Στο επίκεντρο του παγκοσμίου ενδιαφέροντος τα Αντικύθηρα

ΟΤΑΝ το 1900 οι σφουγγαράδες από τη Σύμη εύρισκαν το ναυάγιο των ρωμαϊκών χρόνων λίγα μέτρα από τα αφιλόξενα βράχια των Αντικυθήρων κανείς δεν πίστευε ότι από το ναυάγιο αυτό, εκτός από μερικά αγάλματα αξεπέραστης ομορφιάς, που απεδείκνυαν το κάλλος του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού, θα υπήρχε και ένα κομμάτι χαλκός, που θα άλλαζε την εικόνα του κόσμου, όσον αφορά τις γνώσεις και το επίπεδο του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού στην Τεχνολογία, κάτι που ήταν εντελώς άγνωστο μέχρι τότε. Και ίσως να ήταν εντελώς ανυποψίαστος πάνω σ’  αυτό και ο Κυθήριος, Υπ. Παιδείας τότε, Σπ. Στάης, ο οποίος κλήθηκε  ως καθ’  ύλην αρμόδιος υπουργός να επιμεληθεί των ευρημάτων.

ΜΕΤΑ, λοιπόν, από έναν και πλέον αιώνα από τη συγκυρία αυτήν και έπειτα από την κατάδυση του Ζακ Υβ Κουστώ το 1953 και το 1976 στο χώρο του ναυαγίου, το παγκόσμιο ενδιαφέρον για το φορτίο του ναυαγισμένου πλοίου αναζωπυρώθηκε πριν λίγα χρόνια, όταν αποδείχτηκε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι, τα κατάλοιπα του μηχανισμού των Αντικυθήρων, όπως ονομάστηκε ο περίπλοκος μηχανισμός με τα πολλά γρανάζια και τις εκατοντάδες λέξεις χαραγμένες πάνω του με προσοχή, ήταν ένα άλμα των αρχαίων Ελλήνων στην τεχνολογία, που οδήγησε πολλές εκατοντάδες χρόνια μετά στην είσοδο της ανθρωπότητας στην εποχή των υπολογιστών. Την εποχή μας. Και, όπως πολύ σωστά παρατήρησε ένας σύγχρονος διανοητής, η εποχή αυτή θα είχε έλθει περίπου χίλια χρόνια ενωρίτερα αν δεν διεκόπτετο απότομα η εξέλιξη της επιστήμης, όπως την είχαν προχωρήσει οι αρχαίοι Έλληνες, με τον πρόωρο θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου και όσα δραματικά ακολούθησαν με τους επιγόνους του και τη διάλυση της αυτοκρατορίας, την οποία είχε δημιουργήσει. Αυτό το χαμένο νήμα του πολιτισμού αναζητούν σήμερα επιστήμονες απ΄ όλο τον κόσμο, που ένωσαν τις δυνάμεις τους για να γίνει μία ακόμη, η πιο σημαντική, έρευνα στο χώρο του ναυαγίου, μήπως και βρεθεί ο ελλείπων κρίκος, που θα συνδέει, τους αρχαίους Έλληνες θεωρητικούς με την πρόοδο της τεχνολογίας, όπως την αποδεικνύει η ύπαρξη ενός τόσο προωθημένου τεχνολογικά μηχανισμού, όπως αυτός των Αντικυθήρων.

Το εγχείρημα

Όσον αφορά τη νέα αυτή προσπάθεια, το εγχείρημα ξεκίνησε από τη δράση του Ελβετικού κολοσσού στην ωρολογοποιία HUBLOT, που χρηματοδότησε την κατασκευή στον Καναδά και τις ΗΠΑ μίας εξελιγμένης καταδυτικής συσκευής νέας γενιάς, που την ονόμασαν Exosuit, κόστισε 1.300.000 δολ. και δεν είναι τίποτα άλλο από μία ιδιότυπη στολή, που χρησιμοποιείται αυτόνομα και επιτρέπει στο δύτη να μείνει σε μεγάλο βάθος και να εργασθεί για πολλές ώρες. Η στολή έχει ύψος 2μ και βάρος 240 κιλά. Διαθέτει προωθητήρες με ιπποδύναμη 1,6 ίππους ανά πόδι και 18 περιστροφικές αρθρώσεις στα χέρια και τα πόδια. Με αυτήν ο δύτης μπορεί να κατέβει χωρίς αποσυμπίεση σε βάθος μέχρι 314μ και να εργασθεί μερικές ώρες στο βάθος αυτό. Η στολή έφθασε στα Κύθηρα από τη Ν. Υόρκη και μεταφέρθηκε με τη θαλαμηγό ΓΛΑΡΟΣ του εφοπλιστή κ. Π. Λασκαρίδη, του οποίου το ίδρυμα «Αικ. Λασκαρίδη» ήταν από τους χορηγούς της έρευνας, στο ναρκαλιευτικό ΘΕΤΙΣ του Πολ. Ναυτικού, το οποίο διατέθηκε για τις έρευνες, στα Αντικύθηρα. Δυστυχώς, οι ισχυροί άνεμοι εμπόδισαν το σκάφος να ποντίσει τη συσκευή πλην μίας μόνο μέρας, καθώς το ναυάγιο είναι πολύ κοντά στην ακτή και είναι επικίνδυνο για το σκάφος του Π.Ν να πλησιάζει με θαλασσοταραχή. Ακολούθως και λόγω της δυσμενούς καιρικής πρόβλεψης, οι έρευνες διακόπηκαν για φέτος στις 7 Οκτωβρίου πριν τη λήξη του προγραμματισμένου χρόνου, αλλά θα επαναληφθούν τον επόμενο χρόνο. Αναμένεται η έρευνα να διαρκέσει περίπου 10 χρόνια και η εταιρεία που έχει στην κατοχή της τη στολή υποσχέθηκε να την διαθέτει συνεχώς για 5 χρόνια.

Τι βρήκαν.

Παρά τη μικρή σχετικά έρευνα, που έγινε και με τη βοήθεια μίας άλλης ρομποτικής συσκευής, που αναπτύχθηκε από Αυστραλιανές εταιρείες, η ομάδα εντόπισε μερικά ενδιαφέροντα ευρήματα από το ναυάγιο με αποτέλεσμα τελικά την ανέλκυση χάλκινου συμπαγούς δόρατος με σαυρωτήρα, το οποίο προέρχεται από χάλκινο ή και μαρμάρινο άγαλμα. Από το ίδιο σημείο εντοπίστηκε και ανελκύστηκε χάλκινος δακτύλιος, προσαρμοσμένος σε χάλκινο καρφί, ο οποίος σώζει στο στέλεχός του συσσωμάτωμα, το οποίο ενδέχεται να περιλαμβάνει ξύλο του ίδιου, του πλοίου όπου ήταν προσηλωμένος. Ανελκύστηκε επίσης δειγματοληπτικά μικρό τμήμα φύλλου μολύβδου, το οποίο προέρχεται από τη μολύβδινη επένδυση των υφάλων του αρχαίου σκάφους. Τέλος από το χώρο του ναυαγίου, ανελκύστηκε ο μολύβδινος στύπος άγκυρας του σκάφους που είχε εντοπιστεί το 2013 και άλλα επιφανειακά ευρήματα, μεταξύ των οποίων ένας δακτύλιος και μία χάλκινη απόληξη στηρίγματος κλίνης, καθώς και μία σχεδόν ακέραιη λάγυνος. Τα παραπάνω αναφέρθηκαν κατά τη συνάντηση του Υπ. Πολιτισμού κ. Τασούλα με την ομάδα που τον επισκέφθηκε στις 9 Οκτωβρίου. Ο υπουργός ευχαρίστησε τους αρχαιολόγους, τους χορηγούς και όλους όσους βοήθησαν στην έρευνα για το ναυάγιο. Σύμφωνα με άλλες πηγές εντοπίστηκε στο βυθό και κάτι που πρέπει να είναι χάλκινο άγαλμα, πιθανόν σύμπλεγμα, κάτι που επιβεβαιώνει τις πληροφορίες από την πρώτη ανέλκυση του 1900 ότι είχε γίνει προσπάθεια να ανελκυσθεί ένα σύμπλεγμα, αλλά κατέπεσε στη θάλασσα. Εκτός αυτού βρέθηκαν πολλοί αμφορείς μαζί σε απόσταση 200μ περίπου από το ναυάγιο πράγμα που πιθανόν οδηγεί στη σκέψη ότι υπάρχει και άλλο ναυάγιο στην ίδια περιοχή, πιθανόν πλοίου που ταξίδευε μαζί με το πρώτο. Η πρώτη «σοδειά» πάντως εξασφαλίζει ότι η επιχείρηση «Επιστροφή στα Αντικύθηρα» θα συνεχιστεί για πολλά ακόμα χρόνια στο μέλλον. Ανάμεσα στα ευρήματα, λέγεται ότι υπάρχει και ένα δαχτυλίδι, το οποίο πρέπει ν’ ανήκει σε μια γυναίκα επιβάτιδα. Οι παλαιότερες έρευνες είχαν φέρει στο φως ένα γυναικείο κρανίο και οστά, καθώς και ένα ζευγάρι σκουλαρίκια εξαιρετικής ομορφιάς. Οι δύτες έχουν αναπτύξει τη θεωρία της «νύφης», η οποία πήγαινε στη Ρώμη με την προίκα της, αλλά η μοίρα είχε διαφορετική γνώμη. Μια θεωρία που εξάπτει τη φαντασία, καθώς συνδέει το αντικείμενο με τον άνθρωπο και το τότε με το σήμερα. Αναφέρθηκε ακόμη ότι έχουν εντοπισθεί και άλλα αντικείμενα. Όλα αυτά αναμένεται να διευκρινίσει η συνέχεια των ερευνών, καθώς φαίνεται ότι τα Αντικύθηρα και η θάλασσά τους κρύβουν πολλές εκπλήξεις ακόμη, έτσι που δικαίως μερικοί χαρακτήρισαν το ναυάγιο ως μία νέα «Αμφίπολη» του Νότου!

Τι προηγήθηκε των ανακοινώσεων

Αρχικά οι οργανωτές της προσπάθειας είχαν οργανώσει  μεγάλη εκδήλωση στον Πολυχώρο ΖΕΙΔΩΡΟΣ στο Καψάλι για τις 3 Οκτωβρίου. Στην εκδήλωση αυτή παρέστησαν οι: ο πρέσβης της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Ελβετίας στην Ελλάδα,  κ. Lorenzo Amberg, ο Διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Δρ. Γεώργιος Κακαβάς, ο Αντιπεριφερειάρχης Νήσων κ. Παν. Χατζηπέρος, ο τέως Υπουργός Ναυτιλίας κ. Σταύρος Σουμάκης, ο τέως Δήμαρχος κ. Θεόδωρος Κουκούλης, υψηλόβαθμα στελέχη του ομίλου ΟΤΕ-COSMOTE, της ελβετικής ωρολογοποιίας HUBLOT, του Αμερικανικού Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Woods Hole και των υπολοίπων χορηγών και υποστηρικτών της έρευνας. Παρών επίσης στην εκδήλωση ο κ. Πάνος Λασκαρίδης, Πρόεδρος του Ιδρύματος «Αικατερίνη Λασκαρίδη» που συμβάλει στην έρευνα με το σκάφος GLAROS καθώς και πλήθος σημαντικών προσωπικοτήτων του επιστημονικού, ακαδημαϊκού, αρχαιολογικού, επιχειρηματικού και πολιτικού χώρου. Παρουσιαστές της εκδήλωσης ήταν ο κ. Γιάννης Μπιτσάκης, μέλος της ερευνητικής ομάδας του Μηχανισμού και ο κ. Αλέξανδρος Σωτηρίου, δύτης που συμμετέχει στην έρευνα. Την εκδήλωση συντόνισε ο κ. Βιτσαξής, ενώ μίλησαν και, η κυρία Π. Κατσούλη από ΟΤΕ/COSMOTE, Μ. Μπιτέ της HUBLOT, Θ. Τάσιος από το ΕΜΠ κ.α.  Κατά την εκδήλωση ενδιαφέρον είχε η εμφανής δυσφορία του εκ των κύριων χορηγών της προσπάθειας κ. Π. Λασκαρίδη, ο οποίος μίλησε για «λογοκρισία» που επέβαλαν οι αρχές, δηλαδή το Υπ. Πολιτισμού, αφού απαγόρευαν να παρουσιασθούν τα ευρήματα και τα συμπεράσματα στην εκδήλωση αυτή. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τύπου είχαν καταβληθεί προσπάθειες να κατέβει στα Αντικύθηρα ο ίδιος ο πρωθυπουργός, αλλά αυτό δεν κατέστη εφικτό εξ αιτίας των πολιτικών εξελίξεων (επίσκεψη τρόικας, πρόταση εμπιστοσύνης κ.α.).

Στα Κύθηρα έφθασε και η Διευθύντρια της Εφορίας Αναλίων Αρχαιοτήτων κυρία Α. Σίμωση, μετείχαν δε σ’  αυτές εκ μέρους της εφορίας Εναλίων οι δύτες αρχαιολόγοι κκ Θεοδούλου (ο οποίος μίλησε στην εκδήλωση) και Κουρκουμελής, ενώ ανάμεσα στους φωτογράφους που συνόδευαν την αποστολή ήταν και ο ομογενής από την Αυστραλία κ Τζέιμς Φαρδούλης.

Στην εκδήλωση μίλησαν πολλοί από τους συμμετέχοντες στην προσπάθεια, τους χορηγούς και τους επιστήμονες ή εκπρόσωποί τους, ενώ σε σύντομη ομιλία του ο Δήμαρχος Κυθήρων κ. Χαρχαλάκης ανέφερε ότι θα είχε ξεχωριστό ενδιαφέρον αν από την όλη αυτή προσπάθεια, που έχει συγκεντρώσει τα φώτα του διεθνούς τύπου υπήρχε όφελος για τους κατοίκους των ακριτικών μας νησιών.

Οι χορηγοί

Σημειώνεται ότι το συνολικό κόστος των ερευνών υπολογίζεται να ανέλθει στα 3 εκ δολ.

Η χρηματοδότηση της έρευνας έγινε από πόρους που εξασφάλισε το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Woods Hole και η μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Αργώ, η οποία ιδρύθηκε για την υποστήριξη της έρευνας. Χορηγίες για την έρευνα διέθεσαν η ελβετική εταιρεία Hublot, από την οποία φαίνεται να ξεκινά η όλη προσπάθεια, αφού ο Διευθύνων Σύμβουλός της κ. Ζαν Κλωντ Μπιβέρ είναι αυτός που ξεκίνησε την ιδέα και έβαλε τα περισσότερα χρήματα. Ακούγεται ότι αναζητά χώρο στα Κύθηρα για να κατασκευάσει ένα Μουσείο Ωρολογοποιίας, ενώ το ρολόι-απομίμηση του Μηχανισμού των Αντικυθήρων πωλείται από την εταιρεία του προς 270.000 δολ. το ένα! Ο διάσημος αμερικανός επιχειρηματίας και από τους πρώτους ιδιώτες αστροναύτες Ρ. Γκάριοτ με τη σύζυγό του είναι ένας από τους χρυσούς χορηγούς, καθώς τον έχει προσελκύσει η τεχνολογία που βρέθηκε με το μηχανισμό στο αρχαιοελληνικό ναυάγιο. Η ΟΤΕ-COSMOTE, το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, η JF White Constructing Co., το Swordspoint Foundation, το Costa Navarino (ο κ. Αχ. Κωνσταντακόπουλος διέθεσε το προσωπικό του ελικόπτερο), οι οικογένειες James H. Orr, Michael Dubno and Loren Blackford και η  Εγχώριος Περιουσία Κυθήρων και Αντικυθήρων, για να μην φαίνονται και τα Κύθηρα ότι δεν μετέχουν στη μεγαλειώδη προσπάθεια..

                                                                                                                                                     Π. Καλλίγερος