Προέλευση κορωνοϊού: Δύο νέες μελέτες ρίχνουν φως στο μυστήριο

Επιστήμονες έδωσαν στη δημοσιότητα το Σαββατοκύριακο δύο εκτενείς μελέτες, οι οποίες υποδεικνύουν μια αγορά τροφίμων και ζώων στην πόλη Γουχάν της Κίνας, ως το σημείο προέλευσης του κορωνοϊού.

Αναλύοντας ένα μεγάλο αριθμό στοιχείων, όπως γονιδιώματα του ιού, χάρτες από τους πάγκους της αγοράς καθώς και τη δραστηριότητα των πρώτων ασθενών Covid της Γουχάν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι επιστήμονες συμπέραναν ότι ο κορωνοϊός πιθανότατα υπήρχε σε ζωντανά θηλαστικά που πωλούνταν στην αγορά θαλασσινών της Χουανάν στα τέλη του 2019, ενώ αναφέρουν ότι ο ιός είναι πιθανόν να μεταδόθηκε σε ανθρώπους που δούλευαν ή ψώνιζαν εκεί.

Οι δύο μελέτες, οι οποίες αποτελούνται συνολικά από 150 σελίδες, παίζουν σημαντικό ρόλο στο ντιμπέιτ για το πώς ξεκίνησε η πανδημία της Covid, εξαιτίας της οποίας έχουν πεθάνει περίπου έξι εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως. Το ερώτημα σχετικά με το αν το ξέσπασμα άρχισε με τη μετάδοση του ιού από ζώα στον άνθρωπο (spillover), εξαιτίας κάποιας διαρροής από εργαστήριο στη Γουχάν ή από κάποια άλλη αιτία, έχει οδηγήσει σε νέες διαφωνίες σχετικά με το πώς θα μπορούσε να αποφευχθεί πιο αποτελεσματικά η επόμενη πανδημία.

«Όταν κοιτάξουμε όλα αυτά τα στοιχεία μαζί, δημιουργείται μια απίστευτα ξεκάθαρη εικόνα [που δείχνει] ότι η πανδημία άρχισε από την αγορά της Χουανάν», δήλωσε ο Μάικλ Γουόρομπι, εξελικτικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα και ένας από τους συντάκτες των δύο νέων μελετών.

Αρκετοί ανεξάρτητοι επιστήμονες είπαν ότι οι εν λόγω μελέτες, οι οποίες δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί από κάποιο επιστημονικό περιοδικό, αποτελούν μια ενδιαφέρουσα και ενδελεχή νέα ανάλυση των διαθέσιμων δεδομένων.

«Είναι πολύ πειστικές», αναφέρει η Δρ. Θέα Φίσερ, επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, η οποία δεν συμμετείχε στις νέες μελέτες. Το σενάριο, με βάση το οποίο ο ιός μεταδόθηκε στον άνθρωπο από τα ζώα «έχει πλέον στηριχθεί από στοιχεία σε πολύ μεγάλο βαθμό, άρα είναι και αξιόπιστο».

^{Φωτ. AP/ Ng Han Guan}

Τα «κενά» και οι μελέτες Κινέζων ερευνητών

Ωστόσο, κάποιοι άλλοι έκαναν λόγο για ορισμένα κενά που εξακολουθούν να υπάρχουν. Οι νέες μελέτες, για παράδειγμα, δεν ταυτοποίησαν κάποιο συγκεκριμένο ζώο στην αγορά που να μετέδωσε τον ιό στους ανθρώπους.

«Πιστεύω ότι αυτό που υποστηρίζουν θα μπορούσε να είναι αληθές», αναφέρει ο Τζες Μπλουμ, ιολόγος από το Κέντρο Ερευνών για τον καρκίνο, Fred Hutchison. «Δεν θεωρώ, ωστόσο, ότι η ποιότητα αυτών των στοιχείων είναι επαρκής για να πούμε με βεβαιότητα ότι κάποιο από αυτά τα σενάρια είναι σωστό».

Σε μια ξεχωριστή μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο διαδίκτυο την Παρασκευή, επιστήμονες από το κινεζικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών ανέλυσαν γενετικά ίχνη από τα πρώτα περιβαλλοντικά δείγματα που συνελέγησαν στην αγορά τον Ιανουάριο του 2020.

Μέχρι να μεταβούν στο σημείο οι Κινέζοι ερευνητές προκειμένου να συλλέξουν αυτά τα δείγματα, η αστυνομία είχε κλείσει και είχε απολυμάνει την αγορά, καθώς ένας αριθμός ανθρώπων που συνδέονταν με αυτήν είχαν αρρωστήσει από Covid. Εκείνη τη στιγμή δεν υπήρχαν πλέον καθόλου ζωντανά ζώα στην αγορά.

Οι ερευνητές πήραν δείγματα από τους τοίχους, τα πατώματα και από άλλες επιφάνειες εντός της αγοράς, καθώς και από κρέας που βρισκόταν σε ψυγεία και καταψύκτες. Επιπλέον, εξέτασαν ποντίκια καθώς και αδέσποτους σκύλους και γάτες που βρίσκονταν γύρω από την αγορά, ενώ πήραν δείγματα και από τους υπονόμους έξω από αυτήν. Στη συνέχεια, οι ερευνητές ανέλυσαν τα δείγματα αυτά για γενετικά ίχνη κορωνοϊών που θα μπορούσαν να προέρχονται από ανθρώπους ή ζώα.

Παρ’ όλο που οι Κινέζοι ερευνητές διεξήγαγαν την εν λόγω μελέτη πάνω από δύο χρόνια πριν, δεν είχαν δημοσιοποιήσει τα αποτελέσματά της μέχρι την περασμένη Παρασκευή. Ανέφεραν ότι τα δείγματα από την αγορά της Χουανάν συμπεριελάμβαναν δύο εξελιγμένες μορφές του ιού, γνωστές και ως γενεαλογίες Α και Β, οι οποίες κυκλοφορούσαν κατά τη διάρκεια του εντοπισμού των πρώτων κρουσμάτων στην Κίνα.

Αυτά τα ευρήματα προκάλεσαν έκπληξη. Κατά τις πρώτες ημέρες της πανδημίας στην Κίνα, τα μόνα κρούσματα Covid που συνδέονταν με τη συγκεκριμένη αγορά, φαίνεται να ήταν αυτά της «γενεαλογίας Β». Και καθώς η «Β» φαινόταν να είναι μετεξέλιξη της «Α», κάποιοι ερευνητές ανέφεραν ότι ο ιός έφτασε στην αγορά, αφότου είχε ήδη κυκλοφορήσει στην πόλη Γουχάν.

Ωστόσο, αυτή η λογική ανατρέπεται από νέα κινεζική μελέτη, σύμφωνα με την οποία εντοπίζονται τόσο η «Α» όσο και η «Β» στα δείγματα που συνελέγησαν στην αγορά. Τα ευρήματα ταιριάζουν με το σενάριο που περιγράφουν ο Δρ. Γουόρομπι και οι συνεργάτες του, σύμφωνα με το οποίο υπήρξαν τουλάχιστον δύο περιστατικά μετάδοσης από ζώα σε ανθρώπους (spillover) στην αγορά.

«Το ωραίο με όλο αυτό είναι το πόσο απλά συμπληρώνονται όλα πλέον», αναφέρει ο Τζέρεμι Κάμιλ, ιολόγος στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα Shreveport, ο οποίος δεν συμμετείχε στις νέες μελέτες.

^{Φωτ. AP/ Ng Han Guan}

Η «σωστή κατεύθυνση» για μελλοντικές έρευνες

Ωστόσο, είναι πιθανό να υπάρξουν και νέα στοιχεία. Η κινεζική κυβέρνηση, για παράδειγμα, μπορεί να επιτρέψει την πρόσβαση σε δείγματα από ασθενείς στη Γουχάν, οι οποίοι αρρώστησαν με πνευμονία τον Νοέμβριο του 2019, σημειώνει ο Δρ. Ντέιβιντ Ρέλμαν, μικροβιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.

Οι μελετητές θα μπορούσαν επίσης να μάθουν περισσότερα, εξετάζοντας τα γενετικά δείγματα που συνελέγησαν από τους Κινέζους ερευνητές. Είναι πιθανό ότι τα δείγματα αυτά συμπεριελάμβαναν γενετικό υλικό, όχι μόνο από ιούς, αλλά και από ζώα που υπήρχαν στην αγορά. Η κοινοποίηση των ακατέργαστων δεδομένων θα μπορούσε να διευκολύνει άλλους επιστήμονες να ερευνήσουν την πιθανότητα του spillover σε μεγαλύτερο βάθος.

Ο ιολόγος Κρίστιαν Άντερσεν από το Ινστιτούτο Ερευνών Scripps, ο οποίος ήταν ένας από τους συντάκτες των νέων μελετών, δήλωσε ότι είναι σημαντικό να διαπιστωθεί από πού προέρχονταν τα άγρια θηλαστικά που πωλούνταν στη Χουανάν, καθώς και η αναζήτηση στοιχείων για προηγούμενα επιδημιολογικά ξεσπάσματα στις περιοχές αυτές. Είναι πιθανό, για παράδειγμα, οι χωρικοί στα μέρη αυτά να έχουν ακόμη αντισώματα μετά την έκθεσή τους σε κορωνοϊούς.

«Εάν έπρεπε να πω τι θα ήταν πιο χρήσιμο αυτή τη στιγμή, θα έλεγα ότι είναι αυτού του είδους οι μελέτες», τόνισε ο Άντερσεν.

^{Πηγή: The New York Times}