Τα εμβόλια φέρνουν την επανάσταση στη μάχη κατά του καρκίνου;

Τα εμβόλια είναι από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της νεότερης Ιατρικής, έχοντας αλλάξει οριστικά τον παγκόσμιο χάρτη δεκάδων λοιμωδών νοσημάτων. Χάρη σε αυτά, εξαλείφθηκαν η ευλογιά και η πολιομυελίτιδα, δύο από τις πιο επικίνδυνες ασθένειες στην ανθρώπινη Ιστορία, ελέγχθηκαν η ιλαρά –από τις πιο μεταδοτικές ασθένειες–, η παρωτίτιδα και πολλά άλλα μεταδοτικά νοσήματα. Χάρη σε αυτά, επίσης, και με ταχύτητα-ρεκόρ, άλλαξε το «παιχνίδι» του κορονοϊού που έχει στοιχίσει ως τώρα πάνω από 7 εκατομμύρια ζωές

Τώρα, τα εμβόλια φιλοδοξούν να πάρουν μια θέση στη φαρέτρα κατά του καρκίνου. Δεν θα αντικαταστήσουν τη χειρουργική επέμβαση, τη χημειοθεραπεία ή την ακτινοθεραπεία, αλλά θα μπορούσαν να αλλάξουν τα δεδομένα στην ανοσοθεραπεία, τον τέταρτο πυλώνα της αντιμετώπισης του καρκίνου.

Είναι μια προσπάθεια που διαρκεί δεκαετίες, αλλά τώρα έχουν αρχίσει να φαίνονται τα πρώτα (αισιόδοξα) αποτελέσματα και οι επιστήμονες αδημονούν για την εξέλιξη αυτού του εγχειρήματος.

Το βρετανικό ΕΣΥ ετοιμάζει μια μεγάλης κλίμακας κλινική δοκιμή –Cancer Vaccine Launch– στην οποία θα συμμετέχουν χιλιάδες καρκινοπαθείς. Τριάντα νοσοκομεία μέχρι στιγμής έχουν εγγραφεί στην πλατφόρμα που ονομάστηκε Cancer Vaccine Launch Pad και έχει σχεδιαστεί για να εντοπίζει τους ασθενείς που πληρούν τα κριτήρια για να ενταχθούν στη δοκιμή κάποιου εμβολίου.

Τα υπό δοκιμή εμβόλια είναι μια μορφή ανοσοθεραπείας και βασίζονται στην τεχνολογία mRNA που έγινε ευρέως γνωστή με την ανάπτυξη των εμβολίων για τη νόσο Covid-19. Σε αντίθεση με τα εμβόλια που προστατεύουν από ιούς ή μικρόβια, τα εμβόλια κατά του καρκίνου είναι θεραπευτικά. Σχεδιάζονται για κάθε ασθενή και έχουν στόχο να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να αναγνωρίσει και στη συνέχεια να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα.

Οπως γράφει ο Guardian με αφορμή το μεγάλο πρόγραμμα του βρετανικού ΕΣΥ (NHS), κάθε εμβόλιο είναι πλήρως εξατομικευμένο, αφού βασίζεται στη γενετική πληροφορία τόσο του ασθενούς όσο και του όγκου του (όπως το περιγράφει η βρετανική εφημερίδα, χρησιμοποιείται υλικό από τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις «παρεμβαίνει» και η Τεχνητή Νοημοσύνη) και επομένως μπορεί να «δουλέψει» μόνον στον εκάστοτε ασθενή και σε κανέναν άλλο.

Τα εμβόλια κατά του καρκίνου λειτουργούν ως διεγέρτες του ανοσοποιητικού συστήματος, ώστε αυτό να καταπολεμήσει τη νόσο. Ουσιαστικά, δίνουν «οδηγίες» στην άμυνα του ασθενούς ώστε να διακρίνει τα καρκινικά από τα φυσιολογικά κύτταρα και να επιτεθεί στα πρώτα. Η διαδικασία αυτή ενεργοποιείται και στις υποτροπές της νόσου.

Ακόμη είναι σε εξέλιξη η έρευνα για τις μορφές καρκίνου στις οποίες θα μπορούσαν να στοχεύσουν τα νέα εμβόλια, αλλά οι επιστήμονες θεωρούν ότι θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικά στον καρκίνο του πνεύμονα, της ουροδόχου κύστης, των νεφρών, του παχέος εντέρου άλλα και σε καρκίνους που μπορεί να συνοδεύονται από κακή πρόγνωση, όπως ο καρκίνος του παγκρέατος.

Ηδη βρίσκεται σε κλινική δοκιμή το πρώτο mRNA εμβόλιο για το μελάνωμα, με ενθαρρυντικά πρώτα αποτελέσματα και με τους επιστήμονες να ευελπιστούν ότι μπορεί να «αλλάζει το παιχνίδι» στην προχωρημένη μορφή της νόσου (δηλαδή στο μελάνωμα που έχει ήδη μεταστάσεις). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των μελετών που παρουσιάστηκαν τη Δευτέρα στο μεγαλύτερο ογκολογικό συνέδριο του κόσμου, αυτό της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO), το εμβόλιο μπορεί να μειώσει στο μισό την υποτροπή του μελανώματος (σε βάθος τριετίας).

Mια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Cell δίνει ελπίδες για τη συμβολή της τεχνολογίας mRNA (μέσω ενός εμβολίου) στην αντιμετώπιση του γλοιοβλαστώματος, ενός από τους πιο επιθετικούς καρκίνους του εγκεφάλου.

Ο 55χρονος Ελιοτ Φίμπβι, λέκτορας στο Coventry, είναι ο πρώτος ασθενής του NHS που εντάχθηκε στη μεγάλη δοκιμή των εμβολίων. Ο Φίμπβι διαγνώστηκε με καρκίνο του παχέος εντέρου. Ο όγκος αφαιρέθηκε χειρουργικά και ακολούθησε χημειοθεραπεία. Στη συνέχεια, ο ασθενής έλαβε το mRNA εμβόλιο που σχεδιάστηκε αποκλειστικά για αυτόν από την BioNTech. Σχεδιάστηκε με την ίδια τεχνολογία mRNA που χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία του εμβολίου Pfizer/BioNTech Covid.

Ex-Tsvangirai Top Ally Elliot Pfebve Makes History as First UK Patient to Receive Personalized Cancer Vaccine https://t.co/CKvdpF9KZl

— Ambassador Elliot Pfebve (@Pfebve) June 2, 2024

Η δρ Βικτόρια Κουνίν, επικεφαλής της δοκιμής στο Νοσοκομείο του Μπέρμιγχαμ, είπε στον Guardian ότι αν και είναι ακόμη πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί η επίδραση του εμβολίου, υπάρχουν θετικές ενδείξεις. Μέσα στα επόμενα έξι χρόνια, θα ενταχθούν στο πρόγραμμα δοκιμών περισσότεροι από 10.000 ασθενείς.