Τεχνητή νοημοσύνη, εκπαίδευση και ενημέρωση

Ο ρυθμός με τον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη εισέρχεται σε όλους τους κλάδους της κοινωνικής, οικονομικής και προσωπικής μας ζωής είναι καταιγιστικός, ειδικά τους τελευταίους λίγους μήνες. Τόσο καταιγιστικός που η ανακοίνωση έναρξης λειτουργίας του ChatGPT φαίνεται ωσάν να έλαβε χώρα τον προηγούμενο αιώνα.

Και εκτός από τα πολύ καλά νέα που έχει φέρει προσφέροντας νέες δυνατότητες αύξησης και βελτίωσης της παραγωγικότητάς μας, ταυτόχρονα γεννά και σοβαρά ερωτήματα που αφορούν την ηθική, την ισότητα και την αλήθεια.

Στον τομέα της εκπαίδευσης για παράδειγμα, η ΤΝ έχει φέρει πραγματική επανάσταση, μέσα από τη δυνατότητα εξατομικευμένης διδασκαλίας για κάθε μαθητή, την πρόσβαση σε διαδραστικά εργαλεία μάθησης και την ανάλυση δεδομένων για τη βελτίωση των μεθόδων διδασκαλίας.

Επίσης, η ΤΝ μπορεί να διευκολύνει τους διδάσκοντες με εργαλεία αυτόματης διόρθωσης εργασιών ή με τη γρήγορη και υψηλής ποιότητας δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού.

Από την άλλη όμως, εγείρονται ζητήματα αναφορικά με την ίδια την διαδικασία μάθησης.

Για παράδειγμα, αν η προσωποποιημένη εκπαίδευση μέσω ΤΝ επεκταθεί πέρα από κάποιο όριο, ποια θα είναι η ποιότητα της διδασκαλίας; Και αυτό γιατί η μετάδοση της γνώσης από τον δάσκαλο στον μαθητή, εκτός από δεδομένα, αριθμούς και εξετάσεις, εμπεριέχει επίσης την ενσυναίσθηση και τη φυσική αλληλεπίδραση, που δεν μπορούν να αναπαραχθούν από την ΤΝ.

Επιπλέον, αν η ίδια η διαδικασία της γραφής αντικατασταθεί από την ΤΝ, τα γνωστά μας LLMs, τα οποία μπορούν να γράψουν ταχύτερα, ακριβέστερα και συχνά περιγραφικότερα από εμάς, τα παιδιά μας πώς θα μάθουν να γράφουν; Κι αν δεν μάθουν να γράφουν και να απομνημονεύουν, πώς θα μάθουν να κατανοούν; Η γραφή δεν είναι απλά ο τρόπος αποτύπωσης κειμένου και αριθμών σε ένα κομμάτι χαρτί. Είναι μία ολόκληρη διαδικασία εκπαίδευσης του εγκεφάλου μας στην απομνημόνευση, επεξεργασία, σύνθεση και απόδοση της πληροφορίας καθώς και η δημιουργία καινούριας πληροφορίας.

Ορισμένοι από τους ευφυέστερους ανθρώπους στον κόσμο είναι συγγραφείς. Η ικανότητα να παίρνεις ένα λευκό κομμάτι χαρτί, να γράφεις και στη συνέχεια να δημιουργείς εικόνες στο μυαλό του αναγνώστη, είναι ίσως η ομορφότερη χρήση της ανθρώπινης νοημοσύνης. Αν τα παιδιά μας αντικαταστήσουν αυτή τη διαδικασία με τη χρήση της ΤΝ, πώς θα αναδειχθούν οι νέοι συγγραφείς πρωτότυπων λογοτεχνικών έργων;

Αντίστοιχα διλήμματα υπάρχουν και για τη χρήση της ΤΝ στην ενημέρωση.

Από τη μία, η χρήση της μπορεί να βελτιώσει τη σύνθεση περιεχομένου, τη σύγκριση στοιχείων και να προσφέρει εξατομικευμένο περιεχόμενο στους αναγνώστες.

Ταυτόχρονα όμως, η κακή χρήση της ΤΝ οδηγεί στη δημιουργία εξαιρετικά αληθοφανών  ψευδών ειδήσεων, εικόνων και βίντεο, οι οποίες δύσκολα διακρίνονται. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να πληγεί η εμπιστοσύνη στις πηγές ενημέρωσης.

Επίσης, υπάρχει η πραγματικότητα του “bubble”. Τι είναι αυτό; Καθώς οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούνται για την προσωποποίηση των ειδήσεων συχνά βασίζονται σε προηγούμενες προτιμήσεις των χρηστών, τείνουν να τους προωθούν ειδήσεις και απόψεις που ταιριάζουν με τις δικές τους. Με αυτόν τον τρόπο περιορίζεται η έκθεση στη διαφορετική άποψη, ενισχύεται η άποψη που ήδη έχει το άτομο και συνεπώς αυξάνονται οι προκαταλήψεις ενώ μειώνεται η ανοχή στην αντίθετη άποψη και τον πλουραλισμό.

Επιπλέον, αν εργαλεία ΤΝ χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ειδήσεων, ποιος κάνει fact checking; Αν κάποια είδηση είναι λανθασμένη και προκληθεί κάποιο κακό, ποιος φέρει την ευθύνη;

Ας φανταστούμε ένα σύστημα ΤΝ για παραγωγή ειδήσεων το οποίο, βασιζόμενο σε προβλέψεις για τον καιρό και σε στατιστικά στοιχεία προηγούμενων ετών, δημιουργεί και δημοσιεύει μία είδηση για άμεσο επερχόμενο τσουνάμι. Ποιος έχει την ευθύνη για τον πανικό που θα δημιουργηθεί;

Το 1938 ο Όρσον Γουέλς έσπειρε τον πανικό στις ΗΠΑ όταν από το μικρόφωνο του CBS διάβασε δραματοποιημένα αποσπάσματα από το βιβλίο “Ο πόλεμος των κόσμων” του Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς. Παρά τις ανακοινώσεις του ότι ήταν ένα θεατρικό έργο, προκλήθηκε υστερία, με κόσμο να παίρνει τα όπλα για να αμυνθεί απέναντι στις ορδές των Αρειανών που αναμένονταν! Φανταστείτε αυτό το γεγονός σε βιομηχανική κλίμακα από ένα ή περισσότερα συστήματα ΤΝ που θα αναλύσουν λανθασμένα μία πρόβλεψη ή ένα επιστημονικό paper.

Επειδή την ΤΝ και τη θέλουμε και τη χρειαζόμαστε, θα πρέπει να εξετάσουμε πώς θα λάβουμε τα οφέλη της αποφεύγοντας ταυτόχρονα, όσο είναι δυνατόν, τις αρνητικές της παραμέτρους:

Με τη δημιουργία διαφανών ρυθμιστικών πλαισίων, τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, τα οποία θα διασφαλίζουν ότι οι εφαρμογές της ΤΝ σέβονται την ιδιωτικότητα  και την ηθική.

Με την προώθηση της ψηφιακής παιδείας, σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και όλους τους πολίτες, ώστε οι απαραίτητες γνώσεις για την ΤΝ να γίνουν κοινό κτήμα και να μπορούν όλοι να τη χρησιμοποιούν υπεύθυνα.

Και, φυσικά, με τη διατήρηση του ανθρώπινου παράγοντα σε κάθε πεδίο χρήσης και εφαρμογής της ΤΝ. Από την εκπαίδευση του αλγορίθμου έως την οθόνη του τελικού χρήστη.

Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης  προσφέρει ανυπολόγιστες δυνατότητες, αλλά συνοδεύεται από ηθικές προκλήσεις που απαιτούν προσεκτική διαχείριση. Η ισορροπία μεταξύ τεχνολογικής καινοτομίας και ηθικής υπευθυνότητας είναι κρίσιμη για τη διασφάλιση ότι η ΤΝ θα λειτουργεί επωφελώς για τα άτομα και την κοινωνία και όχι επιζήμια.