Συστράτευση πίστης και επιστήμης

Στο αγιολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο Ερμόλαος ήταν γιατρός και ιερέας, ο οποίος μαρτύρησε στους διωγμούς χριστιανών επί αυτοκράτορα Διοκλητιανού και θεωρείται προστάτης και γιατρός των παιδιών. Ενας άλλος Ερμόλαος, γιατρός και μοναχός στο Αγιον Ορος αυτός, μάχεται σήμερα στην πρώτη γραμμή και σε ιδιόμορφες συνθήκες εναντίον του κορωνοϊού. Με ορμητήριο την Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας, ο μοναχός Ερμόλαος έχει συστρατευθεί στην επιχείρηση πολιτείας και αγιορείτικων αρχών για την αντιμετώπιση της πανδημίας που πλήττει την αθωνική πολιτεία.
Από πέρυσι την άνοιξη που ο ιός της COVID-19 πέρασε τις «πύλες» της αθωνικής χερσονήσου, η μοναστική κοινωνία μετράει τουλάχιστον τέσσερις μοναχούς νεκρούς, και μερικές εκατοντάδες που ασθένησαν και χρειάστηκε να μεταφερθούν σε νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης ή έκαναν θεραπεία στους χώρους εγκαταβίωσής τους.

«Υπάρχει τούτες τις ώρες σε εξέλιξη ένα κύμα, το τρίτο αυτή τη στιγμή, στη χερσόνησο του Αθω», λέει στην «Κ» ο μοναχός Ερμόλαος και στην ερώτηση για το πώς αντιμετωπίζουν την εξάπλωσή του, εξηγεί: «Στη βάση ενός κεντρικού σχεδιασμού από την Ιερά Κοινότητα και την Πολιτεία, στον οποίο κληθήκαμε και εμείς, οι κατέχοντες ιατρικές γνώσεις να συνεισφέρουμε, προσπαθούμε να πολεμήσουμε το πρόβλημα».

«Η πρακτική είναι αυτά που προβλέπονται στα υγειονομικά πρωτόκολλα. Πρέπει να δούμε αν ο ασθενής έχει υποστηρικτικό περιβάλλον, αν μπορεί να επικοινωνήσει, αν έχει πρόσβαση στα φάρμακα. Αν η νόσος βάσει πρωτοκόλλων είναι διαχειρίσιμη, μπαίνει στην απομόνωση εκεί. Αν μπορούμε κάνουμε παρέμβαση εκεί που βρίσκεται, προσπαθούμε να αποφύγει τη μετακίνηση, το νοσοκομείο και φυσικά τη διασπορά. Προσαρμόζουμε τα πρωτόκολλα στις ιδιαίτερες συνθήκες του Αγίου Ορους», επισημαίνει.

Ομως η οικιστική δομή της μοναστικής πολιτείας και το ορεινό ανάγλυφο του Αθω δεν ευνοούν την απρόσκοπτη εφαρμογή των υγειονομικών πρωτοκόλλων. «Είναι δύσκολο εδώ να είσαι γιατρός. Το 1/3 της χερσονήσου προς την άκρη του είναι βατό μόνο με τα πόδια ή με μουλάρια. Εχουμε μετακινήσει ασθενείς με μουλάρια», λέει ο διευθυντής του άριστα εξοπλισμένου Κέντρου Υγείας στις Καρυές, χειρουργός Κωνσταντίνος Δοκουσλής.

«Στη Σκήτη του Αγίου Βασιλείου, για παράδειγμα, πρέπει να πας στον ταρσανά με καραβάκι και να συνεχίσεις με μουλάρι, δυόμισι ώρες ανέβασμα, για να φτάσεις στον ασθενή. Μου έτυχε να πάω. Το κατέβασμα, επειδή είναι πολύ επικίνδυνο, γίνεται συνήθως με τα πόδια. Εχει και άλλα τέτοια μέρη. Πολλές φορές έχει απαγορευτικό για τα πλοία, πώς θα μεταφερθεί ο άρρωστος; Οδικώς. Για να πας οδικώς από τις Καρυές στα σύνορα του Αγίου Ορους θέλεις τέσσερις ώρες και αν έχει χιόνια δεν μπορείς να φτάσεις», εξηγεί.

Το έργο του Κέντρου Υγείας Καρυών ενισχύουν τα νοσηλευτήρια που λειτουργούν, βάσει του Καταστατικού Χάρτη, στα μοναστήρια και τα οποία πλέον έχουν ρόλο ad hoc μίνι νοσοκομείων. «Εχουμε ένα νοσηλευτήριο στο μοναστήρι όπου προσφέρουμε περίθαλψη σε πατέρες μοναχούς από σκήτες και κελιά που δεν έχουν υποστήριξη, αλλά και σε πολλούς λαϊκούς που εργάζονται στο Ορος. Είναι ένα νοσηλευτήριο με πέντε κλίνες αυτή την εποχή, διαθέτει εργαστήριο, κάνουμε κάποιες μικροεπεμβάσεις και διαγνωστικές εξετάσεις. Είναι ένας ακόμα γιατρός μοναχός και έχουμε κάποιες βοήθειες από άλλους πατέρες που έχουν γνώσεις νοσηλευτικής», εξηγεί ο μοναχός – γιατρός Ερμόλαος.

Τούτες τις ώρες το τρίτο κύμα του κορωνοϊού στον Αθω, που τελεί με απόφαση της Ιεράς Κοινότητας σε καραντίνα επιτρέποντας την έξοδο και την είσοδο μόνο στους μοναχούς και στους λαϊκούς που εργάζονται εκεί και αφού έχουν υποβληθεί σε τεστ γρήγορης ανίχνευσης, βρίσκεται στην κορύφωσή του. Εντός των «τειχών», η μάχη διεξάγεται σε όλα τα επίπεδα με την καθοριστική συμμετοχή του πολιτικού διοικητή Αθανάσιου Μαρτίνου, την οποία δεν παύουν να υπογραμμίζουν σε κάθε αναφορά τους οι συνήθως φειδωλοί μοναχοί, χωρίς να παραβιάζονται οι θεμελιώδεις πνευματικοί κανόνες της «Ιερής Δημοκρατίας». Ετσι, οι ακολουθίες γίνονται κανονικά, οι μοναχοί δεν υποχρεούνται να φοράνε μάσκα, λαμβάνουν με τον παραδοσιακό τρόπο τη Θεία Κοινωνία, τα μοναστήρια σχεδιάζουν να   τελέσουν το Πάσχα τις προβλεπόμενες ακολουθίες με περιφορά επιταφίων και, κατόπιν συστάσεως της Ιεράς Κοινότητας, δεν γίνονται πανηγύρεις στις μονές, ενώ δεν επιτρέπονται οι μετακινήσεις από μοναστήρι σε μοναστήρι.

Τα δύο όπλα

«Τα δύο μεγάλα υγειονομικά μας όπλα είναι ο εμβολιασμός και η φαρμακευτική αγωγή, με βιταμίνες, ψευδάργυρο, αντιπηκτικά, κ.λπ. Από την Τρίτη ξεκίνησε μια νέα παρτίδα εμβολιασμών. Εχουν κάνει το εμβόλιο μέχρι στιγμής εκατόν είκοσι και εγγεγραμμένοι για να εμβολιαστούν είναι κάπου τετρακόσιοι πενήντα. Το εμβόλιο δεν είναι υποχρεωτικό, είναι όμως βασικό μέσο προφύλαξης όπως και να το κάνουμε. Δουλεύουμε επί εικοσιτετραώρου βάσεως», λέει ο διευθυντής του Κ.Υ. τονίζοντας πως «οι μοναχοί είναι από τους πιο ανθεκτικούς οργανισμούς, κατ’ αρχάς γιατί έχουν τη στήριξη της Παναγίας μας και κατά δεύτερον κάνουν μια λιτή διατροφή».

Και αν στις Καρυές συρρέουν στο Κέντρο Υγείας να εμβολιαστούν όλο και περισσότεροι ρασοφόροι, σε μια κοινωνία με κυρίαρχο το μεταφυσικό προφίλ η μάχη κατά ενός τέτοιου εχθρού δεν θα μπορούσε να μη διεξάγεται και στο θεολογικό επίπεδο, σε υψηλούς τόνους. Μια, όχι ευκαταφρόνητη, μερίδα μοναχών, φανατικών ζηλωτών κυρίως, έχει εξαπολύσει εκστρατεία εναντίον του εμβολιασμού ισχυριζόμενη ότι ο ιός είναι επινόηση του Πάπα, της Νέας Τάξης Πραγμάτων κ.λπ.

Λάβρος εναντίον των «συνωμοσιολόγων» του Αθω, ο ηγούμενος της νέας, νόμιμης Μονής Εσφιγμένου, Αρχιμανδρίτης Βαρθολομαίος, λέει: «Τον αγώνα κατά του κορωνοϊού εδώ δυσκολεύουν οι τάσεις για συνωμοσιολογία σε υπερθετικό βαθμό. Υπάρχουν αρκετοί ανεγκέφαλοι. Πολεμούν το εμβόλιο παραβλέποντας ότι κάνει καλό. Τρέφονται με αυτή την κατάσταση, τους αρέσει, πιστεύουν ότι κάνουν αγώνα για την Ορθοδοξία και κατά της νέας τάξης πραγμάτων και του Αντίχριστου. Υπονομεύουν με αυτόν τον ύπουλο τρόπο τη ζωή των ανθρώπων. Ενας μοναχός, εδώ στις Καρυές, περιφερόταν στα καταστήματα και καμάρωνε ότι έχει κορωνοϊό αλλά είναι καλά. Κάποιοι πατέρες φώναξαν την αστυνομία που τον μάζεψε στο κελί του. Διακινούνται γράμματα και συγκεντρώνονται υπογραφές για να καταργηθεί το ράπιντ τεστ στις εισόδους του Αγίου Ορους. Τουλάχιστον δύο μοναστήρια (σ.σ. τα κατονομάζει) αρνούνται το εμβόλιο παρότι είχαν κρούσματα. Σε ένα εξ αυτών οι πατέρες, αγνοώντας τον ηγούμενο που διακηρύσσει ότι δεν δίνει ευλογία, βγαίνουν και κάνουν το εμβόλιο. Και σε άλλα μοναστήρια καλόγεροι εμβολιάζονται κρυφά».
«Προσωπικά δεν μ’ έχουν επηρεάσει καθόλου αυτές οι θεωρίες. Εμείς ακολουθούμε τις συστάσεις των γιατρών με βάση τα πρωτόκολλα της επιστήμης, τα εφαρμόζουμε με μεγάλη ανταπόκριση και πολύ θετική υποδοχή», τονίζει ο μοναχός Ερμόλαος.

Η πανούκλα του 15ου-16ου αιώνα

Πίσω από τις βαριές πόρτες των μοναστηριών, οι μοναχοί του Αγίου Ορους δίνουν μια ξεχωριστή, δική τους μάχη κατά του κορωνοϊού διά της προσευχής. Κάνουν λιτανείες, αναπέμπουν δεήσεις, διαβάζουν ειδικές ευχές για τις λοιμώδεις νόσους. Το πνευματικό και ψυχικό τους καταφύγιο, ο Αθως, δεν έμεινε ποτέ στο απυρόβλητο των επιδημικών ασθενειών, με κορυφαία τη φονική πανούκλα του 15ου-16ου αιώνα που θέρισε τους μοναχούς και όσοι επέζησαν θέλησαν να εγκαταλείψουν τον Αθω. Σύμφωνα με την παράδοση, την οποία επικαλούνται οι μοναχοί τούτες τις δύσκολες ώρες, την ώρα που έβγαιναν από τις Καρυές οι καλόγεροι, εμφανίστηκε μπροστά τους ένας γέρων, ο οποίος τους ζήτησε να επιστρέψουν στα μοναστήρια καθώς, όπως τους είπε, οι προσευχές τους εισακουστήκαν από την Παναγιά. Αμέσως μετά εξαφανίστηκε. Ηταν ο προστάτης από τις ασθένειες Αγιος Χαράλαμπος… Τώρα, εκτός από τον προστάτη άγιο στον οποίο αναπέμπουν δεήσεις, οι μοναχοί έχουν δίπλα τους και την ιατρική. Ενα θεραπευτικό μείγμα επιστήμης και μεταφυσικής ίσως να αποδειχθεί για την κοινωνία τους το (πιο) ισχυρό φάρμακο κατά του αόρατου εχθρού.