Σε ένα μαγευτικό retreat στην Κρήτη βουτήξαμε στην ιστορία, τον πολιτισμό και τις μεταμορφώσεις της γυναίκας ανά τους αιώνες

‘Ενα μεγάλο τραπέζι στρωμένο κάτω από καλαμωτή, σε καταπράσινο κήπο που ευωδιάζει βότανα και λουλούδια, γεμάτο με καλούδια. Αυτή η εικόνα-επιτομή του μεσογειακού ονείρου ζωντάνεψε στο χωριό Κριτσά, στο νομό Λασιθίου στην Κρήτη. Αν όμως ήσουν εκεί, πέρα από την ινσταγκραμική τελειότητά της μπορούσες να δεις πολύ περισσότερα.

Ανθρώπους από όλο τον κόσμο, από τις ΗΠΑ μέχρι την Αυστραλία, αγνώστους μέχρι πριν από λίγες μέρες μεταξύ τους, φιλοσόφους, ψυχολόγους, συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφους, ακαδημαϊκούς, να ανταλλάσσουν γνώσεις, απόψεις, εμπειρίες και μυστικά γύρω από ποτήρια με ρακή και κανάτες ξέχειλες με καλό, κρητικό κρασί. Χοχλιούς μπουμπουριστούς να τσιτσιρίζουν στο τηγάνι και ξεροτήγανα με μέλι να τακτοποιούνται σχολαστικά στο μεγάλο ταψί, περιμένοντας να έρθει η σειρά τους για το φούρνο. Και την πρόεδρο του Συνεταιρισμού Γυναικών Κριτσάς, Μαρία Σημαιάκη, στο παρελθόν διδάσκουσα Λαογραφίας και Αγγλικής Γλώσσας, να ταξιδεύει τους συνδαιτημόνες, μέσα από τις αφηγήσεις της, στα έθιμα, τις παραδόσεις και τους συμβολισμούς του κρητικού φαγητού, από τους αρχαίους μύθους της Δήμητρας και την Περσεφόνης μέχρι τα Χριστούγεννα του σήμερα. Η γυναίκα ως τροφός και οικοδέσποινα.

Είμαστε στην τελευταία μέρα του retreat «Τα πολλά πρόσωπα της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα», που διοργανώνει η Travelgems στο Minos Beach Art Hotel της bluegr, ένα ξενοδοχείο-κόσμημα στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης. Ο χρόνος διαστέλλεται, για να χωρέσει όσο γίνεται περισσότερες γεύσεις, αρώματα, εικόνες, σκέψεις, συναισθήματα, υπηρετώντας πιστά τη φιλοσοφία αυτών των retreats, που απευθύνονται σε όλες τις αισθήσεις και σε ταξιδιώτες διψασμένους για μάθηση. Αν σε μια συμβατική τουριστική εμπειρία πλατσουρίζεις στην επιφάνεια των γαλάζιων νερών της Κρήτης, εδώ παίρνεις μια βαθιά ανάσα και βουτάς στο βυθό, ανακαλύπτοντας θησαυρούς.

 

Μετά το γεύμα ακολουθεί ξενάγηση στο βυζαντινό ναό της Παναγιάς στην Κριτσά, τα θεμέλια του οποίου υπολογίζεται ότι τέθηκαν τον 13ο αιώνα. Η ξεναγός και ομιλήτρια του retreat Ιωάννα Καλυψώ Γλύπτη μάς μιλάει για την ορθόδοξη εικονογραφία, για τις επιρροές της από τα αιγυπτιακά φαγιούμ αλλά και για την απεικόνιση της Παναγίας μέσα στους αιώνες. Η γυναίκα ως θεομήτωρ.

Η ξενάγηση από την Ιωάννα Καλυψώ Γλύπτη είναι ένα ακόμα δυνατό χαρτί αυτής της εμπειρίας. Σημαντικότερη ακόμα κι από τις γνώσεις της, που τη μετατρέπουν σε ζωντανή εγκυκλοπαίδεια, και από τον τρόπο με τον οποίο συνδέει τον πολιτισμό με την πολιτική, την οικονομία, την ιστορία, τα γυναικεία δικαιώματα και τη λαογραφία, είναι η θεατρικότητα των αφηγήσεών της, με το μεταδοτικό πάθος για κάθε θέμα με το οποίο καταπιάνεται.

Η Κριτσά είναι ένα χωριό με πλούσια βιοτεχνική παράδοση και κινητήριο δύναμη από τα βάθη των αιώνων τον γυναικείο πληθυσμό της. Και μπορεί σήμερα μεγάλο μέρος αυτής της παράδοσης να έχει αντικατασταθεί από το made in China, αλλά κρατάει κάτι από την ατμόσφαιρα του παρελθόντος, που στη δεκαετία του ‘50 ενέπνευσε τον Ζυλ Ντασσέν να τη χρησιμοποιήσει ως σκηνικό

Η Κριτσά είναι ένα χωριό με πλούσια βιοτεχνική παράδοση και κινητήριο δύναμη από τα βάθη των αιώνων τον γυναικείο πληθυσμό της. Και μπορεί σήμερα μεγάλο μέρος αυτής της παράδοσης να έχει αντικατασταθεί από το made in China, όπως συμβαίνει παντού στον κόσμο, αλλά κρατάει κάτι από την ατμόσφαιρα του παρελθόντος, που στη δεκαετία του ‘50 ενέπνευσε τον Ζυλ Ντασσέν να τη χρησιμοποιήσει ως σκηνικό για τη βασισμένη στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη ταινία του «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» και που, πρόσφατα, γοήτευσε τούς συντελεστές της δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς «Σασμός» ώστε να κάνουν γυρίσματα εκεί. Όσο για τη βιοτεχνική κληρονομιά, το νήμα της κρατά ο Συνεταιρισμός Γυναικών και επιβάλλεται μια στάση στο πωλητήριό του για μια αυθεντική γεύση κρητικής παράδοσης.

 

Επιστροφή στο Minos Beach Art Hotel για ξεκούραση. Το απόγευμα μάς περιμένει η Natalie Haynes*, ή «ροκ σταρ της μυθολογίας» όπως την έχει αποκαλέσει η «Washington Post», για συζήτηση σε ένα σαλόνι του ξενοδοχείου με σπιτική ζεστασιά και άνεση. Η Βρετανίδα συγγραφέας, δημοσιογράφος, ραδιοφωνική παραγωγός, stand up comedian, υποψήφια για το Women’s Prize for Fiction το 2020 για το μυθιστόρημά της «A Thousand Ships», εμπνευσμένο από τον πόλεμο της Τροίας, αφού συνειδητοποίησε, μετά από σπουδές Αρχαίων Ελληνικών και Λατινικών, πόσο μεγάλο προνόμιο είναι να μπορεί να διαβάζει τα αρχαία κείμενα στο πρωτότυπο, αφιέρωσε την επαγγελματική και καλλιτεχνική διαδρομή της στη μυθολογία, την ιστορία και τη σχέση τους με τη γυναίκα.

Το νέο βιβλίο της, «Stone Blind: Medusa’s Story» (εκδ. Pan Macmillan), ξαναγράφει το μύθο της Μέδουσας με ισορροπημένο χιούμορ που κάνει λιγότερο δυσβάστακτη για τον αναγνώστη τη μοίρα της γυναίκας η οποία μετά το βιασμό της από τον θεό Ποσειδώνα μεταμορφώθηκε -από μια άλλη γυναίκα, τη θεά Αθηνά- σε τέρας που πέτρωνε τα πάντα με το βλέμμα του, προτού αποκεφαλιστεί από τον Περσέα.

Το νέο βιβλίο της Natalie Haynes, «Stone Blind: Medusa’s Story» (εκδ. Pan Macmillan), ξαναγράφει το μύθο της Μέδουσας με ισορροπημένο χιούμορ που κάνει λιγότερο δυσβάστακτη για τον αναγνώστη τη μοίρα της γυναίκας η οποία μετά το βιασμό της από τον θεό Ποσειδώνα μεταμορφώθηκε -από μια άλλη γυναίκα, τη θεά Αθηνά- σε τέρας που πέτρωνε τα πάντα με το βλέμμα του.

«Η Μέδουσα, εξ όσων γνωρίζω, αποτελεί το πρώτο θύμα βιασμού στην ιστορία της λογοτεχνίας που δαιμονοποιήθηκε», σχολιάζει η Haynes στο Marie Claire (διαβάστε τη συνέντευξή της εδώ). «Το “Stone Blind”, όπως και όλα τα μυθιστορήματά μου, είναι φεμινιστικό, με την έννοια ότι παίρνει μια παραδοσιακά μισογυνική ιστορία, την αναθεωρεί και αλλάζει το κέντρο βάρους της. Θέλω να πιστεύω, πάντως, ότι δεν τυφλώνομαι από το σύγχρονο φεμινισμό μου κατά τη μελέτη των πρωτογενών πηγών που χρησιμοποιώ για τη συγγραφή εδώ και χρόνια, αλλά ότι τις αντιμετωπίζω με σεβασμό». Η γυναίκα ως επιζήσασα και, στην εποχή του #metoo, ως σύμβολο δύναμης.

 

Το τελευταίο βράδυ, στο αποχαιρετιστήριο δείπνο του retreat στο κομψό Bacchus Restaurant του Minos Beach Art Hotel, η Ιωάννα Καλυψώ μού περιγράφει τις εμπειρίες που έχασα αφού δεν κατάφερα να είμαι από την πρώτη μέρα εκεί: όπως ξεναγήσεις στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, στο παλάτι της Κνωσσού, αλλά και σε πιο σύγχρονα αξιοθέατα, για παράδειγμα τη Σπιναλόγκα, «το δεύτερο πιο επισκέψιμο χώρο μετά την Κνωσσό, όπου μιλήσαμε όχι μόνο για τη λέπρα αλλά και για το πώς ζούσαν οι γυναίκες εκεί, τόσο οι ασθενείς όσο και οι εργαζόμενες στο λεπροκομείο».

Ο Βρετανός δημοσιογράφος Jack Rear εκθείασε την εμπειρία του retreat σε άρθρο του στην «Telegraph» με τον χιουμοριστικό και catchy τίτλο «Γιατί εγώ, ένας εικοσάχρονος άντρας, επέλεξα να κάνω διακοπές με ένα γκρουπ γυναικών μέσης ηλικίας» (αν και στην πραγματικότητα το γκρουπ ήταν ετερόκλητο).

Με οδηγούς την ίδια, τη Natalie Haynes, αλλά και τον Doniert Evely, πρώην επιμελητή της Βρετανικής Σχολής της Αρχαιολογίας, ο οποίος πλέον εργάζεται ως αρχαιολόγος σε ανασκαφές, μίλησαν επίσης για τη γυναίκα μέσα στους αιώνες ως φροντιστή και αντικείμενο πόθου, ως μητέρα και κόρη, ως σκλάβα και ως ηγέτιδα σε μητριαρχικές κοινωνίες του μακρινού παρελθόντος. Δεν χρειαζόταν, ωστόσο, να έχεις ειδικό ενδιαφέρον για να απολαύσεις την εμπειρία. Ο Βρετανός δημοσιογράφος Jack Rear την εκθείασε σε άρθρο του στην «Telegraph» με τον χιουμοριστικό και catchy τίτλο «Γιατί εγώ, ένας εικοσάχρονος άντρας, επέλεξα να κάνω διακοπές με ένα γκρουπ γυναικών μέσης ηλικίας» (αν και στην πραγματικότητα το γκρουπ ήταν ετερόκλητο).

«Ως αλεξαντρινή Ελληνίδα έχω επιλέξει την Κρήτη ως πατρίδα, αγκαλιά μου», προσθέτει η Ιωάννα Καλυψώ. «Θέλω όλοι όσοι φεύγουν από τα retreats όταν ακούν τη λέξη Ελλάδα να τους πιάνει νοσταλγία μεγάλη. Να φεύγουν ερωτευμένοι με τη χώρα, τον πολιτισμό, την κουζίνα μας, με εμάς. Και την πολυτέλεια αυτή μου τη δίνει η Νίκη Σμυρνή».

 

Η Νίκη Σμυρνή είναι η CEO της Travelgems: Αφού ταξίδεψε σε πάνω από πενήντα χώρες, εξερευνώντας τις πόλεις, τους πολιτισμούς, την καθημερινότητα, τη γαστρονομία τους σε βάθος, αποφάσισε να μοιραστεί τη χαρά αυτής της περιπέτειας δημιουργώντας retreats μοναδικά στον κόσμο, τα οποία ανέπτυξε πάνω σε τρεις πυλώνες: «την εκπαίδευση, την εξέλιξη και την ενσωμάτωση στην καθημερινότητά μας των όσων μαθαίνουμε», όπως εξηγεί η ίδια.

Τα μέλη, λοιπόν, της κοινότητάς της -τα οποία επιστρέφουν ξανά και ξανά- απολαμβάνουν δείπνα υψηλής γαστρονομίας με πανοραμική θέα στη Φλωρεντία με την αποκλειστική συνοδεία ζωντανής μουσικής από βιολί. Συμμετέχουν σε ιδιωτικές παρατηρήσεις φάλαινας στις Αζόρες και ανακαλύπτουν καταρράκτες κρυμμένους από τα τουριστικά πλήθη. Παρακολουθούν μαθήματα φλαμένκο στην Ανδαλουσία από τους κορυφαίους χορευτές της περιοχής. Και απολαμβάνουν αποκλειστικές ξεναγήσεις στην αθηναϊκή Ακρόπολη, από τους καλύτερους αρχαιολόγους της πόλης.

Αυτή τη στιγμή οι προορισμοί των retreats βρίσκονται σε Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και, από το 2023, και στην Ελβετία.

Αυτή τη στιγμή οι προορισμοί βρίσκονται σε Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και, από το 2023, και στην Ελβετία. «Οι θεματολογίες των επόμενων retreats είναι pilates, yoga, personal development, fitness, ψυχολογία, πολιτιστικά retreats με έμφαση στην αρχαία τραγωδία, ενδυνάμωση της LGBTQ κοινότητας», προσθέτει η Νίκη.

 

Φυσικά, τίποτα από τα παραπάνω δεν θα ήταν εφικτό αν δεν υπήρχαν ξενοδοχεία κατάλληλα για τη φιλοξενία τους. Και στην περίπτωση του Αγίου Νικολάου στην Κρήτη, το Minos Beach Art Hotel της αλυσίδας bluegr αποδείχθηκε ιδανική επιλογή. «Τα ξενοδοχεία με τα οποία συνεργαζόμαστε σέβονται το περιβάλλον, την κοινότητά τους και την Ελλάδα, προσφέρουν υψηλή αισθητική, φιλοξενία, ενώ ό,τι μαγειρεύουν και καταναλώνουν προέρχεται από τοπικούς παραγωγούς» τονίζει η Ιωάννα Καλυψώ.

Για του λόγου το αληθές, λίγη ώρα αργότερα δειπνώ στο Terpsis Cretan Restaurant του ξενοδοχείου με κρητικές γεύσεις δημιουργικά προσεγγισμένες αλλά με σεβασμό στην παράδοση, ψάρια, θαλασσινά και λαχανικά που μοιάζουν να κόπηκαν μόλις από το μποστάνι, και, φυσικά, εκλεκτό κρασί. Τα μενού όλων των εστιατορίων του ξενοδοχείου τα έχει επιμεληθεί ο πολυβραβευμένος σεφ Γιάννης Μπαξεβάνης. Μπροστά μας απλώνεται ο κόλπος Μιραμπέλου και, στο βάθος, ένα ακόμα ξενοδοχείο της αλυσίδας, το Minos Palace Hotel & Suite, ολόφωτο σαν κρουαζιερόπλοιο. Στην ίδια περιοχή η bluegr έχει και ένα τρίτο resort, το Candia Park Village, που συνδυάζει τις κορυφαίες υπηρεσίες και αισθητική με τον family-friendly χαρακτήρα.

Η Κρήτη όχι μόνο έχει ομορφιά και πολιτισμό φημισμένους παγκοσμίως αλλά είναι και γενέτειρα του Γεωργίου Μαμιδάκη, ο οποίος το 1974 αγόρασε το Minos Beach Hotel και, διατηρώντας την κομψή αρχιτεκτονική του, τέλεια εναρμονισμένη με το τοπίο, το μετέτρεψε σε πολυτελές θέρετρο, πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα της εποχής.

Η επιλογή της τοποθεσίας τους δεν είναι καθόλου τυχαία: Η Κρήτη όχι μόνο έχει ομορφιά και πολιτισμό φημισμένους παγκοσμίως αλλά είναι και γενέτειρα του Γεωργίου Μαμιδάκη, ο οποίος το 1974 αγόρασε το Minos Beach Hotel και, διατηρώντας την κομψή αρχιτεκτονική του, τέλεια εναρμονισμένη με το τοπίο, το μετέτρεψε σε πολυτελές θέρετρο, πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα της εποχής. Με τη γυναίκα του, Αριστέα Μαμιδάκη, γόνο ξενοδόχων, ένωσαν την εμπειρία και το πάθος τους για την ελληνική φιλοξενία στην πιο deluxe μορφή της. Σήμερα την ξενοδοχειακή κληρονομιά εξελίσσει η κόρη τους, Τζίνα Μαμιδάκη, η οποία εμπλούτισε τις οικογενειακές αξίες με τις σχετικές σπουδές στα Πανεπιστήμια Κορνέλ και Χάρβαρντ.

 

Καθώς αντικρίζεις για πρώτη φορά το Minos Beach Hotel, συνειδητοποιείς αμέσως γιατί στον τίτλο του προστέθηκε η λέξη Art: Η είσοδος θυμίζει γλυπτοθήκη και παραπέμπει στο πάθος των ιδιοκτητών του για την τέχνη. Πράγματι, στο εσωτερικό, στο μεγάλο κήπο από εσπεριδοειδή, κυπαρίσσια, πεύκα, ελιές, αρωματικά φυτά και άλλα γηγενή είδη, κάποια από τα οποία μετρούν πάνω από μισό αιώνα ζωής, πέρα από τις χαμηλές, λευκές βίλες σε νησιωτικό στυλ, καθεμία με ιδιωτική πισίνα, αραιά διάσπαρτες και απόλυτα ταιριαστές με το περιβάλλον, υπάρχουν δεκάδες υπαίθρια έργα τέχνης από τη συλλογή του Κοινωφελούς Ιδρύματος Γεωργίου και Αριστέας Μαμιδάκη, που μετατρέπουν ακόμα και μια απλή διαδρομή του επισκέπτη, για πρωινό με θέα την κεντρική πισίνα ή για μπάνιο σε μια από τις παραλίες του ξενοδοχείου, σε παιχνίδι καλλιτεχνικής εξερεύνησης. Καθώς, μάλιστα, πολλά από τα έργα αποτελούν επιτόπιες αναθέσεις, ο διάλογός τους με το τοπίο είναι δεδομένος.

Δεκάδες υπαίθρια έργα τέχνης από τη συλλογή του Κοινωφελούς Ιδρύματος Γεωργίου και Αριστέας Μαμιδάκη στον κήπο του ξενοδοχείου μετατρέπουν ακόμα και μια απλή διαδρομή του επισκέπτη, για πρωινό με θέα την κεντρική πισίνα ή για μπάνιο σε μια από τις παραλίες του ξενοδοχείου, σε παιχνίδι καλλιτεχνικής εξερεύνησης.

Το Minos Beach Art Hotel δεν είναι ένα πολυτελές θέρετρο αποκομμένο από την τοπική και ελληνική κοινότητα, αλλά ζωντανός οργανισμός σε διαρκή ζύμωση με το περιβάλλον του. Ανάμεσα στους τρόπους με τους οποίους αλληλεπιδρά με αυτήν είναι η διοργάνωση Συμποσίων Τέχνης ήδη από το 1988, από την Τζίνα Μαμιδάκη. Σήμερα το Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη που δημιούργησε ως φόρος τιμής στους γονείς της υλοποιεί δράσεις, για μικρούς και μεγάλους, που προωθούν τη σύγχρονη τέχνη και τον πολιτισμό, όπως σειρές σεμιναρίων με θέμα την ελληνική μυθολογία, εκπαιδευτικές ξεναγήσεις, καλλιτεχνικά εργαστήρια για μαθητές από σχολεία της Κρήτης, research residency programs, αλλά και το Βραβείο Τέχνης, που έχει θεσπίσει από το 2019, που το 2022 απονεμήθηκε στην 28χρονη Ιλεάνα Αρναούτου και την 29χρονη Ισμήνη Κινγκ για την in situ εγκατάσταση «Tender shell geophilia».

 

Το έργο των δύο νέων δημιουργών, που αποτελείται από κοίλες φόρμες τοποθετημένες στα βράχια της ακτής και εν μέρει βυθισμένες στη θάλασσα, προσαρμόζεται επιτυχημένα στο περιβάλλον του, όπως ακριβώς και το ξενοδοχείο-γκαλερί που το φιλοξενεί. Φυσικά, κεντρική θέση στα ζητούμενα του Minos Beach Art Hotel κατέχει πλέον και η βιωσιμότητα. Πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας, νερού και άλλων πόρων, βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων, χρήση «πράσινων» υλικών και τοπικών πρώτων υλών και προϊόντων είναι ανάμεσα στους βασικούς στόχους του. Χάρη στη διαρκή αναζήτηση τεχνολογιών και ιδεών, κανένας από αυτούς δεν προϋποθέτει συμβιβασμούς στην πολυτέλεια: είναι η νέα πολυτέλεια, που εύχομαι σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον να γίνει καθημερινότητα για όλους.

Πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας, νερού και άλλων πόρων, βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων, χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών και τοπικών πρώτων υλών και προϊόντων είναι ανάμεσα στους βασικούς στόχους του ξενοδοχείου.

Το βράδυ στο μπάνιο σπάω μια κάψουλα αφροντούς κρητικού brand, 100% βιοδιασπώμενη όπως με έχουν διαβεβαιώσει στην ξενάγηση αμέσως μετά το check-in, και το άρωμά της μου θυμίζει ότι έχει ενσωματώσει τοπικές καλλιέργειες λεβάντας που την άνοιξη ανθίζουν και μεταμορφώνονται σε θάλασσες του μοβ, δημιουργώντας εικόνες Προβηγκίας στον ελληνικό Νότο. Ένας ακόμα καλός λόγος να επιστρέψω σύντομα, γιατί μία φορά στη γεμάτη εκπλήξεις Κρήτη δεν είναι ποτέ αρκετή. Ειδικά όταν σε περιμένει η φιλοξενία ανθρώπων που με κάθε μέρα που περνάει, εμπλουτίζουν τις γνώσεις και τις υπηρεσίες τους.

 

Δείτε ένα βίντεο για το Minos Beach Art Hotel:

 

Δείτε ένα βίντεο για τα retreats της Travelgems: