Παρθενώνας: Το τεχνικό θαύμα και πώς έγινε πριν από 2.400 χρόνια

Είναι σύμβολο του παγκόσμιου πολιτισμού. Αποτελεί ένα μοναδικό έργο 2.400 και πλέον ετών που παραμένει ακόμη και σήμερα πανέμορφο, σχεδόν ίδιο. Ο Παρθενώνας, το μοναδικό αυτό αρχιτεκτονικό έργο, το οποίο απέκτησε παγκόσμιες διαστάσεις και είναι ένα από τα πιο γνωστά μνημεία του πλανήτη, έχει μια μοναδική ιστορία.

Θα μπορούσε τώρα, σήμερα, με τις δυνατότητες που δίνει η μηχανική να φτιαχνόταν ένα τέτοιο μνημείο; Ισως όχι, κάποιοι θα ήταν σίγουροι γι’ αυτό. Αλλά το ερώτημα που τίθεται είναι πώς κατάφεραν οι Αθηναίοι να φτιάξουν ένα τέτοιο μοναδικό ναό πριν από 2.400 χρόνια. Πώς μπόρεσαν να τον κτίσουν πάνω στον ιερό βράχο της Ακρόπολης.

Υπενθυμίζουμε ότι αρχιτέκτονες ήταν ο Φειδίας και ο Ικτίνος και σύμφωνα με τις γνωστές πληροφορίες ανακαλύφθηκαν διάφορα «τεχνάσματα» για να προχωρήσει το έργο.

Για να ανεβάσουν τα μάρμαρα στον ιερό βράχο οι εργάτες δεν θα μπορούσαν φυσικά να στηριχθούν στη φυσική τους δύναμη. Οι Αθηναίοι ανακάλυψαν τρόπους ανύψωσης που θυμίζουν σύγχρονες μεθόδους, χάρη στις γνώσεις μηχανικής και την ευρηματικότητά τους.

Τροχαλίες

Προχώρησαν στην κατασκευή αυτοσχέδιων γερανών, χρησιμοποιώντας τεράστιες τροχαλίες με δεμένες άμαξες και από τις δύο πλευρές, που λειτουργούσαν ως αντίβαρα. Για να συνδράμουν το έργο της ανύψωσης, οι τεχνίτες κατασκεύασαν και ξύλινους γερανούς. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αρχαιολόγων, γύρω από τον Παρθενώνα δούλευαν 8 μεγάλοι γερανοί και κάποιοι μικρότεροι στο εσωτερικό του.

Αξιοποιώντας αρχές και νόμους της φυσικής, χρησιμοποίησαν κατάλληλους μοχλούς και τροχαλίες που πολλαπλασίαζαν τη ροπή της δύναμης. Ήταν τόσο άρτια κατασκευασμένοι που ήταν δυνατό να ανεβάζουν ένα μάρμαρο βάρους 10 τόνων σε ύψος 15 μέτρων μέσα σε μόλις 20 λεπτά.

Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν πάνω από 20 χιλιάδες τόνοι μαρμάρου από την Πεντέλη. Για να το μεταφέρουν στην Αθήνα έφτιαξαν την οδό της Λιθαγωγίας. Η διαδρομή με άμαξες κρατούσε πάνω από 6 ώρες αλλά καθημερινά 20 άμαξες έκαναν συνεχή δρομολόγια.

Στα έργα της Ακρόπολης εργάστηκαν ελεύθεροι πολίτες, άποικοι, δούλοι και μαρμαράδες από την Πάρο, τη Νάξο και τη Μικρά Ασία.

Άρχισε να κτίζεται το 447 π.Χ. και οι οικοδομικές εργασίες τέλειωσαν μόλις σε εννιά (9) χρόνια (χρόνος ρεκόρ για την εποχή) δηλαδή το 438 π.Χ. Από το 438 ξεκίνησαν τα έργα διακόσμησης και τελείωσαν το 432 π.Χ.

Σε παλιό ναό

Ο Παρθενώνας χτίστηκε πάνω σε προηγούμενο ναό της Αθηνάς, ο οποίος καταστράφηκε από τους Πέρσες κατά τη διάρκεια των Περσικών πολέμων.

Πιο αναλυτικά: Πιστεύεται πως υπήρχε από τα Γεωμετρικά χρόνια (7ος αι. π.Χ.), στη θέση που κτίστηκε ο Παρθενώνας, ένας ναός πλίνθινος πάνω σε λίθινα θεμέλια. Τον 6ο αι. π.Χ. κτίστηκε ένας πώρινος ναός (Ur – Parthenon) που διακοσμήθηκε με εναέτια γλυπτά που εκτίθενται στο Μουσείο της Ακρόπολης, (λέοντες και ο Ηρακλής με τον Τρίτωνα). Μετά τη μάχη του Μαραθώνα, το 490 π.Χ., άρχισε να κτίζεται ένας μαρμάρινος ναός γύρω από τον πώρινο (Vor-Parthenon), ο οποίος όμως καταστράφηκε το 480 π.Χ. από τους Πέρσες. Στη θέση του ναού αυτού οικοδομήθηκε ο Παρθενώνας.

Πολλά τμήματα του γλυπτού διακόσμου, του επιστυλίου και των φατνωμάτων της οροφής έφεραν γραπτό διάκοσμο με κόκκινο, μπλε και χρυσό χρώμα. Χρησιμοποιήθηκε πεντελικό μάρμαρο, εκτός από τον στυλοβάτη, ο οποίος κατασκευάστηκε από ασβεστόλιθο. Το πτερό είχε 8 κίονες κατά πλάτος και 17 κατά μήκος. Η τοποθέτηση των κιόνων είναι ασυνήθιστα πυκνή με αναλογία διαμέτρου κίονα και μετακιονίου διαστήματος 1:2,25. Στις στενές πλευρές υπήρχε και δεύτερη σειρά 6 κιόνων που δημιουργούσε την ψευδαίσθηση δίπτερου ναού.

Μια άλλη ιδιομορφία ήταν η ύπαρξη ζωφόρου που περιέτρεχε το σηκό σε όλο του το μήκος και αποτελεί, ίσως, την πιο φανερή από τις ιωνικές επιδράσεις. Οι μετόπες της ανατολικής πλευράς απεικονίζουν τη Γιγαντομαχία, στη δυτική παριστάνεται Αμαζονομαχία, στη νότια Κενταυρομαχία και στη βόρεια σκηνές από τον Τρωικό Πόλεμο.