Τα άλλα «χαμένα» αεροπλάνα – ναυάγια των Κυθήρων

Μετά την δημοσίευση προηγούμενου άρθρου μας σχετικά με το «χαμένο» υδροπλάνο του Καψαλιού βρεθήκαμε στην ευχάριστη θέση να λάβουμε πολλές συμπληρωματικές πληροφορίες, όχι μόνον για το συγκεκριμένο, αλλά και για άλλα αεροπλάνα που κατέπεσαν στα Κύθηρα.

Η πρώτη επαφή έγινε από τον κ. Μανώλη Δαπόντε (Σιγούρο), ο οποίος υπήρξε και αυτόπτης μάρτυς του περιστατικού με το υδροπλάνο. Μετά από τηλεφωνική μας επικοινωνία τον επισκεφθήκαμε στα Κύθηρα όπου μας ανέφερε διεξοδικά την εμπειρία του. Όμως η επίσκεψη μας επεφύλαξε μια έκπληξη: εξαρτήματα από τα υδραυλικά και ηλεκτρικά υποσυστήματα του αεροπλάνου (φωτ.1). Ο κ. Δαπόντες μας ενημέρωσε επίσης, παραθέτοντας αρκετά ανεκδοτολογικά στοιχεία, για το ατύχημα του άλλου υδροπλάνου (του ιδίου τύπου με το πρώτο που κατέπεσε) στο Καψάλι. Το δεύτερο αεροπλάνο χτύπησε σε ξέρα του Καψαλιού με αποτέλεσμα να τρυπήσει ο πλωτήρας του. Το αεροπλάνο επισκευάστηκε, με την συνδρομή «εθελοντών» που επιστρατεύτηκαν άμεσα, με την χρησιμοποίηση τσιμέντου ταχείας πήξεως το οποίο και έκλεισε την οπή του πλωτήρα πρόχειρα.

Κατά την διάρκεια της συζήτησης αναφερθήκαμε και στο αεροπλάνο που είχε καταπέσει στην Κακόπλακα της Φελωτής, το οποίο ο κ. Δαπόντε το αναγνώρισε ως Junkers 52 (φωτ.2 και 3) μεταγωγικό Γερμανικό αεροπλάνο. Επίσης μας υπέδειξε τον χρόνο της κατάπτωσης στην διάρκεια της μάχης της Κρήτης (20 Μαΐου 1941 – 1 Ιουνίου 1941), οπότε και τα συγκριμένα μεταγωγικά διακίνησαν τόσο τους αλεξιπτωτιστές της πρώτης φάσης όσο και τις επίγειες μονάδες αλλά και την λογιστική υποστήριξη των Γερμανικών δυνάμεων – μετά την κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε. Το συγκεκριμένο «ναυάγιο» μας είχε υποδειχθεί και από άλλους αφού υπολείμματα του διασώζονταν έως σχετικά πρόσφατα σε ορατό βάθος και αρκετοί το είχαν παρατηρήσει, αλλά και είχαν ανελκύσει τμήματα του αεροσκάφους (μαρτυρία Ιωάννη Δαπόντε). Όμως νεότερες προφορικές μαρτυρίες (Γεώργιος Σάμιος «Κοτσυφός») μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως στον ευρύτερο χώρο της Φελωτής υπάρχου δύο αεροπλάνα που έχουν καταπέσει.

Σχετικά με το Αγγλικό αεροπλάνο που κατερρίφθη από γερμανικά πυρά στην περιοχή του ακρωτηρίου της Γράσα Πόντας στο Καψάλι, και για το οποίο υπήρχαν συγκεχυμένες και αντικρουόμενες απόψεις, καταφέραμε να εντοπίσουμε αρκετά στοιχεία. Το αεροπλάνο ήταν ένα Βρετανικό ελαφρύ βομβαρδιστικό τύπου Bristol Beaufighter (φωτ.4) και καταρρίφθηκε στις 16 Απριλίου 1944 στην διάρκεια επίθεσης – βομβαρδισμού (strafing). Τα υπολείμματα του αεροσκάφους βρίσκονται σε βάθος περίπου 50 μέτρων (φωτ.5). Τα στοιχεία διασταυρώθηκαν από το φύλλο αναφοράς του Γερμανού αξιωματικού, επικεφαλής του σκάφους που το κατέρριψε, το οποίο συνοδευόταν και από σκαρίφημα (φωτ.6 και 7).

Η έκθεση μάχης του διοικητή (Flakführer), Matrosengefreiter (πρόκειται για βαθμό που αντίστοιχος του δεν υπάρχει στο ελληνικό πολεμικό ναυτικό) Kochler, της οκταμελούς ομάδας των αντιαεροπορικών καταστρώματος που επέβαινε στο πλοίο M.S. SEERÄUBER (Πειρατής)2. Σύμφωνα λοιπόν με την αναφορά του αξιωματικού στις 16 Απριλίου του 1944, το πλοίο βρισκόταν στο Καψάλι Κυθήρων όταν στις 12:40 δέχθηκε επίθεση από τέσσερα Bristol Beaufighter ερχόμενα από κατεύθυνση 140 μοιρών (από Νότιο-Ανατολικά δηλ. από αεροδρόμια της Βόρειας Αφρικής). Τα επιτιθέμενα αεροσκάφη πετούσαν σε ύψος 80 μέτρων και πραγματοποίησαν δύο επιθέσεις. Ήδη από την πρώτη επίθεση δέχτηκαν αμέσως τα πυρά των αντιαεροπορικών του M.S. SEERÄUBER, με αποτέλεσμα -μετά από 86 βολές του αντιαεροπορικού της πρύμνης, και 51 και 40 βολών, εκατέρωθεν, των αντιαεροπορικών της δεξιάς και αριστερής πλευράς του πλοίου- να καταρριφθούν τα δύο από τα τέσσερα Beaufighter. Το πρώτο καταρρίφθηκε στην διάρκεια της πρώτης επίθεσης, ενώ το δεύτερο στην διάρκεια της δεύτερης επίθεσης. Το τελευταίο έριξε τις βόμβες του, σε μια προσπάθεια να κερδίσει ύψος και να αποφύγει την πτώση. Κατά την διάρκεια της επίθεσης σκοτώθηκε ο Bootsmanmatt (είναι στρατιωτικός βαθμός) Ulrich Schulrat, και τραυματίστηκαν βαριά οι Mtr.ObGefr. Herbert Storandt και Mtr.Gefr. Kurt Glyher, οι οποίοι μεταφέρθηκαν με υδροπλάνο στην Σούδα και από εκεί στο νοσοκομείο των Χανίων. Μετά την κατάρριψη των δύο (2) αεροσκαφών (σύμφωνα με την αναφορά) τα υπόλοιπα αποχώρησαν.

Το υπόλειμμά του αεροσκάφους στην φωτογραφία είναι ο δακτύλιος συλλογής των καυσαερίων του ενός από τους δύο κινητήρες (τύπου Bristol Hercules) και προέρχεται από παρόμοιο αεροσκάφος που έχει δώσει κι άλλα ναυάγια στο Αιγαίο (Νάξος, Σητεία κ.ά.) (φωτ.9). Επίσης κυκλοφορεί και φωτογραφική αναπαραγωγή άρθρου σε Αγγλική εφημερίδα της εποχής (φωτ.8) σχετικά με την αεροπορική επιδρομή, όπου όμως δεν αναφέρεται καμία κατάρριψη. Το δεύτερο αεροσκάφος ακόμα αναζητείται. Δυστυχώς δεν υπάρχει καμία άλλη πληροφορία σχετικά με αυτό και το απαγορευτικό βάθος προϋποθέτει ειδική έρευνα άλλου επιπέδου.

Τέλος θα θέλαμε να παραθέσουμε μια φωτογραφία (φωτ.10) από τα Αυστραλιανά Αρχεία (Australian War Memorial – National Archives) που δείχνει τα αποτελέσματα αεροπορικής επίθεσης σε ελλιμενισμένο σκάφος στο Καψάλι και συγκεκριμένα στον παλιό (μικρό) μόλο, στις 5 Μαΐου 1944. Η επίθεση πραγματοποιείται με αεροσκάφος ίδιο με το καταρριφθέν, δηλ. Bristol Beaufighter. Η φωτογραφία έχει ληφθεί από την φωτογραφική μηχανή που ήταν συνδεδεμένη με τα πολυβόλα του αεροσκάφους και έδινε πληροφορίες για τις επιτυχίες του αεροσκάφους.

 

2. Το πλοίο αυτό (184 ΚΟΧ, πρώην ολλανδικό NOVATIE) μεταφέρθηκε στο Αιγαίο τον Νοέμβριο του 1943 και εντάχθηκε στην δύναμη του τρίτου λόχου, του 31ου γερμανικού Επιτελείου Αντιαεροπορικών Καταστρώματος. Το πλοίο έφερε ένα αντιαεροπορικό των 20 χιλ. τύπου FLAK 30 και δυο ιταλικά αντιαεροπορικά επίσης των 20 χιλ.. Το M.S. SEERÄUBER αυτοβυθίστηκε στο λιμάνι του Βόλου, στις 18 Οκτωβρίου 1944, κατά την αποχώρηση του γερμανικού στρατού από την Ελλάδα.

4.Μας δυσκόλεψε λίγο ο ακριβής εντοπισμός της θέσης λόγω της γωνίας λήψης αλλά ο τοίχος πάνω από την εξωτερική πλευρά του μόλου μας οδήγησε στον εντοπισμό του ακριβούς σημείου.

Δημοσιεύθηκε στο φ. 285 Νοέμβριος 2013 της έντυπης έκδοσης