Stuka: Τα θρυλικά γερμανικά βομβαρδιστικά καθέτου εφορμήσεως Junkers Ju87

Ένα από τα θρυλικά αεροσκάφη που έδρασαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν το γερμανικό Junkers Ju87, γνωστότερο ως Stuka, με το οποίο θα ασχοληθούμε στο σημερινό μας άρθρο.

Πώς ξεκίνησε η παραγωγή των Stuka;

Η Junkers Flugzeugwerke AG προχώρησε στη σύσταση της θυγατρικής εταιρείας AB Flygindustri στη Σουηδία και συνέχισε να αναπτύσσει στρατιωτικά αεροσκάφη. Από τα αεροσκάφη που κατασκευάστηκαν ξεχώριζε το Junker K47 ένα διθέσιο μαχητικό μονοπλάνο που σχεδιάστηκε από τους Καρλ Πλάουτ και Χέρμαν Πόλμαν.

Το πρώτο πρωτότυπο, με κινητήρα Siemens Jupiter VII των 420 hp πέταξε στη Σουηδία τον Ιανουάριο του 1929. Λίγο αργότερα ακολούθησε και το δεύτερο πρωτότυπο. Τα δύο αεροσκάφη μεταφέρθηκαν στο κέντρο εκπαίδευσης του Λίπετσκ, ρωσικής πόλης, 380 km νότια της Μόσχας για αξιολόγηση. Το κέντρο αυτό για εκπαίδευση πιλότων και αξιολόγηση νέων αεροσκαφών είχε αρχίσει τη λειτουργία του το 1925 και παρέμεινε υπό γερμανικό έλεγχο ως τον Οκτώβριο του 1933, λίγο μετά την άνοδο στην εξουσία του Χίτλερ.

Στην κατασκευή του Ju87 όμως, σημαντικό ρόλο έπαιξε το Ιαπωνικό Αυτοκρατορικό Ναυτικό και η Heinkel. Αν και η Ιαπωνία δεσμευόταν από διεθνείς Συνθήκες, το 1931 ανέθεσε στην Heinkel να κατασκευάσει ένα διπλάνο κάθετης εφόρμησης με ικανότητα μεταφοράς μιας βόμβας των 250kg το οποίο θα μπορούσε να επιχειρήσει τόσο από αεροπλανοφόρο, όσο κι από βάσεις ξηράς.

Η Heinkel ανέπτυξε το He50 που κατασκευάστηκε μετά από άδεια στην Ιαπωνία ως Aichi DI A Type 94 με αρκετές βελτιώσεις. Στα τέλη του 1932 τρία αεροσκάφη κατασκευάστηκαν στη Γερμανία και εντάχθηκαν σε υπηρεσία το επόμενο έτος ως He 50A. Το συγκεκριμένο αεροσκάφος άνοιξε τον δρόμο για την κατασκευή βελτιωμένων αεροπλάνων κάθετης εφόρμησης.

Ιδιαίτερα τον εντυπωσίασε η επίδειξη αεροσκαφών κάθετης εφόρμησης που έριχναν με ακρίβεια σάκους με άμμο σε ένα νοητό κύκλο. Με τη συνδρομή του καλού του φίλου και παλιού του συμπολεμιστή Χέρμαν Γκέρινγκ προχώρησε στην προμήθεια δύο αεροσκαφών Curtiss Hawk II που μεταφέρθηκαν στη Γερμανία για αξιολόγηση.

Το Αμερικάνικο Ναυτικό και το Σώμα των Αμερικάνων Πεζοναυτών εκείνη την περίοδο είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα αεροσκάφη κάθετης εφόρμησης ήταν τα καταλληλότερα για την προσβολή πλοίων που κινούνταν με μεγάλη ταχύτητα και εκτελούσαν απότομους ελιγμούς, αλλά και για την υποστήριξη των στρατιωτών από κοντινή απόσταση.

Τον Ιανουάριο του 1935 το Τεχνικό Γραφείο της Luftwaffe εξέδωσε επίσημα τις προδιαγραφές για το νέο αεροπλάνο κάθετης εφόρμησης. Η Junkers είχε αποκτήσει σημαντικό προβάδισμα, καθώς ο σχεδιασμός της πρότασής της ξεκίνησε υπό την επίβλεψη του Χέρμαν Πόλμαν πολύ νωρίτερα. Βασικοί ανταγωνιστές της ήταν οι Arado και Heinkel. Τελικά στον διαγωνισμό έλαβαν μέρος το Ju 87, το Arado Ar 81, το Blohm & Voss Ha 137 και το Heinkel He 118.

Το Ju 87 διέθετε ολομεταλλική κατασκευή με πτέρυγες που θυμίζουν ανεστραμμένες πτέρυγες γλάρου (W) με διπλά πτερύγια καμπυλότητας και πηδάλια κλίσης στο χείλος εκφυγής της πτέρυγας. Το πρώτο πρωτότυπο V1 (κωδικός 4921) πέταξε στις 17 Σεπτεμβρίου 1935 (άλλες πηγές αναφέρουν τον Απρίλιο το 1935) με πιλότο τον Βίλι Νοϊενχόφεν, στο Ντεσάου. Διέθετε βρετανικό κινητήρα Rolls – Royce Kestrel που απέδιδε 525 hp κατά την απογείωση και 640 hp στα 4.270μ που κινούσε μια δίφυλλη ξύλινη έλικα, γιατί δεν ήταν ακόμα έτοιμος ο Jumo 210.

Από τις αρχικές πτητικές δοκιμές ο κινητήρας αντιμετώπισε προβλήματα υπερθέρμανσης και η αεροεισαγωγή του ρύγχους για το ψυγείο μεγεθύνθηκε. Το V1 είχε διπλό ουραίο πτέρωμα και αρχικά δεν διέθετε αερόφρενα βύθισης τα οποία τοποθετήθηκαν αργότερα και αποτελούνταν από ορθογώνιες λωρίδες στο χείλος προσβολής της πτέρυγας. Στις 24 Ιανουαρίου 1936 ο Νοϊενχόφεν κι ένας μηχανικός σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια δοκιμών κάθετης εφόρμησης όταν αναπτύχθηκε ταλάντωση στο ουραίο πτέρωμα με αποτέλεσμα την αποκόλλησή του.

Ένα μήνα αργότερα ολοκληρώθηκε το πρωτότυπο V2 με μονό κάθετο σταθερό και γερμανικό κινητήρα Jumo 210 Aa των 640 hp που κινούσε μια τρίφυλλη έλικα. Μέσα στο 1936 κατασκευάστηκαν τα πρωτότυπα V3 με βελτιωμένη εμπρόσθια ορατότητα για τον πιλότο και το V4 ,το πρώτο με πολυβόλο MG17 των 7,92 mm στο χείλος προσβολής της δεξιάς πτέρυγας διέθετε φορέα για μία βόμβα των 500 kg ή των 250 kg στο κεντρικό τμήμα της ατράκτου και μεγαλύτερο μεταξόνιο. Τα αεροσκάφη που μετείχαν στον διαγωνισμό της Luftwaffe αξιολογήθηκαν στο κέντρο δοκιμών του Ρέχλιν από τον Μάιο ως τον Ιούλιο του 1936. Το Junkers 87 ήταν αυτό που επιλέχθηκε. Μετά από νέες βελτιώσεις, δημιουργήθηκαν το Ju87A-0 και το Ju87A-1.

Από τον ισπανικό εμφύλιο ως το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Για πρώτη φορά τα Ju87 χρησιμοποιήθηκαν σε επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου (1936-1939) συμμετέχοντας στο πλευρό των Εθνικιστών του Φράνκο στη Λεγεώνα Condor με ιδιαίτερη επιτυχία. Παράλληλα οι μηχανικοί και τεχνικοί της Junkers συνέχιζαν τις βελτιώσεις. Συνολικά κατασκευάστηκαν περίπου δέκα «εκδόσεις» του Ju87. Η πλέον διαδεδομένη από αυτές ήταν η «έκδοση» Ju87D (Dora) και η τελευταία, η Ju87G (Gustav) που εντάχθηκε στις πολεμικές επιχειρήσεις στις αρχές του 1943.

Ας δούμε περισσότερες λεπτομέρειες για τη δράση των Stuka στην Ισπανία. Το πρώτο Ju87Α ξεκίνησε τη συμμετοχή του στις επιχειρήσεις των Εθνικιστών στο Μπιλμπάο τον Φεβρουάριο του 1937. Το αεροσκάφος επέστρεψε στη Γερμανία το καλοκαίρι του 1937. Στα μέσα Ιανουαρίου 1938 τρία Ju87Α-1 αναπτύχθηκαν στην Ισπανία και πήραν μέρος στις μάχες του Έβρου (της Ισπανίας), της Καταλονίας και της Βαλένθια. Αυτά επέστρεψαν στη Γερμανία τον Οκτώβριο του 1938 και αντικαταστάθηκαν από πέντε Ju87Β-1 που έμειναν στην Ισπανία ως τον Μάιο του 1939.

Στις 4.45 π.μ. της 1ης Σεπτεμβρίου 1939 ξεκίνησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος με τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία. Με 368 Stuka η Luftwaffe στόχευε στην καταστροφή της πολωνικής αεροπορίας και στην προσβολή σημαντικών στόχων (αεροπορικές βάσεις, σιδηροδρομικούς σταθμούς και δίκτυα, στρατόπεδα, αποθήκες κ.ά.). Στις 29 Σεπτεμβρίου 1939 όλα είχαν τελειώσει στην Πολωνία καθώς τα τελευταία τμήματα του Στρατού της χώρας παραδόθηκαν. Οι απώλειες των Ju87 ήταν μόλις 31 αεροσκάφη και η γερμανική προπαγάνδα άρχισε να καλλιεργεί εντέχνως τον θρύλο του ανίκητου αεροσκάφους.

Στις 9 Απριλίου 1940, 39 αεροσκάφη Ju87R άρχισαν τις επιχειρήσεις τους στη Νορβηγία. Παρά τις αστοχίες και την κατάρριψη ορισμένων από τα Hurricane, οι Γερμανοί πέτυχαν να εκδιώξουν τις συμμαχικές δυνάμεις από την περιοχή του Νάρβικ όπου είχαν αποκλειστεί. Στις 10 Μαΐου 1940 τα 2/3 των διαθέσιμων Stuka ξεκίνησαν αποστολές βομβαρδισμού στη Γαλλία, την Ολλανδία και το Βέλγιο. Λειτουργώντας υποστηρικτά των αρμάτων μάχης, τα Stuka στις 13/5/1940 πραγματοποίησαν περισσότερες από 200 εξόδους εναντίον των γαλλικών στρατευμάτων.

Οι Γερμανοί μέσα σε 48 ώρες πέτυχαν να περάσουν τον ποταμό Μάας (Μεύση). Ο δρόμος προς τη Μάγχη ήταν πλέον ανοιχτός. Τα Ju87 συμμετείχαν έπειτα στους βομβαρδισμούς της Βουλόνης και του Καλέ καθώς και της Δουνκέρκης όπου βρισκόταν το λιμάνι διαφυγής για τη βρετανική εκστρατευτική δύναμη. Τα Stuka είχαν τη μερίδα του λέοντος στις βυθίσεις 89 εμπορικών πλοίων και την καταστροφή 29 βρετανικών αντιτορπιλικών (6 από αυτά βυθίστηκαν ενώ τα υπόλοιπα υπέστησαν σοβαρές ζημιές στη Δουνκέρκη).

Στη δεύτερη φάση της μάχης της Γαλλίας, η αντίσταση που συνάντησαν τα Stuka ήταν μεγάλη με αποτέλεσμα την απώλεια 120 από αυτά και την πρόκληση σοβαρών ζημιών σε άλλα.
Στη μάχη της Αγγλίας οι αερομαχίες μεταξύ των Stuka από τη μία πλευρά και των Spitfire και Hurricane από την άλλη ήταν σκληρές. Παρά τις καταρρίψεις πολλών βρετανικών αεροσκαφών και τις καταστροφές που προκάλεσαν, η Luftwaffe είχε σημαντικές απώλειες.

Μόνο τον Αύγουστο του 1940 57 (ή 62) Stuka καταστράφηκαν πλήρως και άλλα 16 υπέστησαν ζημιές. 35 Γερμανοί σκοτώθηκαν, 19 τραυματίστηκαν και άλλοι 58 ήταν αγνοούμενοι. Εκεί φάνηκαν οι μεγάλες αδυναμίες των Stuka οι οποίες εστιάζονταν κυρίως στη χαμηλή τους ταχύτητα, 210 μίλια την ώρα (335 km/h) και στον έγκαιρο εντοπισμό τους από το οργανωμένο βρετανικό δίκτυο αεράμυνας.

Τα Stuka συνέχισαν τις επιχειρήσεις τους στη Μεσόγειο για ενίσχυση της Ιταλίας. Μερικά από αυτά έκαναν συχνές επιθέσεις σε συμμαχικούς στόχους στη Μάλτα. Στα μέσα Φεβρουαρίου 1941 τα Stuka μεταφέρθηκαν στη Λιβύη για υποστήριξη των γερμανικών επιχειρήσεων στη Βόρεια Αφρική. Συμμετείχαν στην οκτάμηνη πολιορκία του Τομπρούκ και στη μάχη του Ελ Αλαμέιν όπου 40 από αυτά καταστράφηκαν και άλλα τόσα υπέστησαν σοβαρές ζημιές.

Η γερμανική επίθεση στη Σοβιετική Ένωση τον Ιούνιο του 1941 υποστηρίχτηκε από 273 Stuka. Όμως μόλις 184 από αυτά ήταν επιχειρησιακά διαθέσιμα. Παρά τις αρχικές τους επιτυχίες των Ju87, οι απώλειες ήταν κατά 20% μεγαλύτερες από τις δυνατότητες παραγωγής. Τον Νοέμβριο του 1941 αποφασίστηκε να τερματιστεί η παραγωγή των Stuka ωστόσο η αποτυχία παρουσίασης αντάξιου «διαδόχου» οδήγησε στην εκ νέου έναρξη κατασκευής.

Τον Δεκέμβριο του 1941 κατασκευάστηκαν 49 Ju87 και τον Μάρτιο του 1942 88 Ju87D. Τα γερμανικά αεροσκάφη πήραν μέρος στις επιχειρήσις στην Κριμαία, στο Στάλινγκραντ και το Ανατολικό Μέτωπο. Αν και τα Ju87D άρχισαν να αντικαθίστανται σταδιακά από Fw190F που ανέλαβαν να προστατεύσουν τις δυνάμεις του Γ’ Ράιχ από τα συμμαχικά βομβαρδιστικά, τα Stuka συνέχισαν να επιχειρούν ως το τέλος του πολέμου. Υπολογίζεται ότι από τα 5.900-6.000 Stuka που είχαν παραχθεί, στις 9 Απριλίου 1945 είχαν απομείνει μόλις 125.

Τα Ju87 στα Βαλκάνια και την Ελλάδα

Στις 27 Μαρτίου 1941 η φιλογερμανική κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας ανατράπηκε και η νέα ανακήρυξε την ουδετερότητα της χώρας. Οι σμηναρχίες των Stuka μετακινήθηκαν στην Αυστρία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Στις 6 Αυγούστου 1941, 300 γερμανικά αεροσκάφη βομβάρδισαν το Βελιγράδι για λόγους εκδίκησης. Ακολούθησε η γερμανική εισβολή στην Ελλάδα. Τα Ju87 δεν συνάντησαν ιδιαίτερη αντίσταση από τα λιγοστά ελληνικά και βρετανικά αεροσκάφη. Ωστόσο οι μαχητές των οχυρών «Ποποτλίβιτσα» και «Ιστίμπεη» κατέρριψαν 5-6 Stuka.

Με την κατάρρευση του μετώπου τα Ju87 αναπτύχθηκαν σε διάφορα αεροδρόμια της χώρας μας και προκάλεσαν σημαντικές καταστροφές σε ελληνικά και συμμαχικά πλοία. Σημαντική ήταν η συμμετοχή των Stuka στη Μάχη της Κρήτης. Πάνω από 200 Ju87 επιχειρούσαν από το Άργος, τους Μολάους και την ιταλική βάση στην Κάρπαθο. Μέχρι την 1η Ιουνίου που τελείωσε η Μάχη της Κρήτης, το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό είχε χάσει σημαντικό αριθμό πλοίων, ενώ ένα αεροπλανοφόρο, τρία θωρηκτά, επτά καταδρομικά και τέσσερα αντιτορπιλικά είχαν υποστεί ζημιές. Και βέβαια οι ανθρώπινες απώλειες (νεκροί και τραυματίες) ήταν μεγάλες.

Η εφιαλτική σειρήνα και ο πιλότος-θρύλος των Ju87

Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Ju87 ήταν ότι είχαν σειρήνες στο σύστημα προσγείωσης οι οποίες ηχούσαν δαιμονισμένα κατά τη διάρκεια της «κατάδυσης» του αεροσκάφους και τη ρίψη των βομβών προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερο πανικό. Επινοητής και αυτού του «σατανικού συστήματος» ήταν ο Χέρμαν Πόλμαν.

Κορυφαίος πιλότος των Stuka ήταν ο Χανς Ούλριχ Ρούντελ (1916-1982). Πήρε μέρος σε 2.100 αποστολές με Stuka και άλλες 430 με Fw 190. Κατέρριψε 9 αεροσκάφη, κατέστρεψε 519 σοβιετικά άρματα μάχης, βύθισε ένα θωρηκτό, ένα καταδρομικό, ένα αντιτορπιλικό και κατέστρεψε τεράστιο αριθμό πυροβόλων, οβιδοβόλων και άλλου πολεμικού υλικού. Οι Σοβιετικοί τον επικήρυξαν με 100.000 ρούβλια. Ο Χίτλερ του απένειμε «Ξίφος μετά Φύλλων Δρυός» στον Σταυρό των Ιπποτών στις 25/11/1943. Ο Ρούντελ καταρρίφθηκε 30 φορές.

Στην τελευταία κατάρριψη στις 8/2/1945, κοντά στον ποταμό Όντερ ένα βλήμα χτύπησε το πιλοτήριο. Με φρικτούς πόνους και αιμορραγώντας κατάφερε να προσγειώσει το αεροσκάφος πριν λιποθυμήσει. Το δεξί του πόδι ακρωτηριάστηκε από το γόνατο και κάτω. Και με τεχνητό μέλος όμως συνέχισε τις πτήσεις, από τα τέλη Μαρτίου ως τον Μάιο του 1945 καταστρέφοντας άλλα 26 άρματα.

Με τη λήξη του Πολέμου συνελήφθη από τους Αμερικανούς που αρνήθηκαν να τον παραδώσουν στους Σοβιετικούς. Ο Ρούντελ αφέθηκε ελεύθερος και το 1948 κατέφυγε στην Αργεντινή με πλαστό διαβατήριο του Ερυθρού Σταυρού στο όνομα Emilio Meier. Στην Αργεντινή έγινε φίλος με τον Πρόεδρο Περόν και ζούσε σε πολυτελή βίλα. Το όνομά του ενεπλάκη σε μια σειρά από διάφορα σκάνδαλα. Πέθανε μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο στις 18/12/1982.

ΥΓ. Το ρήμα «στουκάρω» δεν έχει καμία σχέση με τα Stuka. Προέρχεται από την ιταλική λέξη stoccare.

Πηγή: ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΣΑΜΗΣ, «Junkers Ju87 Stuka», ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ, 2009.