Πόση γη «χάνεται» στα αιολικά

Τα αιολικά πάρκα στη χώρα μας καταλαμβάνουν 3,5 φορές περισσότερη γη από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Και αυτό επειδή κατασκευάζονται κατά κύριο λόγο σε ορεινές περιοχές με απότομο ανάγλυφο, επιλογή που αυξάνει τον χώρο των απαραίτητων επεμβάσεων. Χαρακτηριστικό είναι ότι για το ένα τρίτο των αιολικών πάρκων στη χώρα μας κατασκευάστηκαν την τελευταία εικοσαετία 116 χλμ. νέων δρόμων και διαπλατύνθηκαν ακόμη 157 χλμ. υφιστάμενων οδών.

Αυτά τα ενδιαφέροντα στοιχεία προέρχονται από μελέτη που πραγματοποίησε το Εργαστήριο Διατήρησης της Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με χρηματοδότηση από τον ΟΦΥΠΕΚΑ (οργανισμό υπεύθυνο στη χώρα μας για τις προστατευόμενες περιοχές) και δημοσιεύθηκε προ ημερών σε επιστημονικό έντυπο. Η μελέτη αφορά το «αποτύπωμα» των αιολικών πάρκων στο έδαφος, δηλαδή τον χώρο που τελικώς καταλαμβάνουν οι ανεμογεννήτριες μαζί με τις συνοδευτικές υποδομές τους. Γι’ αυτόν τον σκοπό μελετήθηκαν 90 αιολικά πάρκα, τα οποία κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα από το 2002 έως το 2020, μέσω της ψηφιοποίησης νέων τεχνητών εκτάσεων και νέων δρόμων.

Το πιο σημαντικό από τα συμπεράσματα είναι ότι οι τεχνητές επιφάνειες που δημιουργούνται για τα αιολικά πάρκα στη χώρα μας είναι 3,5 φορές μεγαλύτερες από την παγκόσμια εκτίμηση δέσμευσης γης και αντιστοιχούν σε 7.729 τετραγωνικά μέτρα ανά MW παραγόμενης ενέργειας. Για την κατασκευή των 90 αιολικών πάρκων που μελετήθηκαν δημιουργήθηκαν 116,54 χλμ. νέων δρόμων ή διαπλατύνθηκαν 157,41 χλμ. υφιστάμενων οδών (μεγάλο μέρος της συνολικής επιφάνειας που μετατρέπεται από φυσική σε τεχνητή οφείλεται ακριβώς στους δρόμους πρόσβασης).

Οι επιστήμονες επίσης παρατηρούν ότι η δημιουργία τεχνητής γης αυξάνει ανάλογα με τον αριθμό και το μέγεθος των ανεμογεννητριών, την υψομετρική διαφορά κατά μήκος των νέων δρόμων πρόσβασης που διανοίγονται και με την απουσία άλλων υποδομών στις περιοχές όπου αυτά χωροθετούνται. Πάνω από το 90% των αιολικών πάρκων που μελετήθηκε, κατασκευάστηκε στην ορεινή ζώνη της Ελλάδας και σε δάση και ημιφυσικές περιοχές, και οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί και στο μέλλον.

Οι τεχνητές επιφάνειες που δημιουργούνται είναι 3,5 φορές μεγαλύτερες από τον παγκόσμιο μέσο όρο, καθώς ανεμογεννήτριες τοποθετούνται κυρίως σε ορεινές περιοχές.

«Η γενική τάση στην Ευρώπη είναι να αποφεύγονται τα βουνά, τα δάση και οι περιοχές με μεγαλύτερο τοπογραφικό ρίσκο διάβρωσης για την εγκατάσταση των αιολικών πάρκων», λέει η επικεφαλής του εργαστηρίου, καθηγήτρια Κική Κατή. «Το πρότυπο αντιστρέφεται στη Νότια Ευρώπη: τα δασικά οικοσυστήματα και τα ορεινά οικοσυστήματα απειλούνται από την επέκταση των αιολικών πάρκων σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία η Πορτογαλία και η Ελλάδα, αλλά και η Ιρλανδία και η Κροατία. Για τις χώρες αυτές υπάρχει κίνδυνος απώλειας σημαντικών οικοσυστημάτων».

Προτάσεις

Η μελέτη καταλήγει σε προτάσεις, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να ενταχθεί η ελαχιστοποίηση της δέσμευσης γης ως κριτήριο στο μελλοντικό ειδικό χωροταξικό σχέδιο για τις ΑΠΕ στην Ελλάδα. «Τα αποτελέσματα της έρευνάς μας ενισχύουν τις πρότερες προτάσεις του εργαστηρίου για εγκατάσταση των αιολικών πάρκων εκτός των περιοχών άνευ δρόμων (και άγριων φυσικών περιοχών) της Ελλάδας, εκτός των περιοχών υψηλής οικολογικής ευαισθησίας και εντός των πιο ανθρωπογενών τοπίων με ηπιότερες κλίσεις και ύπαρξη τεχνητών εκτάσεων και οδικού δικτύου», λέει η κ. Κατή.

Να σημειωθεί ότι πριν από λίγες ημέρες το Εργαστήριο Διατήρησης της Βιοποικιλότητας (που έχει σημαντικό ερευνητικό έργο στη διερεύνηση των επιπτώσεων των ΑΠΕ στη χώρα μας) απέστειλε επιστολή στον πρωθυπουργό και τον υπουργό Περιβάλλοντος, παραθέτοντας προτάσεις για την ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα με το ελάχιστο δυνατό κόστος στην υποβάθμιση της βιοποικιλότητας, των οικοσυστημάτων και του τοπίου.