ καθηγητής ατμοσφαιρικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Λιντς. ”Υπάρχουν αυξανόμενοι κίνδυνοι για ταυτόχρονες μεγάλες απώλειες καλλιεργειών σε διάφορες περιοχές του κόσμου, οι οποίες θα επηρεάσουν πραγματικά τη διαθεσιμότητα και τις τιμές των τροφίμων. Δεν είναι αυτό που βλέπουμε αυτή τη στιγμή, αλλά στις επόμενες δεκαετίες αυτό είναι ένα από τα πράγματα που πραγματικά φοβάμαι….Οι άνθρωποι, όσοι δηλαδή έχουν την οικονομική δυνατότητα, μπορούν να μπουν σε έναν εσωτερικό χώρο και να ανάψουν τον κλιματισμό. Αλλά τα φυσικά οικοσυστήματα και τα καλλιεργούμενα οικοσυστήματα δεν μπορούν να το κάνουν αυτό” για να προστατευθούν και να διατηρηθούν.

Ο ευρωπαϊκός καύσωνας του 2018, όπως επισημαίνει ο Guardian οδήγησε σε πολλαπλές αποτυχίες των καλλιεργειών και απώλεια απόδοσης έως και 50% στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Το 2022, οι θερμοκρασίες ρεκόρ στο Ηνωμένο Βασίλειο κατέστρεψαν φρούτα και λαχανικά.

Οι καύσωνες αναμένεται να γίνουν 12 φορές συχνότεροι μέχρι το 2040 σε σύγκριση με τα επίπεδα προ υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Αν και ένας μόνο καύσωνας μπορεί να μην ”σκοτώσει” ένα οικοσύστημα, καύσωνες με ολοένα και μεγαλύτερη ένταση αλλά και συχνότερη εμφάνιση συνεπάγεται πως η φύση δεν θα έχει χρόνο να ανακάμψει.

Όπως λέει Μάρσαμ ″Οι άνθρωποι είναι γενικά αποκομμένοι από τις επιπτώσεις του καιρού από τις οποίες εξαρτόμαστε όλοι. Πηγαίνουμε στα μαγαζιά για να αγοράσουμε τρόφιμα – δεν τα καλλιεργούμε μόνοι μας. Αλλά αν μιλήσετε με αγρότες οπουδήποτε στον κόσμο, είναι εξαιρετικά ενήμεροι για το τι κάνει ο καιρός και τις επιπτώσεις στη γεωργία τους».

Επίσης η κλιματική κρίση δεν αυξάνει μόνο τους ατμοσφαιρικούς καύσωνες, αλλά αυξάνει και την θερμοκρασία στους ωκεανούς, βλάπτοντας τις παράκτιες κοινότητες και απειλώντας μια άλλη βασική πηγή τροφής για τον άνθρωπο.

Το θερμικό στρες προκαλεί δραματικές καταστροφές, όπως ο ”θερμικός θόλος” του 2021 κατά μήκος της ακτής του Ειρηνικού του Καναδά, ο οποίος σκότωσε περίπου 1 δισεκατομμύριο θαλάσσια ζώα.

Η Ντανιέλα Σμιτ , καθηγήτρια Γεωεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ σχολίασε πως ”Συχνά σκεφτόμαστε τις επιπτώσεις στα οικοσυστήματα της ξηράς, επειδή είναι εύκολο να τις δούμε – τα φυτά μαραίνονται και τα ζώα ζεσταίνονται πολύ. Αλλά οι άνθρωποι γενικά δεν σκέφτονται τους θαλάσσιους καύσωνες. Αυτό είναι που με ανησυχεί πραγματικά – αυτός ο αόρατος, σιωπηλός θάνατος”.

Μερικά από τα πιο ευάλωτα οικοσυστήματα είναι αυτά που έχουν συνηθίσει να έχουν σταθερή θερμοκρασία όλο το χρόνο, όπως είδη στους τροπικούς ωκεανούς.

Η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς Κελσίου αναμένεται να εξαλείψει ουσιαστικά τους τροπικούς κοραλλιογενείς υφάλους. Έχουν την υψηλότερη βιοποικιλότητα από οποιοδήποτε άλλο οικοσύστημα παγκοσμίως και υποστηρίζουν περισσότερους από 500 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, οι περισσότεροι από τους οποίους βρίσκονται σε φτωχές χώρες.

″Έχω μικρά παιδιά”, είπε ο Μάρσαμ, ”Όποτε παρακολουθείς το Finding Nemo ή διαβάζεις ένα βιβλίο για τους κοραλλιογενείς υφάλους, δεν μπορείς παρά να νιώθεις ότι, σε κάποιο επίπεδο, τους πουλάς ψέματα. Αν δεν ενεργήσουμε γρήγορα, αυτά τα συστήματα θα εξαφανιστούν. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να μην ενδιαφέρονται για τους κοραλλιογενείς υφάλους, αλλά δεν υπάρχει μέρος του πλανήτη που να είναι απρόσβλητο στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής”. Και συνεχίζει τονίζοντας πως ”δεν πρέπει όλα να έχουν οικονομική αξία. Χρειάζεστε τα φυτά για κάθε αναπνοή που παίρνετε. Είναι το οξυγόνο που αναπνέετε…αλλά τείνουμε να το ξεχνάμε αυτό”.

Αν μάλιστα αυτές οι προειδοποιήσεις φαντάζουν ήδη πολύ ζοφερές, θα πρέπει επίσης να αναλογιστούμε πως οι έρευνες για τους ποικίλους τρόπους με τους οποίου η θερμότητα επηρεάζει τα οικοσυστήματα, δεν έχουν καταφέρει να αποκαλύψουν το πλήρες μέγεθος των επιπτώσεων.

Σύμφωνα με ένα σενάριο για υψηλές εκπομπές θέρμανσης 4,4 C, το 41% των σπονδυλωτών της ξηράς θα αντιμετωπίσει ακραία θερμικά φαινόμενα μέχρι το 2099, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Nature.

Το στρες που προκαλείται από τις υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να προκαλέσει πολυάριθμα προβλήματα, επηρεάζοντας την ανάπτυξη, τη γονιμότητα, την ανοσία και αλλαγές στη συμπεριφορά.

Υπάρχουν είδη που μεταναστεύουν στα βουνά και προς τους πόλους για να αποφύγουν τη ζέστη ενώ αυξάνει συνεχώς η πιθανότητα εξαφάνισης περισσότερων ειδών από όσα επιστήμονες είχαν προβλέψει.

Η φύση μπορεί, ωστόσο, να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο να κάνει την ακραία ζέστη πιο υποφερτή, λένε οι ειδικοί.

Υδάτινα σώματα όπως λίμνες και σιντριβάνια κάνουν τα τοπία πιο ανθεκτικά τα ζεστά και ξηρά καλοκαίρια, συμβάλλοντας στην πρόληψη των πυρκαγιών και στη μείωση των επιπτώσεων της ξηρασίας.

Η δρ. Νικόλ Μιράντα, ανώτερη ερευνήτρια στο πρόγραμμα Oxford Martin σχολίασε πως ”η παρουσία βλάστησης και νερού στο τοπίο μας μπορεί να χρησιμεύσει ως τρόπος για να δροσίσουμε παθητικά το περιβάλλον μας. Τα δέντρα και τα φυτά παρέχουν σκίαση και έχουν επίσης τον μηχανισμό της εξατμισοδιαπνοής. Υδάτινα σώματα, όπως λίμνες και σιντριβάνια, αιχμαλωτίζουν τη θερμότητα γύρω τους εξατμίζοντας το νερό”.

Ένα παράδειγμα είναι οι μεγάλης κλίμακας πράσινοι διάδρομοι στο Μεντεγίν της Κολομβίας, οι οποίοι σύμφωνα με πληροφορίες έχουν μειώσει την αστική ζέστη κατά 2 βαθμούς Κελσίου.

Πηγές: Guardian, PNAS, Chatham House