Πώς το «Ματωμένο Φεγγάρι» του 1504 άλλαξε τον ρου της ιστορίας

Σήμερα, 31 Ιανουαρίου θα γίνουμε μάρτυρες ενός πολύ σπάνιου ουράνιου γεγονότος. Ένας τριπλός συνδυασμός υπερσελήνης, «μπλε φεγγαριού» και ολικής σεληνιακής έκλειψης θα δώσει στο φεγγάρι μια κόκκινη απόχρωση, μετατρέποντάς το σε «Ματωμένο Φεγγάρι».

Η σεληνιακή έκλειψη αναμένεται να είναι ένα απολαυστικό θέαμα που θα προκαλέσει την περιέργεια και ίσως τον θαυμασμό μας. Σίγουρα πάντως, όχι τον τρόμο μας. Το κόκκινο χρώμα που θα πάρει το φεγγάρι είναι στην πραγματικότητα μια οπτική ψευδαίσθηση. Είναι όλα θέμα φυσικής και όχι κάποιου «θυμωμένου θεού» που εκφράζει την απέχθειά του για τα ελαττώματά μας.

Φανταστείτε, όμως, αν δεν ξέρατε για την επικείμενη σεληνιακή έκλειψη και εμφανιζόταν ξαφνικά ένας ξένος, ισχυριζόμενος ότι βρίσκεται σε άμεση επικοινωνία με τον δημιουργό του φεγγαριού και στη συνέχεια απεδείκνυε τα λεγόμενά του, προβλέποντας την εξαφάνισή του από τον ουρανό!

Αυτό συνέβη το 1504, στην τωρινή Τζαμάικα, όταν ο Ισπανός εξερευνητής Χριστόφορος Κολόμβος, προχώρησε σε «απάτη» που θα άλλαζε το μέλλον του κόσμου μια για πάντα, όπως εξηγεί ο Ντάνκαν Στιλ στο βιβλίο του «Eclipse: The Celestial Phenomenon that Changed the Course of History» (Έκλειψη: Το Ουράνιο Φαινόμενο που Άλλαξε τον Ρου της Ιστορίας). Χωρίς αυτή την ψευδαίσθηση, ο αποικισμός της Αμερικής, όπως τον ξέρουμε, συμπεριλαμβανομένων όλων των γεγονότων, ακόμα και την σφαγή ιθαγενών από τους εξερευνητές, πιθανότατα θα είχε πάρει τελείως διαφορετική τροπή.

Τον Ιούνιο του 1503, ο Κολόμβος αντιμετώπισε αρκετά προβλήματα κατά τη διάρκεια του τέταρτου ταξιδιού του στην Αμερική. Μερικά ξυλοφάγα μαλάκια, τα οποία ονομάζονται Teredo Navalis, αλλά είναι γνωστά ως σκουλήκια των πλοίων, αχρήστευσαν δύο από τα τέσσερα πλοία του και τον ανάγκασαν να πιάσει στεριά με τα άλλα δύο σε ένα νησί της Καραϊβικής εκεί κοντά, το οποίο κατοικούνταν από τους ιθαγενείς Αραγουάκ. Για πολύ καιρό, όλα κυλούσαν ομαλά και οι σχέσεις των δύο στρατοπέδων ήταν καλές. Όμως, αφού πέρασαν έξι μήνες προμηθεύοντας τους Ισπανούς με φαγητό, οι Αραγουάκ δεν μπορούσαν να κρύψουν άλλο την ενόχλησή τους. Το ίδιο, βέβαια, ίσχυε και για τους άνδρες του Κολόμβου.

Τελικά, οι ναυτικοί έκαναν ανταρσία. Σκότωσαν αρκετούς από τους οικοδεσπότες τους και έκλεψαν το φαγητό τους. Οι σχέσεις των δύο πλευρών οδηγούνταν σε εκτεταμένες εχθροπραξίες. Ο Κολόμβος έπρεπε να αναλάβει δράση. Και έτσι έπραξε.

Ο εξερευνητής συνειδητοποίησε πως γνώριζε πληροφορίες που οι Αραγουάκ αγνοούσαν. Ο μαθηματικός και αστρονόμος που έζησε κατά τον 15ο αιώνα, Γιοχάνες Μίλερ Φον Κόνισμπεργκ, είχε εκδώσει ένα αλμανάκ με τα αστρολογικά φαινόμενα που θα συμβούν στο διάστημα 1475 έως 1506. Το αλμανάκ του ήταν ανυπολόγιστης αξίας για τους ναυτικούς. Ο Κολόμβος, ο οποίος είχε ταξιδέψει αρκετά μέχρι εκείνη τη στιγμή και ήξερε καλά τα περιεχόμενά του, τα χρησιμοποίησε για να εντυπωσιάσει και να τρομοκρατήσει τους Αραγουάκ.

Τρεις μέρες πριν τη σεληνιακή έκλειψη, η οποία θα συνέβαινε τη νύχτα της 29ης Φεβρουαρίου, ο Κολόμβος κανόνισε μια συνάντηση με τον αρχηγό των Αραγουάκ, οπού του είπε πως ο χριστιανικός θεός του είχε θυμώσει με τους Αραγουάκ, επειδή δεν βοηθούσαν πλέον τους φιλοξενούμενούς τους. Στη συνέχεια, ισχυρίστηκε πως σε τρεις μέρες από τότε, σαν απόδειξη της οργής του, ο θεός του θα εξαφάνιζε το φεγγάρι από τον ουρανό και θα το μετέτρεπε σε κόκκινο, το σύμβολο της οργής του.

Κανείς δεν γνωρίζει αν ο αρχηγός της φυλής φοβήθηκε όντως από τα λόγια του Κολόμβου. Όμως, τρεις μέρες αργότερα, όταν το φεγγάρι εξαφανίστηκε και στη συνέχεια, φάνηκε να ματώνει, ακριβώς όπως τους είχε προειδοποιήσει ότι θα γίνει, όλοι πείστηκαν πως ο Κολόμβος είχε μερικούς πολύ ισχυρούς «φίλους» εκεί ψηλά. Ο Φέρντιναντ Κολόμβος, γιος του Χριστόφορου, αφηγείται πως οι Αραγουάκ «με θρήνους και λυγμούς, ξεχύθηκαν από κάθε γωνιά του νησιού στα πλοία των εξερευνητών, προσφέροντάς τους προμήθειες και ικετεύοντας τον ναύαρχο τους να μιλήσει στον θεό του εκ μέρους τους».

Ο Κολόμβος συνέχισε την παράστασή του και προσποιήθηκε πως εξετάζει σοβαρά το αίτημά τους. Έκατσε κάπου μόνος του και περίμενε μέχρι να τελειώσουν οι φάσεις της έκλειψης και να εμφανιστεί ξανά το φεγγάρι, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του αλμανάκ. Λίγο πριν εμφανιστεί ξανά η σελήνη, λοιπόν, ο Κολόμβος εμφανίστηκε και είπε πως διαπραγματεύτηκε την ειρήνη με τον θεό του και τον έπεισε, υπό τον όρο όμως, πως οι Αραγουάκ θα συνέχιζαν να δίνουν τροφή και νερό στους εξερευνητές.

Στα μάτια των Αραγουάκ, αυτό ακούστηκε σαν μια πολύ καλή και συμφέρουσα συμφωνία, αν αναλογιστούμε τη δύναμη που πίστευαν πως είχε στη διάθεσή του ο Κολόμβος. Έτσι, δέχτηκαν την εκεχειρία που τους πρότεινε. Κράτησαν τους Ισπανούς ζωντανούς, μέχρι τον Ιούλιο που κατέφτασε η ανθρωπιστική βοήθεια από την Ισπανιόλα, ένα άλλο νησί στην Καραϊβική. Τον Νοέμβριο, οι εξερευνητές γύρισαν πίσω στην Ισπανία και σύντομα ξεκίνησαν την κατάκτηση των Αμερικανικών αποικιών.

Αν αυτό θα είχε συμβεί, ακόμα και αν ο Κολόμβος με τους άνδρες του είχαν πεθάνει σε εκείνο το νησί, θα μείνει για πάντα ένα άλυτο μυστήριο. Αλλά, είναι ξεκάθαρο πως χωρίς το θεατρικό γύρω από την έκλειψη που έστησε ο Κολόμβος, δεν θα είχε εντυπωσιάσει τόσο κόσμο, είτε τους Αραγουάκ για τη μαγεία του, είτε τους Ευρωπαίους για την ευστροφία του.

^{Πηγή: Quartz, Επιμέλεια Κειμένου: Χρήστος Κανελλόπουλος}