Οταν στο Κουρσκ έγινε η μεγαλύτερη μάχη τεθωρακισμένων στην Ιστορία

Η αιφνιδιαστική στρατιωτική επιχείρηση των Ουκρανών στην περιοχή του Κουρσκ, εντός της ρωσικής επικράτειας, έδωσε τις τελευταίες ημέρες ένα άλλο χρώμα στον πόλεμο που διεξάγεται εδώ και 29 μήνες — ήταν 24 Φεβρουαρίου 2022 όταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν διέτασσε τα στρατεύματά του να εισβάλουν στην Ουκρανία, σχεδιάζοντας να φτάσει στο Κίεβο σε τρεις ημέρες, αλλά τώρα βλέπει τους Ουκρανούς να τον πολεμούν σε ρωσικά εδάφη με βαριά ιστορία και ισχυρούς συμβολισμούς.

Γιατί έχει τέτοια συμβολική σημασία το Κουρσκ; Μα γιατί πριν από 81 Αυγούστους είχε δοθεί εκεί μια από τις σκληρότερες, πιο αιματηρές και πιο κομβικές μάχες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με τον θρυλικό Κόκκινο Στρατό να βγαίνει νικητής μέσα από φωτιά και ατσάλι και να λυγίζει τις στρατιές του Χίτλερ.

Για τη Μάχη του Κουρσκ έχουν γραφτεί πολλά. Με την άδεια του συγγραφέα, Δημήτρη Καμπουράκη, που έγραψε μεταξύ άλλων και για το Κουρσκ, διαβάζουμε στο βιβλίο «Μια σταγόνα ιστορία» (εκδ. Πατάκης):

Στις ρώσικες στέπες, στην περιοχή του Κουρσκ, συγκρούστηκαν 7.500 γερμανικά και ρώσικα τεθωρακισμένα. Ήταν μια τιτανομαχία που διέλυσε τους χιτλερικούς και απέδειξε την ανωτερότητα των σοβιετικών τανκς. Η μάχη προήλθε από ένα παρανοϊκό σχέδιο του Χίτλερ που του στοίχισε μισό εκατομμύριο νεκρούς.

Ανάμεσα στις 5 Ιουλίου και τις 23 Αυγούστου του 1943, έγινε στο ανατολικό μέτωπο η περίφημη μάχη του Κουρσκ. Έμεινε στην ιστορία ως η μεγαλύτερη μάχη τεθωρακισμένων που έγινε ποτέ. Μετά απ’ αυτή την τιτανομαχία, οι Γερμανοί άρχισαν να υποχωρούν συνεχώς ηττώμενοι αν και μαχόμενοι, ενώ οι Σοβιετικοί πήραν το πάνω χέρι και συνέχισαν να προελαύνουν δίχως ανακοπή ώσπου κατέλαβαν το Βερολίνο.

Η Βέρμαχτ είχε ήδη υποστεί μια τεράστια ήττα στο Στάλινγκραντ όπου οι Σοβιετικοί νικητές άφησαν 800.000 νεκρούς και τραυματίες γερμανούς στρατιώτες κάτω από τα ερείπια της ισοπεδωμένης πόλης. Η καταστροφή αυτή οφειλόταν αποκλειστικά στην παράνοια του Αδόλφου Χίτλερ, ο οποίος απαγόρευσε κάθε σκέψη υποχώρησης των στρατευμάτων του στρατηγού Πάουλους και στην σχιζοφρενική του διαταγή να παραμείνουν στο Στάλινγκραντ και να πέσουν μέχρις ενός.

Παρά ταύτα οι γερμανικές στρατιές του κεντρικού μετώπου που είχαν φθάσει ως έξω από τη Μόσχα διατηρούσαν ακόμα την ισχύ τους, παρά τη μερική υποχώρηση που είχαν αναγκαστεί να κάνουν λόγω του φοβερού χειμώνα και της Σοβιετικής αντεπίθεσης. Ο Χίτλερ, που είχε αυτοαναγορευτεί αρχιστράτηγος του ανατολικού μετώπου, θεωρώντας όλους τους στρατηγούς του ανίκανους, σχεδίασε μια μεγάλη αντεπίθεση στην πόλη Κουρσκ που θα του επέτρεπε να ξαναπάρει την πρωτοβουλία στο μέτωπο. Ο στρατάρχης Μανστάιν και ο στρατηγός Γκουντέριαν, ιδιοφυία στα τεθωρακισμένα, διαφώνησαν με την επιχείρηση γνωρίζοντας ότι οι επιχειρησιακές δυνατότητες των Σοβιετικών είχαν βελτιωθεί ραγδαία από το 1941 έως το 1943.

Οι ειδήμονες στρατηγοί θεώρησαν ότι μια τέτοια μετωπική σύγκρουση ήταν στρατιωτική αυτοκτονία, αλλά ο Χίτλερ δεν ήθελε ν’ ακούσει τίποτα. Θεωρούσε τον εαυτό του στρατιωτική μεγαλοφυΐα που οι απλοί στρατηγοί ήταν ανήμποροι να καταλάβουν. Οι γερμανοί στρατιωτικοί έλεγαν ότι ο παρανοϊκός ηγέτης τους κουνούσε το δάκτυλο του πάνω στον χάρτη σα να έπαιζε κάποιο επιτραπέζιο παιχνίδι, δίχως να έχει επίγνωση ότι κάθε διαταγή του έστελνε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους στον θάνατο.

Ο Φύρερ διέταξε μια απίθανη συγκέντρωση στρατευμάτων και όπλων, ενώ οι Σοβιετικοί, που είχαν ενημερωθεί μέσω Ελβετίας για το σχέδιο από τον κατάσκοπο τους Ρούντολφ Ρέσλερ, συγκέντρωσαν αντίστοιχες δυνάμεις. Γνωρίζοντας τι σκοπεύει να πράξει ο Χίτλερ και πού ακριβώς θα επιτεθεί, ο Στάλιν έφτιαξε μια γραμμή άμυνας βάθους 250 χιλιομέτρων, την ισχυρότερη αμυντική οχύρωση που υπήρξε ποτέ. Η κατασκοπεία είχε κάνει το θαύμα της, αποδεικνύοντας ότι ένας μόνο άνθρωπος που κλέβει ένα χαρτί γεμάτο σχέδια, μπορεί να είναι αποτελεσματικότερος από δέκα πάνοπλες μεραρχίες. Ουδέποτε άλλοτε σε πόλεμο είχαν συγκεντρωθεί τόσο γιγαντιαίες δυνάμεις σ’ έναν στενό θύλακα μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων. Όταν έγινε η επίθεση, η περιοχή μεταβλήθηκε σε Δαντική κόλαση.

Οι Γερμανοί έριξαν στη μάχη 900.000 στρατιώτες, 12.000 κανόνια και ολμοβόλα, 2.700 άρματα μάχης και 2.000 αεροπλάνα. Απέναντι τους βρήκαν 2.000.000 Σοβιετικούς στρατιώτες, 20.000 κανόνια, 5.000 τεθωρακισμένα, 2.000 αεροπλάνα και 400.000 αντιαρματικές νάρκες στρωμένες στο έδαφος. Οι σαράντα πέντε ημέρες φρικτών μαχών που ακολούθησαν κατέσκαψαν την περιοχή του Κουρσκ και έστρωσαν τη στέπα με κορμιά και από τις δυο πλευρές. Το πιο γνωστό επεισόδιο ήταν η σύγκρουση των τεθωρακισμένων στην περιοχή της Προχορόφκα.

Πάνω από 1.200 άρματα μάχης συγκρούστηκαν, για να αποδειχθεί ότι τα νέα σοβιετικά άρματα Τ-34 ήταν πια πολύ ανώτερα από τα γερμανικά Πάντσερ και Τάιγκερ που είχαν καταλάβει την Ευρώπη. Εκατοντάδες κουφάρια από καιόμενα γερμανικά άρματα σήμαναν την μεγάλη ήττα του Χίτλερ στο Κουρτσκ.

Όταν οι Γερμανοί άρχισαν την άτακτη υποχώρηση, οι νικητές μέτρησαν 500.000 νεκρούς άνδρες της Βέρμαχτ και 1.500 κατεστραμμένα άρματα. Οι Σοβιετικοί είχαν χάσει 270.000 άνδρες. Μιλάμε για πραγματικό μακελειό. Ήταν μια τεράστια καταστροφή από την οποία ο Χίτλερ δεν συνήλθε ποτέ. Εξάλλου, την ώρα που γινόταν η τιτανομαχία στο Κουρσκ, οι Δυτικοί σύμμαχοι αποβιβάστηκαν στην Ιταλία. Οι στρατηγοί του Χίτλερ τραβούσαν τα μαλλιά τους. Ο παλαβός ηγέτης τους είχε στείλει τα τεθωρακισμένα τους να καταστραφούν ανέλπιδα στις ρώσικες στέπες και τώρα δεν είχαν όπλα να αντιμετωπίσουν τους Δυτικούς.