«Πέφτει ο αέρας» για τα υπεράκτια αιολικά

Χαμηλώνει πολύ ο πήχυς των προσδοκιών για τη νέα και πολλά υποσχόμενη για την ενεργειακή μετάβαση αγορά των υπεράκτιων αιολικών πάρκων.

Γεωπολιτικά κριτήρια, όπως για παράδειγμα τα έξι μίλια στις περιοχές του Αιγαίου και της Κρήτης αλλά και τα ανελαστικά επιχειρησιακά σχέδια του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμυνας, έχουν θέσει εκτός πάνω από τις μισές περιοχές που είχε συμπεριλάβει το αρχικό σχέδιο ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων στις ελληνικές θάλασσες.

Περιορισμοί έχουν επιβληθεί και στα όρια των θαλάσσιων ζωνών στις Κυκλάδες για λόγους τουριστικής ανάπτυξης, με αποτέλεσμα να έχουν αποκλειστεί οι πλέον πλούσιες σε θαλάσσιο αιολικό δυναμικό περιοχές της χώρας. Η κατάσταση, όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι στιγμής και σύμφωνα με τα όσα μεταφέρουν στην «Κ» αρμόδιες πηγές, οδηγεί σε έναν κατακερματισμό των έργων, που σημαίνει αυξημένο κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας, αφού απαιτούνται περισσότερες υποδομές (καλώδια, υποσταθμοί κ.λπ.) και αυξημένη αντίστοιχα επιβάρυνση για τους καταναλωτές διότι πρόκειται για έργα που θα λάβουν λειτουργική ενίσχυση για 20 χρόνια.

Η εικόνα αυτή επιβεβαιώνεται και από πλευράς των επενδυτών που είδαν κάποιες από τις πλέον πλούσιες σε αιολικό δυναμικό περιοχές, όπως αυτή μεταξύ Κρήτης και Κάσου, να «κόβονται» για εθνικούς λόγους, τους οποίους βεβαίως κατανοούν απολύτως. «Δεν υπάρχει πια η έννοια μιας ευρύτερης μεγάλης περιοχής εντός της οποίας θα μπορούσαν να αναπτυχθούν πολλά «οικόπεδα» για την εγκατάσταση υπεράκτιων αιολικών. Οδηγούμαστε, όπως φαίνεται σε πολλά απομακρυσμένα και σχετικά μικρά «οικόπεδα», κάτι που περιορίζει και τις αποδόσεις και αυξάνει τα κόστη», τονίζει στην «Κ» εκπρόσωπος του κλάδου των αιολικών.

Τα ραντάρ

Μόνο για λόγους εθνικής άμυνας, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, έχουν απορριφθεί πάνω από τις μισές περιοχές που είχαν συμπεριληφθεί στον αρχικό σχεδια-σμό. Το ΓΕΕΘΑ «έκοψε» περιοχές που επηρεάζουν τις επιχειρήσεις του στρατού οι οποίες για παράδειγμα μπορεί να περιλαμβάνουν συγκεκριμένες θέσεις ενός υποβρυχίου και διέλευσης πολεμικών πλοίων. Τέτοιου είδους περιοχές βγήκαν οριστικά από τον προγραμματισμό και οι προσπάθειες που καταβάλλονται αυτό το διάστημα μεταξύ των συναρμοδίων υπουργείων είναι να μη συρρικνωθούν περιοχές στις οποίες τα αιολικά πάρκα μπορεί να επηρεάσουν ραντάρ του στρατού.

Μόνο για λόγους εθνικής άμυνας έχουν απορριφθεί πάνω από τις μισές περιοχές που είχαν συμπεριληφθεί στον αρχικό σχεδιασμό.

Το ραντάρ επηρεάζεται με δύο τρόπους από τις ανεμογεννήτριες όταν είναι σε κοντινή απόσταση, όπως εξηγούν στην «Κ» αρμόδιοι παράγοντες. «Οταν στέλνει ένα σήμα, αυτό αντανακλάται από τα κινούμενα μέρη της ανεμογεννήτριας και επιστρέφει, με αποτέλεσμα το ραντάρ να το καταγράφει ως στόχο γιατί δεν διαθέτει δυνατότητα άμεσης επεξεργασίας για να αντιληφθεί περί τίνος πραγματικά πρόκειται. Στη δεύτερη περίπτωση, όταν υπάρχει μια συστοιχία ανεμογεννητριών δημιουργείται ένα είδος «κουρτίνας» που δεν επιτρέπει στο ραντάρ που βρίσκεται από πίσω να ελέγξει τον χώρο, με συνέπεια να κινδυνεύεις να χάσεις ειδικά ελικόπτερα».

Σε πολλές περιπτώσεις ο στρατός ελέγχει μια θαλάσσια περιοχή από δύο ή και τρία σημεία, οπότε ακόμη και ένα από τα ραντάρ του να επηρεάζεται, μπορεί να μην εγκρίνει την παραχώρηση της συγκεκριμένης περιοχής για την εγκατάσταση υπεράκτιων ανεμογεννητριών.

Λύση πάντως στο πρόβλημα με τη λειτουργία των ραντάρ του στρατού μπορεί να δώσει η τεχνολογία, η οποία, όπως αναφέρουν αρμόδιοι παράγοντες, είναι διαθέσιμη στην αγορά και έχει δοκιμαστεί σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Μάλιστα, σε επίπεδο συναρμοδίων υπουργείων έχει ξεκινήσει η συζήτηση για την τεχνολογική αναβάθμιση κάποιων ραντάρ και με την ολοκλήρωσή της θα οριστικοποιηθεί και ο χάρτης των εγκεκριμένων περιοχών για την εγκατάσταση υπεράκτιων αιολικών πάρκων.

Η εκτίμηση, πάντως, που υπάρχει στις αρμόδιες κυβερνητικές αρχές είναι ότι εάν δεν υπήρχαν εθνικοί περιορισμοί, είχαν επιλυθεί δηλαδή ευαίσθητα γεωπολιτικά ζητήματα, θα υπερδιπλασιαζόταν το αξιοποιήσιμο θαλάσσιο αιολικό δυναμικό της χώρας.

Oι περιοχές που είχαν αρχικά προκριθεί είναι η Κρήτη και συγκεκριμένα η θαλάσσια έκταση από τη Σητεία έως τον Ξηρόκαμπο, το Ανατολικό Αιγαίο στον άξονα Λέσβου – Χίου – Σάμου, τα Δωδεκάνησα στον άξονα Ικαρίας – Πάτμου – Λέρου και στα ανατολικά της Εύβοιας, οι Κυκλάδες και η θαλάσσια περιοχή μεταξύ Λήμνου – Αη Στράτη.

Την πορεία του εθνικού προγράμματος ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων παρακολουθεί επισταμένως και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος είχε μια πλήρη ενημέρωση επ’ αυτού από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας κατά την επίσκεψή του την περασμένη Πέμπτη στη Μεσογείων. Με δηλώσεις του ανέδειξε σε προτεραιότητα της κυβέρνησης το ζήτημα της ενεργειακής μετάβασης, κάνοντας ειδική αναφορά στην αποθήκευση και στη «νέα αγορά των αιολικών στη θάλασσα». Από τις δηλώσεις του πρωθυπουργού κατά την επίσκεψή του στο ΥΠΕΝ φάνηκε ότι νεότερα, για το πώς θα προχωρήσει ο εθνικός σχεδιασμός για το άνοιγμα της νέας αυτής αγοράς, θα υπάρξουν μετά το πέρας της θερινής περιόδου και θα ανακοινωθούν από τον ίδιο τον πρωθυπουργό τον Σεπτέμβριο στη ΔΕΘ.

Αυτό σημαίνει ότι μετατίθεται για τον Σεπτέμβριο η οριστικοποίηση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων και η παράδοση του προσχεδίου στο ΥΠΕΝ από την ΕΔΕΥΕΠ (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων) που έχει οριστεί ως ο φορέας διαχείρισης των υπεράκτιων αιολικών. Η παρατεταμένη προεκλογική περίοδος δεν επέτρεψε την επίλυση των ζητημάτων που ανέκυψαν με το ΓΕΕΘΑ για την οριστικοποίηση του Εθνικού Προγράμματος, η άμεση δημοσιοποίηση του οποίου θα είναι ένα ισχυρό μήνυμα προς την επενδυτική κοινότητα, που… αναμένει στο ακουστικό της.

Μεγάλο ενδιαφέρον από Ελληνες και ξένους επενδυτές

Ο εθνικός στόχος που έχει τεθεί μέσω του αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) είναι η ανάπτυξη στις ελληνικές θάλασσες αιολικών πάρκων συνολικής ισχύος 2-2,5 GW. Κάποια από αυτά θα είναι πλωτά αιολικά με κατώτατο όριο ισχύος, σύμφωνα με πληροφορίες, τα 200 MW και κάποια άλλα υπεράκτια αιολικά σταθερής έδρασης με κατώτατο όριο ισχύος τα 250 MW.

Ο πρώτος διαγωνισμός δημοπράτησης θαλάσσιων οικοπέδων για την εγκατάσταση υπεράκτιων αιολικών πάρκων είχε αρχικά προγραμματιστεί για το 2027, αλλά εκτιμάται ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει πριν από το 2028. Δικαίωμα υποβολής προσφορών θα έχουν οι εταιρείες (ή κοινοπραξίες) που έχουν λάβει άδεια έρευνας της ευρύτερης περιοχής εντός της οποίας περιλαμβάνεται στο συγκεκριμένο θαλάσσιο «οικόπεδο», δηλαδή της Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΠΟΑΥΑΠ). Εν αναμονή του πρώτου διαγωνισμού παραχωρήσεων, έχουν συγκροτηθεί τα πρώτα επιχειρηματικά σχήματα μεταξύ Ελλήνων και ξένων επενδυτών. Συμφωνίες έχουν υπογράψει η γερμανική RWE με τη HELLENiQ ENERGY, η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή με την Ocean Winds (κοινοπραξία της πορτογαλικής EDPR και της γαλλικής Engie), η Mytilineos με τη δανέζικη Copenhagen Offshore Partners, η Motor Oil με την Abu Dhabi Future Energy Company (Masdar) και η Iντρακάτ με την Parkwind. Εταίρο αναζητεί και η ΔΕΗ Ανανεώσιμες, η οποία βρίσκεται σε συζητήσεις με τρεις ξένες εταιρείες και οι πληροφορίες τη φέρουν πιο κοντά στη γαλλική Total Eren. Ισχυρό εξακολουθεί να είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, και το ενδιαφέρον της νορβηγικής Equinor, η οποία όμως μέχρι σήμερα δεν έχει έρθει σε συμφωνία με κάποια ελληνική εταιρεία.

Τα πρώτα έργα, πάντως, θα εγκατασταθούν κατά πάσα πιθανότητα στη θαλάσσια περιοχή της Αλεξανδρούπολης εντός της πρώτης «go-to area» στην Ελλάδα, δηλαδή εντός οριοθετημένης περιοχής, όπως προβλέπει η εργαλειοθήκη REPowerEU της Κομισιόν, στην οποία τα έργα ΑΠΕ προχωρούν με διαδικασίες ταχείας αδειοδότησης. Η Περιφερειακή Ενότητα Εβρου και βορείως-βορειοανατολικώς της Σαμοθράκης έχει καθοριστεί με νόμο ότι θα φιλοξενήσει πιλοτικά έργα ισχύος έως 600 MW, τα οποία θα προχωρήσουν εκτός διαγωνιστικής διαδικασίας και με ορισμένη διοικητικά λειτουργική ενίσχυση. Πρόκειται για έργα του ομίλου Κοπελούζου (216 MW) και της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (485 MW). Οι δύο όμιλοι εξετάζουν την από κοινού δραστηριοποίηση στο
στάδιο των απαιτούμενων ερευνητικών μελετών, ενώ πληροφορίες φέρουν στο κοινό σχήμα να συμμετέχει και η Motor Oil.