Πώς ο Κολόμβος «έχασε» την ονομασία της Αμερικής από τον Αμέριγκο Βεσπούτσι

Όπως εξηγεί στο Live Science o Ματ Κρόφορντ, αναπληρωτής καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Kent State στο Οχάιο, αυτό που ενδιέφερε τους Ευρωπαίους τότε ήταν ένας νέος δρόμος προς την Ινδία, καθώς τις κλασικές οδούς πρόσβασης μπλόκαρε η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στην αρχή ο Κολόμβος απευθύνθηκε στην Πορτογαλία, η οποία απέρριψε την πρότασή του, καθώς θεωρήθηκε (δικαίως) ότι είχε υπολογίσει λάθος την απόσταση μεταξύ Ευρώπης και Ινδίας, και μετά απευθύνθηκε στην Ισπανία, κάνοντας μεγάλες υποσχέσεις (και λαμβάνοντας επίσης μεγάλες εάν πετύχαινε). Η ιστορία είναι σε γενικές γραμμές γνωστή: Ο Κολόμβος έφτασε στην Αμερική, για την οποία όμως, στα τέσσερα ταξίδια του, επέμενε πως είναι η Ασία, ενώ ο Πορτογάλος εξερευνητής Βάσκο ντα Γκάμα κέρδιζε την «κούρσα» για την Ινδία (1497-1499), με αποτέλεσμα ο Κολόμβος να βρεθεί στη δυσμένεια του ισπανικού στέμματος.

Advertisement

Το 1493 ο Κολόμβος έγραψε μια επιστολή σε έναν από τους υποστηρικτές του, τον Λουΐς ντε Σαντάνγκελ, όπου μιλούσε για τις ανακαλύψεις του. Το γράμμα αυτό επανατυπώθηκε και διαβάστηκε από πολλούς, ωστόσο ήταν τα γράμματα του Βεσπούτσι (1459-1512) που αποδείχτηκαν πολύ πιο δημοφιλή: Ο Βεσπούτσι, που ταξίδεψε υπό την πορτογαλική σημαία, πήγε για πρώτη φορά στον Νέο Κόσμο το 1499, και αντιλήφθηκε πως δεν επρόκειτο για την Ασία, αλλά για άλλη ήπειρο (ωστόσο αρκετοί ερευνητές λένε πως ενδεχομένως μεταγενέστεροι μελετητές να είδαν περισσότερα στις επιστολές από ό,τι αυτός εννοούσε πραγματικά- πχ χρησιμοποιεί όρο που χρησιμοποιείται για την «ήπειρο», μα χρησιμοποιείται και για την «ενδοχώρα»).

Όπως και να έχει, τα γράμματά του για τον Νέο Κόσμο στον πάτρονά του, Λορέντζο ντε Μέντιτσι, έγιναν τρομερά δημοφιλή ανά την Ευρώπη, βοηθώντας το ευρύ κοινό να μάθει για τον Νέο Κόσμο. Ο Βεσπούτσι παρουσίαζε με ιδιαίτερη έμφαση τις σεξουαλικές και διατροφικές συνήθειες των ιθαγενών, καθώς και τις δικές του επιστημονικές παρατηρήσεις, όπως σημείωνε σε μελέτη της το 2006 η Κριστίν Τζόνσον, ιστορικός του Πανεπιστημίου Ουάσινγκτον, το 2006.

Οι επιστολές αυτές, με τη σειρά τους, επηρέασαν έναν διάσημο χαρτογράφο, τον Μάρτιν Βαλντσεμίλερ, ο οποίος δημιούργησε τον πρώτο χάρτη όπου χρησιμοποιείται το όνομα «Αμερική»- ωστόσο, όπως σημειώνει ο Κρόφορντ, το όνομα ήταν γραμμένο κοντά στη Βραζιλία, οπότε ο Βαλντσεμίλερ δεν κατονόμαζε ολόκληρη την περιοχή «Αμερική».

Όσον αφορά τώρα στο γιατί η ήπειρος ονομάστηκε «Αμερική» και όχι «Αμέριγκο», σε εισαγωγικό κείμενο σε φυλλάδιο που ο χαρτογράφος έγραψε για τον χάρτη αναφέρεται πως «όπως η Ευρώπη και η Ασία έλαβαν τα ονόματά τους από γυναίκες, δεν βλέπω λόγο κάποιος να έχει αντίρρηση στο να ονομαστεί αυτό το μέρος Αμέριγκε, δηλαδή γη του Αμέριγκο, ή Αμερική, από τον Αμέριγκο, που τον ανακάλυψε, έναν άνδρα μεγάλων ικανοτήτων».

Στο μεταξύ, η Πορτογραλία είχε ήδη ονομάσει τη Βραζιλία «Ilha de Vera Cruz», δηλαδή «Νησί του Τιμίου Σταυρού», αλλά ειναι πολύ πιθανόν ο Βαλντσεμίλερ να μην το γνώριζε τότε. Επίσης, σε μεταγενέστερους χάρτες το 1513 και το 1516, ο Βαλντσεμίλερ σταματά να χρησιμοποιεί το όνομα «Αμερική» και επιλέγει τα «Terra Incognita» και «Terra Nova», πιθανότατα επειδή συνειδητοποίησε ότι ήταν ο Κολόμβος και όχι ο Βεσπούτσι που είχε ανακαλύψει τον Νέο Κόσμο, σύμφωνα με τον Κρόφορντ. Ωστόσο, ήταν ήδη αργά, καθώς άλλοι χαρτογράφοι τον είχαν αντιγράψει και το όνομα είχε εξαπλωθεί: Το όνομα Αμερική είχε καθιερωθεί ως τα τέλη του 16ου αιώνα.