Στάχτη έγινε το ένα τρίτο των δασών της Αττικής από το 2007 μέχρι σήμερα

Εφιαλτική καταγράφεται τα τελευταία χρόνια η απώλεια δασικών εκτάσεων στον πιο πυκνοκατοικημένο νομό της χώρας, στην Αττική. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και του ευρωπαϊκού οργανισμού EFFIS, από το 2007 (όταν εκδηλώθηκε η καταστροφική πυρκαγιά στον δρυμό της Πάρνηθας) έως το 2017 στην Αττική κάηκαν 561.908 στρέμματα δάσους και δασικών εκτάσεων! Δηλαδή μέσα σε έντεκα μόλις χρόνια κάηκε το 34% (!) του δασικού πλούτου της Αττικής, που έχει υπολογιστεί σε 1.645.860 στρέμματα. Ακόμα κι αν εκτιμήσουμε πως κάποιες από τις εκτάσεις κάηκαν δύο φορές μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα, τα δάση της Αττικής που έγιναν κάρβουνο σε αυτά τα έντεκα χρόνια είναι πάνω από το 30% του συνόλου.

Το 2007 κάηκαν 79.515 στρέμματα δάσους και δασικής έκτασης, το 2008 40.360 στρ., το 2009 (μια από τις χειρότερες χρονιές) 133.607 στρ., το 2010 18.733 στρ., το 2011 18.790 στρ., το 2012 οι δείκτες της καταστροφής απογειώθηκαν φτάνοντας τις 190.000 στρέμματα (τα στοιχεία για τη χρονιά αυτή είναι κατ’ εκτίμηση, καθώς δόθηκαν τα καμένα της Αττικής μαζί με εκείνα νησιών του Αιγαίου), το 2013 παρουσιάζεται ύφεση με 2.917 στρ., το 2014 ανεβαίνει πάλι ο μαύρος απολογισμός στις 22.640 στρ., το 2015 κάηκαν 8.125 στρ., το 2016 4.821 στρ. και το 2017 42.940 στρέμματα. Η εικόνα γίνεται ακόμα πιο σκοτεινή, καθώς ήδη φέτος με τη φωτιά στα Γεράνεια-Κινέτα και τη φονική φωτιά στο Μάτι έχουν καεί 68.890 στρέμματα στην Αττική: 56.133 στρ. σε Γεράνεια και 12.759 στρ. σε Νέο Βουτζά-Μάτι.

Advertisement

Η Αττική των πολυποίκιλων συμφερόντων και των οικιστικών πιέσεων είναι η περισσότερο πυρόπληκτη περιφέρεια της χώρας. Σύμφωνα με έρευνα του WWF, τα έτη 1983-2005 στην Αττική κάθε χρόνο εκδηλώνονταν κατά μέσον όρο 56 πυρκαγιές και καίγονταν 32.853 στρ., το 86,6% δασικές και το 13,4% αγροτικές. Τα τελευταία 11 χρόνια όμως, που υποτίθεται πως αναβαθμίστηκε η ευαισθησία και η προσοχή πολιτείας και πολιτών, ο ετήσιος μέσος όρος ανέβηκε κατά πολύ, φτάνοντας στις 51.082 στρέμματα (και μάλιστα αμιγώς δάση και δασικές εκτάσεις). Ας σημειωθεί πως το σύνολο των καμένων εκτάσεων στην Αττική το διάστημα 2007-2017 φτάνει τις 647.384 στρέμματα, εκ των οποίων 561.908 δασικά.

«Εχουν εξαφανιστεί τα υψηλά δάση από την Αττική, εκτός κάποιες περιοχές στο όρος Πατέρας (που είχαν καεί το 1975) και πλαγιές της Πάρνηθας. Πάντως εκτεταμένες συνεχόμενες περιοχές δάσους με υψηλά δέντρα σχεδόν δεν υπάρχουν πλέον στην Αττική. Στη θέση τους, αν δεν φυτρώσουν… βίλες, εμφανίζεται χαμηλή βλάστηση, θάμνοι κ.λπ.», λέει στην «Κ» ο δασολόγος δρ Γαβριήλ Ξανθόπουλος, αναπληρωτής ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων. «Ακόμα, η διαδικασία φυσικής αναγέννησης δεν ολοκληρώνεται, καθώς συχνά τα καμένα είναι κοντά σε ζώνες μείξης δασών-οικισμών. Επίσης, οι αλλεπάλληλες πυρκαγιές στις ίδιες περιοχές οδηγούν σε ολική δασική καταστροφή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Πεντέλη, που έχει καεί το 1995, το 1998, το 2007, το 2009 και το 2012, για να θυμηθούμε μόνο τις τελευταίες δεκαετίες», συμπληρώνει ο κ. Ξανθόπουλος.

Το βαρύτατο και εμβληματικό πλήγμα της πυρκαγιάς στην Πάρνηθα, που έκαψε μεγάλο μέρος του εθνικού δρυμού και περίπου 50.000 στρέμματα, τον Ιούνιο του 2007, δεν οδήγησε σε αλλαγή πορείας, παρά τις συνήθεις κορώνες που ακολούθησαν. Το 2009 οι φλόγες κατέκαψαν μια τεράστια έκταση από το Γραμματικό μέχρι τον Διόνυσο (συνολικά πάνω από 150.000 στρέμματα), το 2012 μόνο η Λαυρεωτική έχασε 35.000 στρέμματα, ενώ πέρυσι στην περιοχή του Καλάμου έγιναν στάχτη περίπου 27.000 στρέμματα.

«Τα δάση είναι πολύτιμα για τον άνθρωπο κι όχι μόνο για την αισθητική του τοπίου. Ολοι γνωρίζουν πως αποτελούν πνεύμονα οξυγόνου, αλλά έχουν και πολύτιμη συμβολή στο υδρονομικό πρόβλημα. Η ύπαρξή τους ανεβάζει την ποιότητα του νερού και οδηγεί το βρόχινο νερό στο έδαφος, εμπλουτίζοντας τον υδροφόρο ορίζοντα, ενώ στα καμένα αναπτύσσονται πλημμύρες. Επίσης, είναι φυσικά κλιματιστικά δροσίζοντας την ατμόσφαιρα, ενώ αποτελούν και χωροταξικά όρια, εμποδίζοντας την ανεξέλεγκτη οικιστική επέκταση, που οδηγεί σε έναν ατέλειωτο ιστό πόλης. Οι λεγόμενες οικιστικές πυκνώσεις μόνο αρνητικό ρόλο θα παίξουν», λέει ο κ. Ξανθόπουλος. Πολύ σημαντική είναι η συμβολή των δασών στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Ελλειμμα πρόληψης

«Υπάρχει μεγάλο έλλειμμα στον τομέα της πρόληψης. Τα περισσότερα δάση δεν τα διαχειρίζεται κανείς, δεν καθαρίζονται. Η Δασική Υπηρεσία έχει χτυπηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια. Τα κονδύλια για την κατασκευή αντιπυρικών ζωνών έχουν μειωθεί πολύ τα τελευταία χρόνια», λέει στην «Κ» ο κ. Παναγιώτης Μιχόπουλος, εδαφολόγος και ερευνητής του ΕΛΓΟ Δήμητρα. «Η διαδικασία αναγέννησης εξαρτάται και από την ποιότητα του εδάφους εάν βεβαίως συγκρατηθεί. Στην Ηλεία έχουμε θετικά αποτελέσματα, καθώς και σε σημαντικό βαθμό στην Πάρνηθα», συμπληρώνει. Αναζητώντας τις αιτίες που οδήγησαν στα υψηλότατα επίπεδα καταστροφής των δασών στην Αττική, ο κ. Ξανθόπουλος πέρα από τις οικιστικές πιέσεις σημειώνει στην «Κ» πως τα διάσπαρτα σπίτια και οι οικισμοί μέσα σε δασικές εκτάσεις δυσκολεύουν το έργο της πυρόσβεσης, «καθώς όλη η προσοχή πέφτει πάνω στη σωτηρία των κατοικιών, ενώ η Πυροσβεστική δεν έχει μεγάλη αποτελεσματικότητα στην κατάσβεση δασικών πυρκαγιών».

Επιπλέον, τονίζει πως υπάρχει μεγάλη υποτίμηση στον τομέα της πρόληψης, «που είναι και ο πιο αποτελεσματικός», ενώ «όλη η προσοχή έχει στραφεί από την πολιτεία στα πανάκριβα εναέρια μέσα, υποτιμώντας την εκπαίδευση προσωπικού και πολιτών, την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών κ.λπ.».

Το σοκ του 2007, με τη βαθιά, τεράστια πληγή της Πάρνηθας και τη φονική πύρινη λαίλαπα στην Ηλεία, δεν αφύπνισε ουσιαστικά. Η τραγωδία στο Μάτι, ύστερα από το πολύνεκρο πλημμυρικό τσουνάμι στη Μάνδρα, θα ξυπνήσει συνειδήσεις, εγείροντας την ανάγκη για μια αξιοβίωτη ζωή στην πολύπαθη Αττική των τεσσάρων εκατομμυρίων και πλέον κατοίκων;