Πιερρακάκης, ο καλύτερος φίλος του πολίτη

Ενας παλιός και καλός φίλος που συνδυάζει την ακαδημαϊκή διδασκαλία με την ενεργό συμμετοχή στα δημόσια πράγματα είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει στα τέλη του περασμένου Σεπτεμβρίου τις παρεμβάσεις του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη και του ιστορικού και συγγραφέα Γιουβάλ Νοά Χαράρι σε μια από τις ενότητες της διοργάνωσης Athens Democracy Forum – η ενότητα αυτή είχε ως θέμα τη σχέση της Δημοκρατίας με τη Τεχνολογία με τον ερεθιστικό τίτλο Democracy and Technology: Catch Me If You Can.

Λίγες ημέρες μετά, με ένα ποτήρι δροσερό ευβοϊκό Gewurztraminer, εξηγούσε στη παρέα γιατί οι δυο ομιλητές – ο Πιερρακάκης και ο Χαράρι- είναι από τους thinkers των καιρών μας. Τα επιχειρήματα έπεφταν βροχή υπέρ της άποψης που εξέφρασε ο φίλος μας και φαινόταν να διαμορφώνεται μια κοινή συμφωνία. Ομως ένας δεύτερος φίλος, πρωτοκλασάτος manager σε μεγάλη επιχείρηση της χώρας, θέλησε να διαφοροποιηθεί, υποστηρίζοντας: «Ο Πιερρακάκης δεν είναι μόνον thinker, αλλά και doer. Και τα δύο πάνε μαζί, και τα δύο τον χαρακτηρίζουν. Ασε που το σμίξιμο των δύο ιδιοτήτων παράγει αποτελέσματα και αποτελέσματα που είναι μετρήσιμα στο πεδίο της οικονομίας και της κοινωνίας».

Thinker και doer, λοιπόν, διορατική επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη και ένα από τα νεότερα σε ηλικία μέλη της κυβέρνησης του που κατάφερε μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα να αλλάξουν τα δεδομένα  της σχέσης των πολιτών με το Κράτος μέσα από την συμβολή της Τεχνολογίας και πιο συγκεκριμένα, των Ψηφιακών Εφαρμογών.

Με εξαίρεση τις εκλογικές χρονιές, παραδοσιακά η πολιτική δεν είθισται να βρίσκεται στο Τop-10 αναζητήσεων στη Google. Μια από τις «παράπλευρες» συνέπειες του κορονοϊού στην καθημερινότητά μας ήταν και η ανατροπή αυτού του κανόνα.

Το 2018 (τελευταία χρονιά χωρίς κορονοϊό ή εκλογές), η πολιτική απουσίαζε εντελώς από τις δέκα κορυφαίες αναζητήσεις των Ελλήνων στη Google. Το 2019 οι κάλπες «εισέβαλαν» δυναμικά στο top-10 (Πού ψηφίζω – Ευρωεκλογές – Υπουργείο Εσωτερικών – Εκλογές), ενώ επιπλέον ψηλά στις αναζητήσεις των Ελλήνων βρέθηκαν το Κτηματολόγιο και το επίδομα ενοικίου. Remaining Time-0:00 Fullscreen Mute

Τα τελευταία δύο χρόνια θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και ως «διετία Πιερρακάκη» καθώς, πέρα από τον κορονοϊό και τα κρούσματα, στα Τop-10 βρέθηκαν και υπηρεσίες που καθιέρωσε το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Ειδικότερα, το 2020, τη χρονιά των πρώτων lockdown, στις δέκα πρώτες θέσεις βρέθηκαν το 13033 και το forma.gov.gr. Στην ίδια λίστα βρίσκονται και οι (προϋπάρχουσες) πλατφόρμες τηλεκπαίδευσης για πανεπιστήμια και σχολεία, δηλαδή το eClass και το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο αντίστοιχα.

Ακόμα πιο έντονη είναι η παρουσία των ψηφιακών υπηρεσιών φέτος, καθώς οι δύο θέσεις έγιναν τρεις. Συγκεκριμένα, στην τρίτη θέση συναντάμε το edupass.gov.gr για την ασφαλή πρόσβαση των φοιτητών στα πανεπιστήμια, στην τέταρτη θέση βρίσκεται το self.testing.gov.gr, η αντίστοιχη υπηρεσία των τεστ σε μαθητές, και στην ένατη θέση το πιστοποιητικό εμβολιασμού. Παράλληλα, τα πρωτεία διατήρησε το eClass.

Παλιές και νέες, οι ψηφιακές υπηρεσίες έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας, με τον κορονοϊό να λειτουργεί ως επιταχυντής αυτής της τάσης. Αυτό, φυσικά, δεν χρειαζόταν να το αναζητήσουμε στο… Google, καθώς τα στοιχεία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης αποτυπώνουν ακόμα πιο καθαρά αυτή την αύξηση: το 2018 έγιναν 8,8 εκατομμύρια ψηφιακές συναλλαγές, αριθμός που το 2019 έφτασε στα 34 εκατομμύρια και έκτοτε εκτοξεύτηκε, καθώς το 2020 ξεπέρασε τα 94 εκατομμύρια και φέτος έχουμε ήδη υπερβεί τα 300 εκατομμύρια.

Ποιες υπηρεσίες ενδέχεται να βρεθούν στο Τop-10 το 2022; Μία υποψήφια είναι το άυλο συναινετικό διαζύγιο που αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία σύντομα, επιτρέποντας στα δύο μέρη να υπογράφουν τη συμβολαιογραφική πράξη και να διαβιβάζουν τη λύση του γάμου στο ληξιαρχείο ηλεκτρονικά, πάντα με τη σύμπραξη των δικηγόρων τους για τη διασφάλιση των συμφερόντων και των δύο μερών.

Μια ακόμα τέτοια υπηρεσία είναι η νέα διαδικασία για την ίδρυση ατομικής επιχείρησης, η οποία θα γίνεται σύντομα αμιγώς ηλεκτρονικά, με λίγα μόνο κλικ.  Καθώς 7 στις 10 επιχειρήσεις έχουν τη μορφή της ατομικής, είναι ευνόητο ότι η υπηρεσία αυτή αναμένεται να αναζητηθεί αρκετά από τους πολίτες.

Και, τέλος, λόγω της σχέσης που έχει ο Ελληνας με το αυτοκίνητό του, μια ακόμα υποψήφια για το Τop-10 υπηρεσία που βρίσκεται στα «προσεχώς» του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι το MyAuto, μέσα από το οποίο ο πολίτης θα μπορεί να βρίσκει σε ένα μόνο σημείο όλα τα στοιχεία που αφορούν στο όχημά του (ιστορικό, ΚΤΕΟ, ασφάλιση κλπ).

Αλλά, μιας και αναφέρθηκα στα της πανδημίας, έχει την αξία της η θέση που διατυπώνει ο Κυριάκος Πιερρακάκης στον πρόλογο της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου του Φρανκ Μ. Σνόουντεν «Epidemics and Society: From the Black Death to the Present» (Επιδημίες και Κοινωνία: Από τον Μαύρο Θάνατο έως Σήμερα). Στη σελίδα 13 διαβάζω:

«Υπάρχουν αλλαγές και συνθήκες – προϊόντα επιτάχυνσης που θα παραμείνουν ως θεμελιωμένα σημεία ισορροπίας για το μέλλον. Για την Ελλάδα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους είναι μια τέτοια πραγματικότητα: η COVID-19 δεν άλλαξε σε καμία περίπτωση την πολιτική που είχαμε ήδη σχεδιάσει , αλλά σίγουρα έδρασε ως επιταχυντής. Και αυτό, γιατί κατέστησε μέσα σε λίγες εβδομάδες μια εκκρεμότητα πολλών ετών (δηλαδή τον ψηφιακό μετασχηματισμό) , αναγκαιότητα. Όπως οι επιχειρήσεις έπρεπε να συνεχίσουν να λειτουργούν μέσα σε ένα νέο, δυσχερές περιβάλλον, έτσι έπρεπε και ο κρατικός μηχανισμός να εξακολουθήσει να εξυπηρετεί τους πολίτες παρά τις αντιξοότητες.

»Εκ του αποτελέσματος, φαίνεται ότι ο στόχος αυτός επετεύχθη. Η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να κινηθεί ταχύτατα απλουστεύοντας διαδικασίες και ψηφιοποιώντας υπηρεσίες με απώτερο στόχο τη βελτίωση της σχέσης του πολίτη με το κράτος. Κάθε διαδικασία που εξέλιπε, κάθε υπηρεσία που ψηφιοποιούνταν  σήμαινε εκατοντάδες χιλιάδες επισκέψεις σε δημόσιες υπηρεσίες που δεν θα πραγματοποιούνταν. Μπορεί αυτή η επιλογή να εργαλειοποιήθηκε ως ένα μέσο καταπολέμησης της Covid-19, ωστόσο υπαγορεύτηκε με το βλέμμα στο μέλλον, γνωρίζοντας πως οι επιλογές μας θα είχαν πολλαπλές συνεπαγωγές. Είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι πως αυτή ήταν η ορθή προσέγγιση τόσο υπό το πρίσμα του ενεστώτα όσο και του μέλλοντα χρόνου».

Ο πρόλογος στην ελληνική έκδοση αυτού του εξαιρετικά επίκαιρου βιβλίου γράφτηκε από τον Πιερρακάκη τον Ιούνιο του 2021. Λίγους μήνες μετά, τον Δεκέμβριο του 2021, ο ίδιος μιλώντας στη Βουλή για τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2022 είπε, μεταξύ άλλων, και τα εξής:

«Επιτρέψτε μου καταρχήν να πω τι είναι οι ψηφιακές συναλλαγές, ο αριθμός στον οποίο θα ήθελα να αναφερθώ. Ψηφιακή συναλλαγή είναι η πρόσβαση του πολίτη στο κράτος με τα στοιχεία του, καθώς επίσης και το κράτος, αν έχει ήδη τα στοιχεία σου, με τη συγκατάθεση σου να μπορεί να τα αξιοποιεί χωρίς να σε ρωτά. Αυτός είναι ένας σχεδιαστικός κανόνας που τον ξεκίνησαν οι Εσθονοί και ονομάζεται «μόνον άπαξ» – once only στα Αγγλικά. Η ιδέα είναι ότι αν προσθέσει κάνεις αυτούς τους δύο αριθμούς, έχουμε μια εικόνα για το πόσες φορές δε χρειάστηκε να πάμε σε μια ουρά ενός γκισέ – πόσο μάλλον στην εποχή της πανδημίας.

»Ποια είναι η εξέλιξη αυτού του αριθμού στο χρόνο: το 2018 είχαμε 8,8 εκατομμύρια ψηφιακές συναλλαγές, δηλαδή το 2018 είχαμε 8,8 εκατομμύρια ουρές οι οποίες δεν έλαβαν χώρα με φυσικό τρόπο, αλλά χρησιμοποιήθηκαν ψηφιακά μέσα και εξυπηρετήθηκε ο κόσμος έτσι. Το 2019 το νούμερο αυτό έγινε 34 εκατομμύρια, το 2020 το νούμερο έφτασε τα 94 εκατομμύρια και σήμερα το πρωί ζήτησα τα στοιχεία για το 2021 και είναι στα 490 εκατομμύρια. Δηλαδή φέτος μιλάμε χονδρικά για 500 εκατομμύρια ψηφιακές συναλλαγές. Περίπου δηλαδή για 55 ουρές που γλιτώσαμε, για κάθε ενήλικο πολίτη της χώρας για 55 ουρές που δεν έλαβαν χώρα ειδικά σε μια περίοδο πανδημίας».

Στο διαδικτυακό forum που διοργανώθηκε μετά το πέρας της Συνόδου του GSG (Global Strategy Group) του ΟΟΣΑ, την προεδρία του οποίου κατέχει, ο Κυριάκος Πιερρακάκης  έθιξε ένα κρίσιμο ζήτημα που συνήθως αποφεύγεται, ιδιαίτερα στους πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους. «Η τεχνολογία από μόνη της είναι ουδέτερη, αλλά ο τρόπος που αναπτύσσουμε την τεχνολογία δεν είναι ουδέτερος και αυτό ακριβώς συζητήσαμε στο GSG, τον αντίκτυπο της τηλεργασίας», υποστήριξε ο υπουργός. Για να προσθέσει: «(συζητήσαμε) Τον αντίκτυπο τον οποίο θα έχει η τηλεργασία στην απασχόληση εργασίας και τον αντίκτυπο στις αναδυόμενες ανισότητες όπως είναι: οι γεωγραφικές ανισότητες, οι ανισότητες μεταξύ των φύλων, οι ανισότητες σε θέματα εκπαίδευσης. Πιστεύω ακράδαντα ότι ο ΟΟΣΑ έχει να διαδραματίσει ένα εκπληκτικό ρόλο. Αλλά αυτό είναι μόνο ένα μέρος του πλάνου που χρειάζεται να εφαρμόσουμε». Και συμπλήρωσε ότι «πρέπει να προσαρμόσουμε ξανά τη στρατηγική μας για επενδύσεις έτσι ώστε να απελευθερώσουμε τις δυνατότητες των ψηφιακών νομάδων, ειδικά σε μέρη που υπάρχει αυτή τη δυνατότητα».

H 9η Σύνοδος του Global Strategy Group του ΟΟΣΑ, διεξήχθη διαδικτυακά, υπό την προεδρία του Πιερρακάκη και είχε θέμα «Η νέα γεωγραφία της τηλεργασίας: πρόοδος ή επανάσταση». Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία και τη δυνατότητα να προβάλλουν τα επιχειρήματα και να υποστηρίξουν τις απόψεις τους σχετικά με τα συμπεράσματα των πολιτικών αντιμετώπισης της πανδημίας σε σχέση με την εργασία, τις τάσεις, τις προοπτικές και τις προκλήσεις της τηλεργασίας στη μετά-COVID εποχή,  τα εκπαιδευτικά εφόδια που θα ενδυναμώνουν τους εργαζομένους στο μέλλον και το αποτύπωμα της εξ αποστάσεως εργασίας στο περιβάλλον, τις δεξιότητες και τη συμπεριληπτικότητα των κοινωνιών.

Και ο «Kyriakos»,  όπως τον αποκαλούσε με περισσή οικειότητα ο γενικός γραμματέας του ΟΟΣΑ Ματίας Κόρμαν, στη Σύνοδο τα κατάφερε. Κατά γενική ομολογία. Και ας είχε και έναν Ζακ Αταλί – μια εμβληματική προσωπικότητα των γάλλων Σοσιαλιστών της εποχής Μιτεράν— να τον «προσέχει»…