Oταν η Αθήνα (δεν) κοιμάται – αλλά ναρκώνεται

Σε μια προσπάθεια να θέσει ψηλά το θέμα στη δημόσια ατζέντα και να ευαισθητοποιήσει για το πρόβλημα (σσ: δεν έχει αρμοδιότητα να παρέμβει), ο Γιώργος Καμίνης προσκάλεσε στο δημαρχείο γνωστούς Αθηναίους, που ζουν ή δραστηριοποιούνται στην πόλη, προκειμένου να ενώσουν τις δυνάμεις τους απέναντι στη λαίλαπα των ναρκωτικών που απλώνεται σε μεγάλες περιοχές του Κέντρου.

Στέκονται «χαμένοι», τρυπιούνται, ανάβουν φωτιές έξω από το Green Park. Τη νύχτα φωτίζει τα αποστεωμένα πρόσωπα τους το κίτρινο φως ενός φαναριού της Μαυρομματαίων. Οι περισσότεροι παίρνουν ενδοφλεβίως κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη, ουσία φτηνιάρικη, επιβλαβή, που εύκολα μπορεί να παραχθεί και στο σπίτι. Θάνατος παντού, σε κείνη την αδειανή βαλίτσα που ψαχουλεύει ένας 20χρονος –ναι, το Κουτί της Πανδώρας δεν είναι πια γεμάτο–, σε κείνα τα χαρτονομίσματα που εισπράττει ο ρυτιδιασμένος διακινητής, στο προϊόν που αποκαλύπτεται χωρίς αιδώ πλάι στη φωτιά. Ο εφιάλτης των ναρκωτικών δεν αφορά μόνο τους ίδιους, έχει γίνει και εφιάλτης των κατοίκων μιας οδού που κάποτε «φυσούσε», σε κάλλος και τιμές real estate, έξω από το Πεδίον του Aρεως. Ποιος να το φανταζόταν ότι η περιοχή θα πήγαινε κατά διαβόλου και δεν θα μπορούσαν ούτε στις εισόδους των πολυκατοικιών τους να πλησιάσουν χωρίς φόβο…

Τα ναρκωτικά, οι χρήστες, οι πιάτσες τους, δεν είναι πρόβλημα σημερινό, εμφανίζει όμως εκφάνσεις απρόβλεπτες που κάνουν τη μάχη της αντιμετώπισής τους άνιση, για αυτούς που κάθε φορά στέκονται «απέναντι».

Πριν από λίγα χρόνια το «άβατο» ήταν η Τοσίτσα και το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, τώρα έχει έλθει η σειρά ενός από τα ωραιότερα πάρκα της πόλης, μαζί και η σειρά του πεζόδρομου της Νομικής Σχολής, δίπλα στο Πνευματικό Κέντρο του δήμου Αθηναίων, με τους περαστικούς να σφίγγονται στη θέα της σύριγγας και την επιτόπια χρήση, κάτω από το αμείλικτο φως του ήλιου. Το τρίγωνο Σοφοκλέους – Μενάνδρου – Πειραιώς, κάτω από το Δημαρχείο της Αθήνας, η περιοχή του σταθμού Λαρίσης, στις παρυφές του Κολωνού, η Ακαδημία Πλάτωνος, η πλατεία Κουμουνδούρου, λογίζονται στους παραδοσιακούς θύλακες του κέντρου της πρωτεύουσας, εκεί όπου τα ναρκωτικά μπερδεύονται με την πορνεία, την εγκληματικότητα, την προσφυγιά, με το σκοτάδι στις ζωές των ανθρώπων.

Ειδικά το Πεδίον του Aρεως, πληγή χαίνουσα καθώς εκεί παρατηρείται η μεγαλύτερη πυκνότητα του φαινομένου, συνδυαζόμενη με τη γενική υποβάθμιση του Πάρκου, φέρεται να φιλοξενεί περισσότερα του ενός προβλήματα. Σύμφωνα με τον Γεράσιμο Παπαναστασάτο, κοινωνιολόγο – εγκληματολόγο, διευθυντή Έρευνας στο ΚΕΘΕΑ, στο σκηνικό με φόντο τα δέντρα γίνεται διακίνηση και χρήση απροσδιόριστης ποιότητας ουσιών, από άτομα που δεν είναι απλοί χρήστες · κάποιοι από αυτούς έχουν περάσει από hotspots της χώρας και πάντως έχουν αμφιλεγόμενη «νομική» υπόσταση, πολλοί και δη νέοι, ανήλικοι, εκδίδονται για να ζήσουν, γνωρίζουν τι θα πει εξαθλίωση. Και τα ναρκωτικά είναι το «στέμμα» της…

Η συνάντηση με πρωτοβουλία Καμίνη

Οι θεσμικοί φορείς γύρω από το Πάρκο εμφανίζονται ανίσχυροι, ενίοτε και πολιτικά άβουλοι, να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο. Αρμόδια υπουργεία, όπως αυτά της Προστασίας του Πολίτη και της Υγείας, αλλά και η Περιφέρεια Αττικής που έχει την ευθύνη διαχείρισης του Πάρκου, υφίστανται κριτική για επιμέρους και αποσπασματικές ενέργειες που δεν αμβλύνουν τελικά το πρόβλημα.

Μόλις το μεσημέρι της Πέμπτης 1 Μαρτίου, η απαρχή μιας σειράς συναντήσεων ήλθε να ταράξει τα νερά. Σε μια προσπάθεια να θέσει ψηλά το θέμα στη δημόσια ατζέντα και να  ευαισθητοποιήσει για το πρόβλημα (σσ: δεν έχει αρμοδιότητα να παρέμβει), ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης προσκάλεσε στο δημαρχείο γνωστούς Αθηναίους, που ζουν ή δραστηριοποιούνται στην πόλη, προκειμένου να ενώσουν τις δυνάμεις τους απέναντι στη λαίλαπα. Οι (με τυχαία σειρά) Στάθης Λιβαθινός, Χρήστος Χωμενίδης, Γιώργος Αρμένης, Αιμιλία Υψηλάντη, Μένη Μαλλιώρη, Μιμή Ντενίση, Στέλιος Μάινας, Περικλής Ιακωβάκης, Ντίνος Αυγουστίδης, Γιούλικα Σκαφιδά, Στεφανία Γουλιώτη, Ορφέας Αυγουστίδης, Εύα Καραϊτίδη, Θανάσης Πετρίδης, Νεφέλη Κουρή, Αρετή Γεωργίλη, Κωνσταντίνα Μιχαήλ, Έλενα Χαρμπίλα είναι μερικοί – γιατί αναμένεται να προστεθούν κι άλλοι – από τους ανθρώπους του πολιτισμού που θα φωνάξουν δυνατά, για να ηχήσει παντού το μήνυμα.

Όλοι τους συμφώνησαν να ασκηθεί πίεση προς την κεντρική διοίκηση, προκειμένου να κοιτάξει κατάματα το πρόβλημα και αποφάσισαν να απευθυνθούν – με το κείμενο της πρώτης συνάντησης – στο ανώτατο επίπεδο της κυβέρνησης, τον Πρωθυπουργό.

Συνεργάτες του δημάρχου Αθηναίων θυμίζουν ότι ο κ. Καμίνης «έχει απευθύνει επιστολή στον υπουργό Υγείας Ανδρέα Ξανθό, τονίζοντας το «ως εδώ και μη παρέκει» του προβλήματος, ενώ δεν έχει σταματήσει να ενημερώνει την πολιτική σκηνή για το πρόβλημα – από τον Πρωθυπουργό ως και τους αρχηγούς των κομμάτων».

Οι ίδιοι τονίζουν ότι σε κατ’ ιδίαν συνάντηση του δημάρχου με τον υπουργό Υγείας, έχει υπάρξει συναίνεση για τη δημιουργία χώρων επιτηρούμενης χρήσης στην πόλη, shooting rooms όπως αποκαλούνται. Απαιτείται ωστόσο σχέδιο νόμου…

Τα shooting rooms

Τι είναι όμως τα shooting rooms και τι ακριβώς μπορούν να προσφέρουν;

«Η λογική των shooting rooms ή consumption rooms, είναι η μείωση της βλάβης του χρήστη και η προστασία της δημόσιας υγείας», εξηγεί ο κ. Παπαναστασάτος, του ΚΕΘΕΑ. «Τέτοιοι χώροι υπάρχουν σε επτά χώρες της Ευρώπης (Δανία, Ολλανδία, Γερμανία, Ισπανία, Λουξεμβούργο, Γαλλία, Νορβηγία) και διέπονται όλοι από την ίδια λογική: του να γίνεται η χρήση σε ασφαλές περιβάλλον, παρουσία νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού, με δυνατότητα ενημέρωσης του εξαρτημένου ατόμου για τα προβλήματα που συνεπάγεται η χρήση. Στα shooting rooms μειώνεται η μετάδοση μολυσματικών ασθενειών, ασφαλώς η μετάδοση του HIV, και φλεγμονών (παρέχονται άλλωστε και σύριγγες, σύνεργα για τη χρήση), ενώ υπάρχει η δυνατότητα ελέγχου της ποιότητας της ουσίας. Σημειωτέον ότι γύρω από τους χώρους αυτούς, οι οποίοι είναι ανοικτοί επί 24ώρου βάσεως στην Ευρώπη, υπάρχει ανοχή της Αστυνομίας. Πρόκειται βεβαίως για χώρες που ασκούν μακροχρόνια και πολυσχιδή πολιτική για τη μείωση της βλάβης. Σκεφθείτε, στο Άμστερνταμ μπορεί να πέσετε πάνω σε τεράστια ταμπλό στους δρόμους που προειδοποιούν για τυχόν προβλήματα, του τύπου “Προσοχή, νοθευμένη ηρωίνη”».

Ο κ. Παπαναστασάτος χαρακτηρίζει ως στοίχημα το αν τελικά τα ναρκωτικά που στεγάζονται στο Πεδίον του Άρεως «προτιμήσουν» κάποια στιγμή τα shooting rooms. Η πράξη μόνο μπορεί να δείξει.

Ο διευθυντής Ερευνών του ΚΕΘΕΑ λέει παράλληλα και κάτι άλλο, εξίσου ενδιαφέρον: «Το θαύμα που περιμένουν πολλοί σε ό,τι αφορά το κέντρο της πόλης είναι θαύμα που βασίζεται σε συμμαχίες, ειδικά αυτές που μπορεί να στήσει η Κοινωνία των Πολιτών με τους αρμόδιους κάθε φορά θεσμικούς φορείς, ώστε να σπάει το ιδιότυπο άβατο των προβληματικών περιοχών. Ένα καλό παράδειγμα είναι ο χώρος δίπλα στο Πνευματικό Κέντρο. Αν οι φοιτητές της Νομικής διοργάνωναν πολύωρες δράσεις μέσα στην ημέρα, αν δηλαδή δραστηριοποιούνταν το υγιές κομμάτι, θα υπήρχε σίγουρα δραστική αλλαγή του τοπίου».

Σύμφωνα πάντα με τον ερευνητή, οι εξαρτημένοι που κάνουν ενδοφλέβια χρήση αγγίζουν (ανώτατο πλαφόν) τους 25.000 σε όλη την Ελλάδα, με το μεγαλύτερο ποσοστό να συγκεντρώνεται ασφαλώς στην Αθήνα.

«Δεν μπορούμε να κοιμηθούμε από τα ουρλιαχτά»

Η βόλτα στο Πάρκο, άχαρο ανέκδοτο για πολλούς, είναι καθημερινή συνήθεια για τη Στέλλα Χρηστίδου, η οποία διαμένει επί της Μαυρομματαίων. «Δεν την έχω απαρνηθεί εσκεμμένα, διότι πιστεύω ότι η παθητικότητα, η ηττοπάθεια απέναντι σε αυτό το τεράστιο πρόβλημα που έχει χτυπήσει την πόρτα μας τα τελευταία τρία χρόνια, είναι η χειρότερη δυνατή αντίδραση. Η ζωή μας έχει γίνει αφόρητη. Κάτω από τα σπίτια μας μαζεύονται γύρω στα 200 – 250 άτομα κάθε βράδυ, κάποια από αυτά ουρλιάζουν, συμπλέκονται μέχρι το πρωί, δεν θέλω να βάλω στο μυαλό μου τι θα γίνει πάλι όταν πιάσει η ζέστη και αναγκαστούμε να ανοίξουμε τα παράθυρα … Έχω χάσει κάθε κοινωνική ζωή, δεν βγαίνω συχνά γιατί φοβάμαι να γυρίσω αργά, με δέκα – δεκαπέντε άτομα να περιφέρονται σε ανεκδιήγητη κατάσταση δίπλα στην είσοδο της πολυκατοικίας · ούτε μπορώ φυσικά να δεχθώ συγγενείς και φίλους σπίτι μου, ποιος άλλωστε τολμάει να πλησιάσει βράδυ μέσα σε αυτό το σκηνικό; Δεν τα έχω με τους ανθρώπους αυτούς, αναγνωρίζω ότι είναι ασθενείς, κι εγώ, και άλλοι κάτοικοι είμαστε – όσο μπορούμε – κοντά τους, είναι πολλές οι φορές που φροντίζουμε, δε, τα σκυλιά τους. Αυτό όμως που ζούμε, είναι εφιάλτης. Η πολυκατοικία έχει ερημώσει. Μόνο ηλικιωμένοι έχουν απομείνει, στα υπόλοιπα διαμερίσματα έχει μπει λουκέτο».

Η ματιά των κατοίκων είναι γεμάτη απόγνωση. Ο Δημήτρης Τσιαμπούρης, κάτοικος και μέλος της Πρωτοβουλίας «Επιμένουμε Πεδίον του Άρεως» (υπάρχει ομώνυμο προφίλ στο Facebook) χαρακτηρίζει την κατάσταση τραγική, με την Πολιτεία πρακτικά να μην κάνει τίποτε δραστικό ώστε να αλλάξει. «Δεν έχει γίνει καν εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου, ώστε να υπάρξουν κάποια στιγμή αυτοί οι περιβόητοι χώροι επιτήρησης, όπου μπορούν οι εξαρτημένοι να κάνουν εκεί χρήση», λέει ο ίδιος, επισημαίνοντας ότι οι κάτοικοι τον τελευταίο ενάμιση χρόνο έχουν στρέψει τις προσπάθειες τους στο να μη γκετοποιηθεί το Πάρκο. Τον περασμένο Σεπτέμβριο έκαναν πορεία νύχτα με φανάρια, στις 11 Μαρτίου σχεδιάζουν συγκέντρωση με δρώμενα μπροστά στο Green Park, «τοπόσημο» του προβλήματος, ενώ παράλληλα προγραμματίζουν σχετική ημερίδα ευαισθητοποίησης μέσα στην άνοιξη. Ο κ. Τσιαμπούρης ξεκαθαρίζει πάντως ότι το πρόβλημα δεν εστιάζεται μόνο στη Μαυρομματαίων, αφού τοξικομανείς και διακινητές έχουν έντονη δραστηριότητα και μέσα στο πάρκο, τις τελευταίες εβδομάδες μάλιστα ανάβουν φωτιές δίπλα σε δέντρα και θάμνους, θέτοντας το σε κίνδυνο.