Τα ρολόγια μια ώρα πίσω – αλλά για τελευταία φορά;

Στις 4 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου τα ρολόγια μας θα πρέπει να δείχνουν 3 πμ. Αν όμως το Ευρωκοινοβούλιο εγκρίνει την πρόταση της ΕΕ να εγκαταληφθεί η πρακτική της θερινής-χειμερινής ώρας ίσως δεν χρειαστεί να την αλλάξουμε ξανά. Τι σημαίνει αυτό για τη ζωή μας;

Η τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου είναι πάντα μια χαρούμενη μέρα αφού στις 4 τα χαράματα τα ελληνικά ρολόγια επιστρέφουν στις 3, η ώρα φοράει το χειμωνιάτικά της  κι εμείς απολαμβάνουμε μια επιπλέον ωρίτσα στο κρεβάτι. Εκτός φυσικά, κι αν έχει κανείς μικρά παιδιά, κατοικίδια ζώα, νυχτερινή βάρδια το Σαββατοκύριακο ή απλά δεν του αρέσει η αλλαγή ούτε τον νοιάζει να απολαμβάνει την ανατολή (και αντίστοιχα το ηλιοβασίλεμα) λίγο πιο νωρίς.

Το 2018, όμως, μπορεί να είναι μια από τις τελευταίες χρονιές που η ευρωπαϊκή ήπειρος αλλάζει τα ρολόγια μας. Για την ακρίβεια μπορεί να μην τα αλλάξει ποτέ ξανά, καθώς έχει προταθεί η κατάργηση της εποχικής ώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Από το 2002, η ώρα αλλάζει στην Ευρώπη με βάση την οδηγία 2000/84/ ΕΚ  του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που ορίζει ότι σε κάθε κράτος μέλος, η περίοδος της θερινής ώρας αρχίζει την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου  στη 1 π.μ. ώρα Γκρίνουιτς και λήγει την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου στη 1 π.μ. ώρα Γκρίνουιτς.

Ωστόσο, μια έκθεση της ΕΕ του 2017 σχετικά με την πρακτική οδήγησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε ηλεκτρονική διαβούλευση (διεξήχθη από τις 4 Ιουλίου – 16 Αυγούστου 2018, και έλαβε 4,6 εκατομμύρια απαντήσεις από τα 28 κράτη μέλη, τον μεγαλύτερο αριθμό απαντήσεων που έλαβε ποτέ σε οποιαδήποτε δημόσια διαβούλευση η Επιτροπή), επιτρέποντας στα κράτη μέλη να επιλέξουν να μην αλλάξουν τα ρολόγια τους. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, μάλιστα, εκτός ΕΕ, όπως η Ρωσία, η Τουρκία, η Λευκορωσία και η Ισλανδία, έχουν ήδη εγκαταλείψει την πρακτική, γράφει ο Guardian.

Το επιχείρημα υπέρ της αλλαγής της ώρας είναι ότι βοηθά στην λειτουργία της ενιαίας αγοράς και είναι επωφελής για τον τομέα των μεταφορών, ιδίως των διασυνοριακών, ενώ παράλληλα εξοικονομεί ενέργεια. Αλλά επιστήμονες και πολιτικοί ανησυχούν τώρα όλο και περισσότερο για τον αντίκτυπο που έχει στον ανθρώπινο κύκλο ύπνου. Το 2016 μια έρευνα της γερμανικής ομοσπονδιακής βουλής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «η διαδικασία προσαρμογής στην αλλαγή της ώρας μπορεί να είναι πιο δύσκολη για μερικούς ανθρώπους από ό,τι έχει υποτεθεί τα προηγούμενα χρόνια».

Σύμφωνα με παλιότερες έρευνες η αλλαγή των ρολογιών, ειδικά την άνοιξη, προκαλούσε στους ανθρώπους μικρά συμπτώματα τύπου Jet-lag για μερικές ημέρες μετά την αλλαγή. Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του Bundestag, όμως, οι επιπτώσεις μπορεί να διαρκούν έως και τέσσερις εβδομάδες ενώ «για κάποιους ανθρώπους η διαδικασία προσαρμογής είναι ανεπαρκής ή δεν γίνεται καθόλου».

Υπάρχουν λίγες ενδείξεις για μακροπρόθεσμες βλάβες στην υγεία των ανθρώπων όταν η ώρα δεν αλλάζει ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η παράταση του φωτός τα βράδια αυξάνει τον διαθέσιμο χρόνο για αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες, πράγμα που για πολλούς θα αντισταθμίσει τις αρνητικές επιπτώσεις της αλλαγής. Η έκθεση προτείνει να γίνει περαιτέρω έρευνα, αλλά πριν καν συμβεί η Λιθουανία ζήτησε από την ΕΕ να σταματήσει τη ρύθμιση των ρολογιών για εξοικονόμηση ενέργειας.

Όμως εκτός από τους Λιθουανούς, και ειδικά μετά τη δημόσια διαβούλευση, διαπιστώθηκε ότι το 84 % των Ευρωπαίων τάσσονται υπέρ της κατάργησης των εποχικών αλλαγών της ώρας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, λοιπόν, προτείνει την κατάργηση τους στην Ευρώπη το 2019, δίνοντας όμως στα κράτη μέλη την ευχέρεια να αποφασίσουν ποια ώρα (θερινή ή χειμερινή) επιθυμούν να εφαρμόσουν μόνιμα. Για την ακρίβεια η πρόταση της Επιτροπής:

• καταργεί τις εποχικές αλλαγές της ώρας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση
• καθορίζει ένα σαφές και βραχύ χρονοδιάγραμμα για τις αλλαγές
• ενθαρρύνει τις διαβουλεύσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να διασφαλιστεί μια συντονισμένη προσέγγιση μεταξύ των κρατών μελών

Πώς και πότε θα πραγματοποιηθούν οι αλλαγές

Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, για να καταστεί δυνατή η ομαλή μετάβαση, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να κοινοποιήσει έως τον Απρίλιο του 2019 αν θα εφαρμόσει μόνιμα τη θερινή ή τη χειμερινή ώρα. Η τελευταία υποχρεωτική αλλαγή της θερινής ώρας θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 31 Μαρτίου 2019. Στη συνέχεια, τα κράτη μέλη που επιθυμούν να επανέλθουν μόνιμα στη χειμερινή ώρα, θα μπορούν να κάνουν μια τελευταία εποχική αλλαγή της ώρας την Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2019. Μετά την ημερομηνία αυτή, οι εποχικές αλλαγές της ώρας δεν θα είναι πλέον δυνατές. Αυτό το χρονοδιάγραμμα εξαρτάται από το αν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εγκρίνουν την πρόταση της Επιτροπής έως τον Μάρτιο του 2019 το αργότερο.