Τα έργα και οι ημέρες των Λαγκαδινών μαστόρων αναβιώνουν

Οι φημισμένοι κτιστάδες από τα Λαγκάδια της Αρκαδίας και το πλούσιο πρόγραμμα εργαστηρίων και σεμιναρίων στις Γιορτές της Πέτρας | ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΑΛΥ ΒΑΪΜΑΚΗ

την Ιούλ 13, 2023

Μακριά από τις παραλίες, στα ορεινά Λαγκάδια της Αρκαδίας, τις τελευταίες 15 ημέρες του Ιουλίου η τέχνη των περίφημων Λαγκαδινών μαστόρων αναδεικνύεται και μεταλαμπαδεύεται. Οι «Γιορτές της Πέτρας» που διοργανώνει το μη κερδοσκοπικό σωματείο «Άνθη της Πέτρας» είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση.

Είναι αλήθεια ότι πολλά από τα παραδοσιακά επαγγέλματα έχουν πια χαθεί, καθώς οι νεότερες γενιές δεν εντρύφησαν στην τέχνη των προηγούμενων. Στα Λαγκάδια της Αρκαδίας, ωστόσο, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Το Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο με τον εμπνευσμένο τίτλο «Τα Άνθη της Πέτρας», έχει ταχθεί όχι μόνο στην ανάδειξη, αλλά στη διατήρηση και στη συνέχεια της παραδοσιακής τέχνης της πέτρας.

Όπως και το 2022, διοργανώνει το δεύτερο 15ήμερο του Ιουλίου 2023 τις Γιορτές της Πέτρας. Το πλούσιο πρόγραμμα εργαστηρίων, σεμιναρίων, ξεναγήσεων και καλλιτεχνικών δράσεων συμπληρώνει το υπαίθριο εργαστήριο Γλυπτικής με τίτλο «Από τον Πελεκάνο στο Γλύπτη», στο οποίο θα λάβουν μέρος 5 γνωστοί γλύπτες. Τα έργα που θα δημιουργήσουν θα παραμείνουν στα Λαγκάδια. Στα εργαστήρια που αφορούν την εκπαίδευση νέων μαστόρων, αρχιτεκτόνων, πολιτικών μηχανικών, διδάσκουν έμπειροι τεχνίτες της πέτρας και διακεκριμένοι επιστήμονες.

Ένα μέρος της εκπαίδευσης αφορά αποκαταστάσεις ερειπίων και δημόσιων κρηνών. Τα θεωρητικά σεμινάρια έχουν να κάνουν με την αποκατάσταση μνημείων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και τη χρήση παραδοσιακών υλικών δόμησης, ενώ τα παιδιά θα απολαύσουν ειδικά προγράμματα εκπαίδευσης με καλλιτεχνικές δράσεις και αφηγήσεις. Εκτός από τις «Γιορτές της Πέτρας», οι δραστηριότητες των «Ανθέων της Πέτρας» είναι πολλές και σημαντικές όπως θα διαπιστώσετε περιηγούμενοι στον ενδιαφέροντα ιστότοπό τους anthitispetras.gr.

Photo: Περικλής Μεράκος

Photo: Περικλής Μεράκος

Οι Λαγκαδινοί κτιστάδες έγραψαν ιστορία στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Ελλάδας.

Όταν τα «μπουλούκια» των Λαγκαδινών κτιστάδων ταξίδευαν για δουλειά

Οι κτιστάδες που κατάγονταν από τα Λαγκάδια της Αρκαδίας και τα γύρω χωριά ανήκαν στις οργανωμένες ομάδες των μαστόρων που έγραψαν ιστορία στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Ελλάδας. Έκτισαν δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, ναούς, γεφύρια και επηρέασαν με τη χειροποίητη τέχνη τους τη μορφή των πόλεων και των χωριών της χώρας μας. Τα έργα τους δεν είναι μόνο σπουδαία, αλλά και ανθεκτικά στο χρόνο. Πολλά από τα κτίσματά τους διατηρούνται αναστηλωμένα στην Αρκαδία, στην υπόλοιπη Πελοπόννησο -όπως για παράδειγμα στη Μεθώνη, την Καλαμάτα, τη Σπάρτη, το Άργος, τα Μέγαρα, τη Μονεμβασιά, το Γύθειο – και σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας.

Η τέχνη των μαστόρων αυτών περνούσε από τη μία γενιά στην επόμενη, ειδικά την εποχή της μεγάλης ζήτησης που ήταν από τον 17ο μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Παροπλίστηκαν όμως όταν η λαϊκή αρχιτεκτονική μπήκε σε δεύτερη μοίρα λόγω της βιομηχανικής και της τεχνολογικής εξέλιξης. Οι ξακουστοί Λαγκαδινοί κτιστάδες ήταν προικισμένοι με καλαισθησία, μαζί με εφευρετικό και πρακτικό μυαλό. Όσα από τα παλιά σπίτια των Λαγκαδιών έχουν απομείνει δείχνουν πως κατάφερναν να συνδυάζουν «τη μελέτη της γεωμετρίας της γης, το θάρρος της κατασκευής, τη λογική της χρησιμότητας και την αίσθηση της ομορφιάς».

Τα Λαγκάδια και ο μπαρμπα-Θανάσης/Photo: Περικλής Μεράκος

Η Παναγία του Γούναρη/Photo: Περικλής Μεράκος

Photo: Περικλής Μεράκος

Καθώς είχαν μεγάλη ανάγκη τα λεφτά, ήταν αναγκασμένοι να ταξιδεύουν ακόμη και μέσα στον βαρύ χειμώνα. Η συμφωνία με τον ιδιοκτήτη για τον οποίο θα δούλευαν ήταν συνήθως προφορική και έπαιρναν καπάρο. Στη διαδρομή, που μπορεί να κρατούσε μέρες, έμεναν σε χάνια, ή στην ύπαιθρο. Τα μπουλούκια αποτελούσαν άνθρωποι από όλες τις ειδικότητες στο κτίσιμο -πετράδες, «πελεκάνοι», μάστορες, μαστορόπουλα κ.ά.,- με επικεφαλή τον πρωτομάστορα. Οι καλύτεροι τεχνίτες έκαναν το εξωτερικό μέρος του κτιρίου και οι «κατώτεροι» το εσωτερικό.

Οι κτιστάδες είχαν αναπτύξει μια κλειστή συντεχνιακή γλώσσα, έναν μυστικό κώδικα επικοινωνίας. Τον χρησιμοποιούσαν για να μην τους καταλαβαίνουν οι ιδιοκτήτες, ή οι άλλοι κτιστάδες των χωριών όπου δούλευαν. Εκτός από οικήματα, οι Λαγκαδινοί άφησαν πίσω τους σπουδαία έργα ναοδομίας -φαίνεται, μάλιστα, ότι συνέβαλαν στην ανάπτυξη του νέο-οκταγωνικού τύπου εκκλησίας με κύριο χαρακτηριστικό τον μεγάλο τρούλο που είναι στηριγμένος σε οκτώ σημεία. Κατασκεύασαν επίσης αριστουργηματικά γεφύρια. Αυτά ήταν πιο δύσκολα στην κατασκευή, επειδή, όπως έλεγαν οι ίδιοι, σε αυτή την περίπτωση «πολεμάγανε το ποτάμι». Το βάρος των ανεπεξέργαστων καμαρόλιθων που χρησιμοποιούσαν έφθανε έως και 400 κιλά. Σιγά σιγά έπρεπε να τους φέρουν σε λογαριασμό. Μετά αναλάμβανε ο «πελεκάνος» (ο εφαρμοστής) και «έφερνε το γεφύρι στο εκατοστό», όπως χαρακτηριστικά έλεγε ένας από τους παλιούς μάστορες.

Πηγή travel.gr