Πώς εξαπατήθηκαν οι Ελληνες το 2024

Περισσότερες από 5.000 απάτες καταγράφηκαν από τον Ιανουάριο έως τον Νοέμβριο του 2024, με το 1/3 αυτών να εξιχνιάζεται από την αστυνομία.

Συνολικά, ο αριθμός των απατών είναι στα ίδια επίπεδα με πέρυσι, ωστόσο οι απάτες που σημειώθηκαν φέτος, κυρίως μέσω διαδικτύου, ήταν πιο εξελιγμένες και προσωποποιημένες.

Κατά την αγοραπωλησία 1 στις 5 άπατες

Περίπου το 20% των απατών το 11μηνο του 2024 διαπράχθηκε κατά την αγοραπωλησία αγαθών. Σύμφωνα με πληροφορίες της αστυνομίας, στις περιπτώσεις της διαδικτυακής αγοράς, τα θύματα συνήθως έλαβαν κάτι υποδεέστερο σε σχέση με αυτό που παρήγγειλαν ή απολύτως τίποτα, χάνοντας τα χρήματά τους. Το δόλωμα στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν ελκυστικές τιμές και δη σε προϊόντα πολύ γνωστών μαρκών. Πολλοί που εξαπατήθηκαν σε αγοραπωλησία ανέφεραν προσφεύγοντας στην αστυνομία πως διαβάζοντας έπειτα τις αξιολογήσεις του ηλεκτρονικού καταστήματος έβλεπαν παρόμοια παράπονα που δεν είχαν προσέξει πριν προβούν στην αγορά.

«Ο γιος σου χρωστάει»

Μεγάλο ποσοστό (19,8%) συνεχίζουν να καταγράφουν και οι άπατες όπου επιτήδειοι προσεγγίζουν τα θύματά τους, κυρίως ηλικιωμένους, προσποιούμενοι ότι τους στέλνει ένας συγγενής ή φίλος τους ώστε να τους αποσπάσουν χρήματα με διάφορες προφάσεις. Μια συνηθισμένη απάτη είναι ο δράστης να προσποιείται τον λογιστή, λέγοντας ότι πρέπει να γίνει απευθείας αποστολή χρημάτων.

«Δώστε τα στοιχεία της τράπεζάς σας»

Σε 290 περιπτώσεις η απόσπαση χρημάτων επιτυγχάνεται με πρόσχημα τη νοσηλεία ή την ιατρική εξέταση συγγενικών ή φιλικών προσώπων. Το μοτίβο που απαντάται συνήθως είναι ο δράστης να καλεί τον ηλικιωμένο ή να τον συναντάει προσπαθώντας να τον πείσει ότι χρειάζονται επειγόντως χρήματα για να χειρουργηθεί ή να νοσηλευτεί ένα δικό του πρόσωπο.

Το τελευταίο διάστημα έχει παρατηρηθεί και κάτι ακόμα: ο θύτης καλεί έναν γιατρό-θύμα που έχει εντοπίσει, λέγοντάς του πως συγγενής του χρειάζεται επειγόντως ιατρική βοήθεια και έρχεται αμέσως στο ιατρείο για εξέταση. Επειτα, διευκρινίζοντας ότι δεν μπορεί να τον συνοδεύσει, του ζητάει τα στοιχεία της κάρτας του για να του αποστείλει την αμοιβή του μέσω τράπεζας. Ενημερώνει το θύμα πως για να ολοκληρωθεί η συναλλαγή πρέπει να του δώσει τον 6ψήφιο αριθμό που θα του αποσταλεί εκείνη τη στιγμή μέσω μηνύματος. Ο αριθμός αυτός αποστέλλεται στο θύμα μέσω ebanking, ωστόσο ο ίδιος συνήθως δεν το προσέχει λόγω της βιασύνης που του επιβάλλεται. Δίνοντας τον αριθμό, ο θύτης αποκτά πρόσβαση στον τραπεζικό του λογαριασμό.

Απομίμηση φωνής μέσω τεχνητής νοημοσύνης

Το μοτίβο της τηλεφωνικής απάτης, κατά την οποία οι δράστες καλούν το θύμα λέγοντάς του ότι συγγενικό του πρόσωπο έχει εμπλακεί σε τροχαίο και ζητώντας του χρήματα με διαφορετικά κάθε φορά προσχήματα, έχει γνωστοποιηθεί πολλάκις μέσω δημοσιευμάτων στον Τύπο. Παρ’ όλα αυτά 166 πολίτες έπεσαν θύματα το 11μηνο του 2024.

Σε κάποιες περιπτώσεις φέτος, οι δράστες χρησιμοποίησαν λογισμικά τεχνητής νοημοσύνης προκειμένου να μιμηθούν τη φωνή του συγγενικού προσώπου του θύματος, ώστε η απάτη να είναι πιο αληθοφανής. Για να το καταφέρουν αυτό χρησιμοποιούν υλικό αναρτημένο στο διαδίκτυο, όπου ακούγεται η φωνή την οποία θέλουν να ανακατασκευάσουν.

Ανοδος στις άπατες με πρόσχημα επενδύσεων σε διαδικτυακές αγορές

Μεγάλη αύξηση παρουσίασαν φέτος οι άπατες με το πρόσχημα επενδύσεων σε διαδικτυακές αγορές, που αποτελούν το τελευταίο διάστημα την πιο κοινή μορφή απάτης μέσω διαδικτύου, σύμφωνα με πληροφορίες της αστυνομίας. Το 2024 καταγγέλθηκαν 156 άπατες αυτού του είδους.

Οι επιτιθέμενοι καλούν μέσω ιστοσελίδων ή σελίδων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα θύματα να επενδύσουν σε κάποιο προϊόν που διαφημίζουν, υποσχόμενοι εξαιρετικές αποδόσεις μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, με μηνύματα όπως «επένδυσε 1.000 ευρώ σήμερα, και σε μια εβδομάδα θα τα κάνεις 5.000». Οι χρήστες που επενδύουν αποκτούν πρόσβαση σε μια διαδικτυακή πλατφόρμα, στην οποία μπορούν να παρακολουθούν απευθείας την απόδοση του ποσού το οποίο έβαλαν. Τα στοιχεία που δίνονται είναι ψευδή, ωστόσο τόσο εντυπωσιακά ώστε να πειστούν τα θύματα να επενδύσουν ακόμα μεγαλύτερα ποσά στη συνέχεια. Η τάση που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα είναι να ζητείται από τους δράστες η αποστολή χρημάτων μέσω κρυπτονομισμάτων, ώστε να χαθεί η ροή του χρήματος.

Οταν τα θύματα ζητήσουν να εκταμιεύσουν τα χρήματά τους, οι δράστες είτε εξαφανίζονται είτε προσπαθούν να τους πείσουν να καθυστερήσουν με τη δικαιολογία πως τώρα είναι η ευκαιρία να κερδίσουν μεγάλα ποσά.

Συνεντεύξεις από εικονικές ιστοσελίδες εύρεσης εργασίας

Μια ακόμα απάτη στην οποία έπεσαν 42 θύματα στη διάρκεια του 2024 είναι αυτή των εικονικών ιστοσελίδων εύρεσης εργασίας.

Με σκοπό να αποσπάσουν οικονομικά ποσά, οι δράστες δημιουργούν ιστοσελίδες που διαφημίζουν θέσεις εργασίας στο εξωτερικό. Οπως αναφέρουν αστυνομικές πηγές, η απάτη είναι τόσο καλά σχεδιασμένη ώστε συχνά καλούν τους υποψηφίους και πραγματοποιούν μέσω βιντεοκλήσεων συνεντεύξεις μαζί τους. Επειτα τους ανακοινώνουν ότι έχουν επιλέγει για τη δουλειά, η οποία τους παρέχει και στέγη, και τους ζητούν μια εγγύηση για τη διαχείριση όλων των διαδικαστικών.

Σε κάποιες περιπτώσεις οι επιτήδειοι δεν δημιουργούν εκ νέου ιστοσελίδες αλλά χακάρουν ήδη υπάρχουσες σελίδες ή ακόμα και λογαριασμούς σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης ώστε να φαίνεται πως έχουν ακόλουθους και δραστηριότητα.

Δημόσιες υπηρεσίες και πιστωτικά ιδρύματα

Οι άπατες δεν στοχοποίησαν μόνο πολίτες αλλά και φορείς. Συγκεκριμένα καταγράφηκαν τέσσερις άπατες σε βάρος πιστωτικών ιδρυμάτων και 17 σε βάρος δημοσίων υπηρεσιών από δράστες που κυρίως χρησιμοποίησαν πλαστά έγγραφα για να ξεγελάσουν τους φορείς και να αποσπάσουν οικονομικό όφελος.

Προσωποποιημένα phising emails

Παρότι οι δράστες εξαπατούν χρησιμοποιώντας εργαλεία του διαδικτύου και τεχνολογικές εφαρμογές, οι παραπάνω άπατες δεν υπάγονται στο ηλεκτρονικό έγκλημα.

Αν και τα όρια είναι πολύ λεπτά, οι άπατες του ηλεκτρονικού εγκλήματος αφορούν κυρίως phising emails και μηνύματα, κυβερνοεπίθεσεις και παράνομη απόκτηση πρόσβασης σε προσωπικά αρχεία θύματος, καθώς και εκβιαστικά μηνύματα προκειμένου να μη δημοσιοποιηθούν.

Οι άπατες ηλεκτρονικού εγκλήματος έφτασαν το 11μηνο του 2024 τις 2.801, από τις οποίες εξιχνιάσθηκαν οι 572. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα, σε μεγάλο βαθμό οι άπατες αυτές είναι διασυνοριακές, κάτι που δεν ισχύει με τις συμβατικές.

Παρότι δεν υπάρχουν δεδομένα για κάθε κατηγορία, πολυάριθμες ήταν φέτος οι υποθέσεις υποκλοπής τραπεζικών στοιχείων μέσω phising email και μηνυμάτων. Μάλιστα, σύμφωνα με πηγές της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, τα νέα μηνύματα είναι πλέον πιο προσωποποιημένα και αληθοφανή. Οι συχνότερες άπατες αφορούν αποστολές εμβασμάτων ή επιστροφή φόρου αλλά και την αποστολή κάποιου δέματος. Μέσω του μηνύματος ζητούν από το θύμα να κάνει κλικ σε έναν σύνδεσμο που οδηγεί σε μια ιστοσελίδα ή ηλεκτρονική φόρμα που ζητάει προσωπικά στοιχεία, στοιχεία κάρτας αλλά και το extra pin. Το κόλπο που χρησιμοποιούν για να πείσουν τα θύματα είναι η αίσθηση του κατεπείγοντος που καλλιεργούν με παροτρύνσεις όπως «αν δεν γίνει σε μία ώρα, θα χάσεις την επιστροφή ή το έμβασμα» ή «θα μπλοκάρει ο τραπεζικός λογαριασμός σου».

«Οι περισσότεροι που έρχονται στο τμήμα, δηλώνουν πως μόλις πατούσαν αποστολή στοιχείων, συνειδητοποιούσαν τι είχαν κάνει» αναφέρουν πηγές της αστυνομίας στην «Κ».