Σουέζ: Ενας αέναος πόλεμος με αφετηρία την Κλεοπάτρα

«Είναι ένα από τα τεχνητά έργα που είναι καλύτερα ορατά από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Είναι το σύμβολο της παγκοσμιοποίησης, η πλωτή οδός που συνδέει τη Δύση με την Ανατολή. Ακριβώς όμως για αυτόν τον λόγο αποτελεί συχνά θέατρο πολέμου» γράφει ο Ενρίκο Φραντσεσκίνι της Repubblica αναφερόμενος στη νέα κρίση της Διώρυγας του Σουέζ, επακόλουθο των συνεχιζόμενων επιθέσεων κατά εμπορικών πλοίων από τους αντάρτες Χούθι της Υεμένης πέριξ της νότιας πύλης της Ερυθράς Θάλασσας.

Ο ιταλός δημοσιογράφος θυμίζει πως γύρω από τη Διώρυγα του Σουέζ διεξάγονται μάχες από την αρχαιότητα: η Κλεοπάτρα προσπάθησε να τη χρησιμοποιήσει για να σώσει τον στόλο της μετά την ήττα του Μάρκου Αντώνιου από τον Οκταβιανό στη Ναυμαχία του Ακτίου το 31 π.Χ., αλλά το υποτυπώδες πέρασμα που είχε διανοιχθεί από τους Φαραώ είχε στερέψει.

Οι βενετοί έμποροι και ο Ναπολέων σκέφτηκαν να προσπαθήσουν ξανά, αλλά τελικά δεν έγινε τίποτα μέχρι το 1854, όταν ο γάλλος διπλωμάτης Φερντινάν ντε Λεσέψ πήρε εξουσιοδότηση από τον αντιβασιλέα της Αιγύπτου Σαΐντ Πασά για την κατασκευή μιας διώρυγας από τη Μεσόγειο ως την Ερυθρά Θάλασσα, με βάση τα σχέδια του ιταλικού μηχανικού Λουίτζι Νεγκρέλι.

Τα έργα κατασκευής ξεκίνησαν τελικά το 1858 και διήρκεσαν μία δεκαετία, ενώ στα εγκαίνια, το 1869, παρευρέθησαν, μεταξύ άλλων, εστεμμένοι από τη μισή Ευρώπη. Ο Τζουζέπε Βέρντι αρνήθηκε να συνθέσει μια όπερα ειδικά για την περίσταση, αλλά λίγα χρόνια αργότερα ανέβασε την «Αΐντα» στο Κάιρο.

Η διώρυγα ανήκε κατά 56% στη Γαλλία και κατά 44% στην Αίγυπτο, η οποία ωστόσο πούλησε το μερίδιό της στη Βρετανία για να αποπληρώσει το εξωτερικό χρέος της. Το 1882, τα βρετανικά στρατεύματα την υπερασπίστηκαν στο πλαίσιο του αγγλοαιγυπτιακού πολέμου. Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο προσπάθησε να την καταλάβει η Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ στον Β’ΠΠ το ίδιο επιχείρησε το Βασιλικό Ναυτικό της Ιταλίας.

Το 1956, ο αιγύπτιος πρόεδρος Νάσερ προέβη στην εθνικοποίησή της. Τότε οι Γάλλοι, οι Βρετανοί και οι Ισραηλινοί την κατέλαβαν αλλά οι ΗΠΑ τους ανάγκασαν να αποσυρθούν για να αποτραπεί ένας πόλεμος με την ΕΣΣΔ. Στο κανάλι διεξήχθησαν άλλοι δύο αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι, των Eξι Ημερών το 1967 και του Γιομ Κιπούρ το 1973.

Η μήκους 193 χλμ. διώρυγα, από την οποία διέρχονται περίπου 22.000 πλοία τον χρόνο, έκλεισε για μια εβδομάδα το 2021 λόγω μιας αμμοθύελλας που προκάλεσε την προσάραξη του τεράστιου πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων «Ever Given», προξενώντας κυκλοφοριακή συμφόρηση, με χιλιάδες πλοία σταματημένα στη σειρά. Οι εξελίξεις αυτή τη φορά ενδέχεται να είναι πολύ χειρότερες.