Οψιμο ενδιαφέρον για τα κόκκινα δάνεια

Την περασμένη Κυριακή αναφέρθηκα στην επιστολή των «Ενδεκα του… Λαφαζάνη» για τα κόκκινα δάνεια. Σήμερα, ελάτε να δούμε την ουσία του θέματος. Σαν εισαγωγή αντιγράφω από την επιστολή – επερώτηση των 11 βουλευτών της Ν.Δ. τις πρώτες δύο παραγράφους:

«Η μεταβίβαση των δανείων εκ μέρους των πιστωτικών ιδρυμάτων έλυσε το χρόνιο πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων για τις τράπεζες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, δάνεια ύψους 86,96 δισ. ευρώ βρίσκονται πλέον σε funds.

Ωστόσο, το ίδιο δεν συνέβη με τους δανειολήπτες, οι οποίοι έχοντας απέναντί τους πλέον κερδοσκοπικές ιδιωτικές επιχειρήσεις με έδρα εκτός Ελλάδος και όχι τις εγχώριες τράπεζες, βρίσκονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο του πλειστηριασμού της περιουσίας τους και κυρίως της κατοικίας τους, που δείχνει να είναι η βασική προτεραιότητα των funds για την απόκτηση κερδών.[…]»

Ομολογώ ότι με προβλημάτισε πολύ το timing της παρέμβασης. Ποια μύγα τους τσίμπησε και αποφάσισαν να ασχοληθούν με τα funds και τους πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας; Ξέρετε, στην Ελλάδα όπου κυριαρχεί η ημιμάθεια, το ευκολότερο για έναν πολιτικό είναι να γίνει λαϊκιστής. Πράγματι, φαίνεται ότι πολιτικοί όλων των κομμάτων κατά καιρούς έχουν πάρει τη θέση που εκφράζεται με το σύνθημα: «Κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη». Μπορεί να κάνει ρίμα το «σπίτι» με τον «τραπεζίτη», αλλά δεν είναι αλήθεια. Σκόπιμα συγχέουμε την τράπεζα με τον τραπεζίτη για να προσωποποιήσουμε τον δαίμονα τραπεζίτη. Ελάτε να δούμε με νηφαλιότητα τα περίφημα κόκκινα δάνεια και πώς ξεκίνησαν.

Τα κόκκινα δάνεια δημιουργήθηκαν από τον καταστροφικό νόμο Κατσέλη. Ετσι απλά. Η Κατσέλη ξεκίνησε την καταστροφή, πείθοντας τον ανυποψίαστο ΓΑΠ ότι «λεφτά υπάρχουν». Πράγματι ο ΓΑΠ φαίνεται ότι πίστεψε το δικό του παραμύθι, και αμέσως μετά την εκλογή του μοίρασε 1 δισ. ευρώ σαν πρώτη δόση, υποσχόμενος ακόμα 1 δισ. ευρώ, που ευτυχώς δεν πρόλαβε να εκταμιεύσει. Η Κατσέλη ολοκλήρωσε την καταστροφή με τον περίφημο νόμο που φέρει το όνομά της για να μην την ξεχάσουμε ποτέ. Εξηγούμαι.

Με την αδυναμία της χώρας να προσφύγει στις αγορές χρήματος και την προσφυγή στο ΔΝΤ, τα ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου μπήκαν στην κατηγορία «σκουπίδια» (junk bonds). Σαν συνέπεια, οι ελληνικές τράπεζες που υποχρεωτικά είχαν επενδύσει ένα μεγάλο μέρος από τα κεφάλαιά τους σε ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου, αμέσως πτώχευσαν. Τι σημαίνει πτώχευσαν; Αυτοί που έχασαν τα χρήματά τους ήταν οι μέτοχοι των τραπεζών.

Με πτωχευμένες τράπεζες και τον κόσμο στα κάγκελα για το μνημόνιο, οι λαϊκιστές του ΠΑΣΟΚ έδωσαν τη χαριστική βολή στις τράπεζες, ψηφίζοντας τον περίφημο νόμο Κατσέλη, γιατί πολλοί δανειολήπτες θεώρησαν ότι μπορούν να προσφύγουν στην προστασία του νόμου, είτε μπορούσαν να αποπληρώνουν τα δάνειά τους είτε όχι. Δώσε στον Ελληνα ένα «παραθυράκι» και αμέσως θα το κάνει «μπαλκονόπορτα»!

Αξίζει την προσοχή σας το γεγονός ότι ενώ με την πτώχευση των τραπεζών έχασαν τα λεφτά τους οι μέτοχοι, με τη μη εξυπηρέτηση των δανείων αυτοί που χάνουν τα χρήματά τους είναι οι καταθέτες και όχι οι τραπεζίτες, όπως έντεχνα πολιτικοί και δημοσιογράφοι αφήνουν να αιωρείται στον αέρα. Ηταν τόσο κακός αυτός ο νόμος, που μέχρι το 2017 είχε τροποποιηθεί πέντε φορές. Τελικά καταργήθηκε με τον ν. 4738/2020, αλλά τη ζημιά την έκανε. Θα επισημάνω μόνο δύο σημεία από αυτόν τον νόμο για να διαπιστώσετε ότι πραγματικά γράφτηκε στο γόνατο.

Με τη μη εξυπηρέτηση των δανείων, αυτοί που χάνουν τα χρήματά τους είναι οι καταθέτες και όχι οι τραπεζίτες.

Στο άρθρο 4, παράγραφος 1, ο νόμος προβλέπει ότι «Για την έναρξη της διαδικασίας ο οφειλέτης υποβάλλει αίτηση στον γραμματέα του αρμόδιου δικαστηρίου. Η αίτηση πρέπει να περιέχει α) κατάσταση της περιουσίας του οφειλέτη και των κάθε φύσης εισοδημάτων του ιδίου και του συζύγου του…». Δηλαδή, αφορά μόνο τα ομόφυλα ζευγάρια και δει ανδρικά! Θα μου πείτε: λαθάκι. Ναι, αλλά δείχνει την προχειρότητα. Εκτός αν η Κατσέλη προέβλεπε τον νόμο για τα ομόφυλα ζευγάρια του 2024!

Τώρα πάμε στην ουσία. Αν γνωρίζαμε την ακριβή περιουσία και τα εισοδήματα του κάθε Ελληνα, θα είχαμε λύσει το πρόβλημα της φοροδιαφυγής! Πώς λοιπόν καλείται ο οφειλέτης να δηλώσει την περιουσία του και τα πραγματικά εισοδήματά του; Θα δηλώσει ό,τι τον βολεύει, αφού την υποχρέωση για την αποκάλυψη του δόλου την έχουν οι πιστωτές, σύμφωνα με το άρθρο 1: «Φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα και έχουν περιέλθει, χωρίς δόλο, σε αδυναμία πληρωμής… Την ύπαρξη δόλου αποδεικνύει ο πιστωτής». Εδώ δεν μπορεί να ανακαλύψει τα κρυμμένα περιουσιακά στοιχεία και εισοδήματα η εφορία, η οποία ζητά από τον ελεγχόμενο να αποδείξει τη νομιμότητα των καταθέσεών του και ζητάμε από τις τράπεζες να γίνουν υπερ-εφοριακοί για να ανακαλύψουν τυχόν δόλο; Σας φαίνονται λογικά αυτά; Ιδού λοιπόν γιατί κανένας δεν πληρώνει και όλοι προσφεύγουν στα δικαστήρια, παρά το γεγονός ότι το 65% των αιτήσεων απορρίπτονται. Και η καθυστέρηση μέσα στο παιχνίδι είναι.

Κατά τη γνώμη μου, η λύση για τα καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια που αφορούν φυσικά πρόσωπα ήταν πολύ πιο απλή, αλλά χρειαζόταν σχεδιασμό: Κανονικό Πτωχευτικό Δίκαιο για φυσικά πρόσωπα, όπως γίνεται σε πολιτισμένες χώρες, το οποίο να επιφέρει σημαντικές συνέπειες σε αυτόν που το επικαλείται. Δυστυχώς, ο νόμος Κατσέλη (ο οποίος στην αιτιολογική έκθεσή του προσπαθεί να καθιερώσει Πτωχευτικό Δίκαιο για φυσικά πρόσωπα) δεν είχε καμία συνέπεια σε αυτόν που τον επικαλείται, γι’ αυτό προσφεύγουν όλοι και «ό,τι κάτσει». Εκτός από τις λίγες περιπτώσεις που οφειλέτες απαλλάχτηκαν από τον βραχνά των δανείων τους με τον νόμο Κατσέλη, οι περισσότεροι που προσέφυγαν στην προστασία του και απορρίφθηκε το αίτημά τους είναι πολλαπλά ζημιωμένοι. Για όσο διάστημα οι οφειλές ήταν σε εκκρεμότητα δεν εξυπηρετούσαν τα δάνειά τους και όταν πλέον η προσφυγή τους απορρίφθηκε έχουν πολύ περισσότερα (τόκους και χρεολύσια) να πληρώσουν. Ουσιαστικά έκανε κακό τόσο στις τράπεζες όσο και στους δανειολήπτες. Φίλος δικηγόρος μού έλεγε (το 2017) ότι υπάρχουν προσφυγές για τις οποίες ορίστηκε δικάσιμος το 2032!!!

Υστερα από κάμποσα χρόνια λαϊκίστικης αδράνειας κάναμε το αυτονόητο. Δηλαδή, καλέσαμε τους επαγγελματίες και τους ειδικούς (servicers) να κάνουν τη δουλειά τους. Αξίζει να τονισθεί ο ασφυκτικός έλεγχος των συστημικών τραπεζών της Ευρωζώνης από τους: ΕΒΑ (European Banking Auyhority), ECB (European Central Bank), SSM (Single Supervisory Mechanism) –Βραχίονας της ECB– και JST (Joint Supervisory Team ανά χώρα και τράπεζα). Με ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα για τη μείωση των κόκκινων δανείων στον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι στο 2%. Στη χώρα μας ο μέσος όρος το 2018 ήταν πάνω από 30%! Να γιατί οι τράπεζες «πούλησαν» κοψοχρονιάς τα δάνειά τους στους servicers.

Με την απαλλαγή από τα κόκκινα δάνεια οι τράπεζες εξυγίαναν τον ισολογισμό τους και πέρασαν σε έναν ενάρετο κύκλο. Με την παραπληροφόρηση που υπάρχει και τη δαιμονοποίηση των τραπεζών, έχουμε λησμονήσει ένα θεμελιώδες αξίωμα: Μια χώρα μπορεί να λειτουργήσει για ένα διάστημα χωρίς κυβέρνηση (όπως έγινε στο Βέλγιο για πολλούς μήνες πριν από μερικά χρόνια), αλλά είναι αδύνατο να λειτουργήσει χωρίς τράπεζες. Και το καύσιμο για τις τράπεζες είναι το χρήμα, ενώ η ανάπτυξη της οικονομίας γίνεται μόνο με δανεισμό.

Αφησα για το τέλος το «έξυπνο» ερώτημα όλων των λαϊκιστών: «Γιατί οι τράπεζες δεν δίνουν τη δυνατότητα στον δανειολήπτη να εξαγοράσει το δάνειό του στην τιμή που το πουλάνε στα funds;». Γιατί απλούστατα κανένας δεν θα εξοφλούσε το δάνειό του περιμένοντας να κοκκινίσει χωρίς καμία συνέπεια και μετά να το αγοράσει σε κλάσμα της αξίας του!

Υ.Γ. Ολοι οι πολιτικοί κόπτονται για την προστασία της πρώτης κατοικίας. Ακούσατε όμως κανέναν από αυτούς να ενδιαφέρεται για έναν νοικάρη που δεν μπορεί να πληρώσει το νοίκι; Δεν σας κάνει εντύπωση; Για τις τράπεζες ένα ενήμερο δάνειο, έστω και με οριακή αποπληρωμή, είναι καλύτερο από ένα μη εξυπηρετούμενο δάνειο. Ολοι αυτοί που διαμαρτύρονται, γιατί δεν πλήρωναν όσο μπορούσαν ώστε το δάνειο να παραμείνει ενήμερο και να μην πάει στα «κοράκια»; Μήπως μπορούν να απαντήσουν «οι ένδεκα του… Λαφαζάνη», που είναι της Ν.Δ.;

*Ο κ. Ανδρέας Γ. Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.