«Θέλουμε ειδικές πολιτικές και προβλέψεις για τους νησιωτικούς δήμους»

O Ευστράτιος Χαρχαλάκης, δήμαρχος Κυθήρων και πρόεδρος της Επιτροπής Νήσων και Πολιτικής Συνοχής της ΚΕΔΕ, ανοίγει τα χαρτιά του για τις διεκδικήσεις της Αυτοδιοίκησης, ενόψει του συνεδρίου του αυτοδιοικητικού οργάνου στη Ρόδο.

Ο ίδιος θέτει ψηλά στην ατζέντα τα ζητήματα νησιωτικότητας και υπογραμμίζει: «Η όποια μεταρρύθμιση αποσκοπεί να αγγίξει ουσιωδώς τους νησιωτικούς δήμους θα πρέπει να θεσμοθετήσει τη λογική της “εξαίρεσης”», δηλαδή τη λογική που θα αντιμετωπίσει τα νησιά και τις ορεινές περιοχές με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, μακριά από οριζόντιες πολιτικές. Στο μεταξύ, ζητά από το υπουργείο Ναυτιλίας την καταβολή ποσών που αφορούν το μεταφορικό ισοδύναμο για την απομείωση του κόστους σε μεταφορές και προμήθεια σε πρώτες ύλες.

Στο γενικότερο σκέλος της σύνταξης του νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης, ο Ευστράτιος Χαρχαλάκης προβάλλει δέσμη μέτρων και παρεμβάσεων και ταυτόχρονα υπογραμμίζει εμφατικά ότι «αν αυτός ο υπουργός, ο Θεόδωρος Λιβάνιος, δεν λύσει τα χρονίζοντα προβλήματα των ΟΤΑ, δεν θα τα λύσει κανένας!».

Τα Κύθηρα έχουν το παράδοξο να βρίσκονται πιο κοντά στην Πελοπόννησο αλλά να ανήκουν στην Περιφέρεια Αττικής. Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζετε ως προς τη διοικητική διασύνδεσή σας με τη μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας;

Τα Κύθηρα και τα ακόμα πιο μακρινά Αντικύθηρα που επίσης ανήκουν στον δήμο μας αντιμετωπίζουν συχνά προβλήματα συγκοινωνιακής απομόνωσης κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες. Το γεγονός ότι ανήκουμε διοικητικά στην Αττική -κάτι που δεν επιθυμούμε σε καμία περίπτωση να αλλάξει- έχει πολλά οφέλη για τον τόπο μας αλλά και για τον δήμο ως θεσμό Αυτοδιοίκησης. Ωστόσο, η συγκέντρωση όλων των διοικητικών υπηρεσιών στην Αθήνα και τον Πειραιά δημιουργεί συχνά προβλήματα προσβασιμότητας σε αυτές από τους πολίτες των Κυθήρων, ιδίως όταν οι καιρικές συνθήκες γίνονται η αιτία ματαίωσης των ακτοπλοϊκών και αεροπορικών δρομολογίων. Για αυτό, επιμένουμε στην όσο το δυνατόν ταχύτερη ψηφιοποίηση όλων των διοικητικών διαδικασιών, προκειμένου η επαφή του πολίτη με το κράτος να γίνεται μόνο ψηφιακά, μηδενίζοντας κόστη και μετακινήσεις.

Η απώλεια του μεταφορικού ισοδυνάμου κατά πόσο επηρεάζει την καθημερινότητα στα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα, αλλά και τη λειτουργία του δήμου ως προς το κόστος εκτέλεσης έργων υποδομής;

Το μεταφορικό ισοδύναμο θεωρητικά παραμένει θεσμοθετημένο και σε ισχύ. Ωστόσο, η καταβολή έχει ουσιαστικά σταματήσει εδώ και πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, κάτι που δημιουργεί τεράστια προβλήματα σε πολίτες και επιχειρήσεις. Όσοι μας διαβάζουν και δεν έχουν μείνει ποτέ μόνιμα σε νησί, θα πρέπει να κατανοήσουν πως όλα τα είδη στα νησιά (τρόφιμα, αγαθά κ.λπ.) έρχονται με «διόδια» και με «χαράτσι». Το μεταφορικό κόστος είναι τεράστιο! Οι πρώτες ύλες και τα τρόφιμα, πχ, στη Νίσυρο πρώτα μεταφέρονται από τους προμηθευτές στην Κω και από εκεί επιβαρύνονται με έξτρα μεταφορικό κόστος για να φτάσουν στη Νίσυρο. Το υπουργείο Ναυτιλίας που θεσμοθέτησε αυτό το μέτρο -μέτρο αναγκαίο και απαραίτητο που οι νησιώτες αξιώναμε ανέκαθεν- οφείλει άμεσα να καταβάλει τα ποσά που δικαιούνται οι νησιώτες, οι κάτοικοι και οι επιχειρήσεις. Το κόστος των δημόσιων έργων είναι επίσης πολύ μεγαλύτερο στα νησιά σε σχέση με την ηπειρωτική χώρα και αυξάνεται ακόμα παραπάνω σε όσα νησιά -που είναι τα περισσότερα- δεν διαθέτουν αυτόνομη παραγωγή αδρανών υλικών. Έτσι, το κόστος, πχ, ενός κυβικού σκυροδέματος μπορεί να έχει υπερδιπλάσια τιμή στα Κύθηρα ή στη Σίκινο και τους Λειψούς σε σχέση με την Αθήνα ή ακόμα και τη Ρόδο ή την Κρήτη.

Μιλήσατε πρόσφατα για σημαντικές ελλείψεις σε ιατρικό και εκπαιδευτικό προσωπικό λόγω έλλειψης καταλυμάτων εξαιτίας του τουρισμού. Τι είναι αυτό που ζητάτε από την Πολιτεία, προκειμένου οι δημότες να απολαμβάνουν τις δημόσιες υπηρεσίες της υγείας και της εκπαίδευσης;

Καθώς η συζήτηση για τη βόμβα του Δημογραφικού έχει αυξηθεί, θα σας απαντήσω με ένα ερώτημα: Ποιος νέος άνθρωπος, ποιο νέο ζευγάρι, ποια νέα οικογένεια θα μείνει μόνιμα σε ένα νησί χωρίς ποιοτικές υπηρεσίες υγείας και παιδείας; Υγεία, παιδεία, συγκοινωνία είναι τα πρώτα ζητήματα που θα σταθμίσει κάποια οικογένεια για να λάβει τη γενναία και δύσκολη απόφαση να μείνει μόνιμα σε ένα νησί. Δεν γίνεται, για παράδειγμα, να μπαίνουμε στον Νοέμβριο και να υπάρχουν ακόμα κενά σε θέσεις εκπαιδευτικών στα σχολεία μας. Τιμώ τις φιλότιμες προσπάθειες του υπουργείου, αλλά προφανώς εδώ κάτι δεν λειτούργησε σωστά και θα πρέπει να επισημανθεί και να διορθωθεί. Δεν γίνεται να φωνάζουμε διαρκώς για τα αυτονόητα. Κουραστήκαμε!

Πρόσφατα μιλήσατε για την ανάγκη ενιαίας θεσμικής αντιμετώπισης από τις ελεγκτικές Αρχές φέρνοντας το παράδειγμα της έγκρισης των επιδομάτων που δίνετε ως δήμος σε ιατρικό και εκπαιδευτικό προσωπικό, προκειμένου να υποστηριχτεί η παραμονή τους στο νησί. Τι ακριβώς εννοείτε όταν μιλάτε για την ανάγκη ενιαίας θεσμικής αντιμετώπισης;

Πρόκειται για ένα ζήτημα σοβαρότατο που αν δεν αντιμετωπιστεί θα συνεχίσει να ταλαιπωρεί αιρετούς, υπηρεσίες και υπαλλήλους. Η εμπειρία των συνεχών ελέγχων στους δήμους από τουλάχιστον 6 διαφορετικές αρχές (Ελεγκτικό Συνέδριο, Εθνική Αρχή Διαφάνειας, ΣΔΟΕ, Οικονομική Αστυνομία, Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, Αποκεντρωμένη Διοίκηση) έχει καταδείξει ότι το πόρισμα της μιας ελεγκτικής αρχής δεν δεσμεύει την επόμενη ελεγκτική αρχή, ακόμα και αν αφορά το ίδιο ακριβώς χρηματικό ένταλμα! Και ακόμα χειρότερα, έχουμε περιπτώσεις που συνάδελφοι ταλαιπωρούνται αναιτίως στη δικαιοσύνη, επειδή κρίθηκαν μη σύννομες δαπάνες που είχαν σε προηγούμενα χρόνια θεωρηθεί και ελεγχθεί ως ορθώς έχουσες από το ίδιο το Ελεγκτικό Συνέδριο! Ο απόλυτος παραλογισμός, δηλαδή! Τότε τι νόημα είχε ο προληπτικός έλεγχος, αν η σφραγίδα του Ανωτάτου Δημοσιονομικού Δικαστηρίου της χώρας δεν δεσμεύει τους μελλοντικούς ελέγχους; Αναρωτιέμαι σε ποια σοβαρή χώρα συμβαίνει κάτι αντίστοιχο; Εμείς ζητάμε το αυτονόητο: ΜΙΑ ελεγκτική αρχή για τους δήμους (όπως συμβαίνει σε όλες τις χώρες της ΕΕ), τα πορίσματα και οι πράξεις της οποίας θα δεσμεύουν κάθε μελλοντικό έλεγχο. Σαφές και αυτονόητο για κάθε σοβαρή χώρα.

Πρόσφατα ο υπουργός Εσωτερικών Θεόδωρος Λιβάνιος εξήγγειλε μια δέσμη οικονομικής υποστήριξης για το τρέχον έτος που αγγίζει τα 350 εκατ. ευρώ συνολικά για τους δήμους. Όμως οι νησιωτικοί δήμοι αντιμετωπίζουν αυξημένα κόστη στις προμήθειες υλικών. Πιστεύετε ότι αυτή η έκτακτη ενίσχυση είναι επαρκής;

Είπατε τις μαγικές λέξεις: Θεόδωρος Λιβάνιος. Θα μου επιτρέψετε μια προσωπική κρίση που όμως εκφράζει πάρα πολλούς συναδέλφους: αν αυτός ο υπουργός δεν λύσει τα χρονίζοντα προβλήματα των ΟΤΑ, δεν θα τα λύσει κανένας! Οι δήμαρχοι έχουμε μια πολύ ιδιαίτερη και διαυγή σχέση με τον πολιτικό μας προϊστάμενο, που -πράγμα σπάνιο στην Ελλάδα- ακούει, σταθμίζει, λαμβάνει αποφάσεις, λύνει προβλήματα. Και αυτό οφείλω να το αναφέρω. Ποτέ δεν θα ακούσετε δήμαρχο να σας πει ότι τα χρήματα είναι επαρκή. Ωστόσο, ναι, έχουν γίνει βήματα. Και ένα από αυτά είναι η πολιτικά γενναία απόφαση της ανακατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων, βάσει της οποίας οι μεγάλοι δήμοι δέχτηκαν να μην έχουν καμία αύξηση, ώστε να λάβουν μεγάλες αυξήσεις οι μικροί νησιωτικοί και ορεινοί δήμοι. Αυτό δεν είχε γίνει ποτέ ξανά. Το οφείλουμε στον κ. Λιβάνιο και φυσικά στον πρόεδρο της ΚΕΔΕ Λάζαρο Κυρίζογλου και το υπ’ αυτόν Διοικητικό Συμβούλιο του αυτοδιοικητικού οργάνου.

Σε επίπεδο υποδομών, πέρα από τον αγώνα σας για να φτιαχτούν μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων, τι άλλο δρομολογείτε να φτιάξετε, προκειμένου ο Δήμος Κυθήρων να είναι επαρκής και ανθεκτικός ως προς τις υποδομές του;

Βρίσκομαι ήδη στο τέλος του πρώτου έτους της τρίτης συνεχούς μου θητείας ως δημάρχου και από την 1η/9/2014 μέχρι και σήμερα εκτελέσαμε ή ήδη εκτελούμε έργα με συνολικό πραγματικό ποσό χρηματοδότησης πάνω από 76.000.000 ευρώ, ποσό πρωτάκουστο για έναν δήμο όπως των Κυθήρων. Λύσαμε οριστικά το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων με την κατασκευή και λειτουργία σύγχρονου Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων. Ολοκληρώσαμε μεγάλα έργα οδοποιίας, αναπλάσεων, κτηριακών υποδομών, φωτισμού. Μέσα από το πρόγραμμα LEADER ενισχύσαμε με ποσό περίπου 6.000.000 ευρώ σχεδόν 60 ιδιωτικές επενδύσεις και δημόσια έργα που στήριξαν ουσιαστικά τον πρωτογενή τομέα και τους κλάδους της μεταποίησης και του τουρισμού, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας. Εκπονούμε έξι μεγάλες μελέτες λιμενικών έργων για την αναβάθμιση των λιμενικών υποδομών. Ξεκίνησε η κατασκευή του μεγάλου έργου της αποχέτευσης Νοτίου Τμήματος Κυθήρων με προϋπολογισμό 28.000.000 ευρώ. Κατασκευάζουμε νέες αθλητικές εγκαταστάσεις, πιστοποιήσαμε επτά νέες σύγχρονες παιδικές χαρές. Ολοκληρώνουμε τις μελέτες επέκτασης του Λυκείου και προχωράμε στη μελέτη για την κατασκευή ενός σύγχρονου ενιαίου Δημοτικού Σχολείου που θα συνενώσει τα υπάρχοντα. Στόχος μας είναι η διαρκής βελτίωση όλων των υποδομών στο νησί, πρωταρχικά για την ποιότητα ζωής των μόνιμων κατοίκων και ύστερα για την υποστήριξη της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Η φέρουσα ικανότητα των υποδομών είναι ζήτημα κορυφαίο για εμάς.

Το περασμένο καλοκαίρι χτύπησε και το νησί σας η λειψυδρία; Τι σχεδιάζετε να κάνετε για την αντιμετώπιση του φαινομένου; Επίσης, κατά πόσο ο τουρισμός επηρεάζει την έλλειψη αποθεμάτων νερού;

Η λειψυδρία φέτος άγγιξε όλη την Ελλάδα. Η κλιματική κρίση δημιουργεί πλέον τρομακτικά προβλήματα ακόμα και στην καθημερινότητά μας. Αν δεν είχαμε ολοκληρώσει δεκάδες έργα ύδρευσης τα προηγούμενα χρόνια, η φετινή χρονιά θα ήταν παραπάνω από εφιαλτική. Ωστόσο, προβλήματα υπήρξαν αλλά όχι ανάλογα της πρωτοφανούς ξηρασίας σε συνδυασμό με τη μεγάλη αύξηση των αφίξεων. Έχουμε ήδη σε εξέλιξη μεγάλα έργα ύδρευσης, όπως νέα δίκτυα, νέες γεωτρήσεις και νέες αφαλατώσεις. Πιστεύω ότι, τουλάχιστον στην περίπτωση των Κυθήρων, πρέπει να συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε το μεικτό σύστημα υδροδότησης: και γεωτρήσεις και αφαλατώσεις, αρκεί να δοθεί διέξοδος στην κάλυψη του ενεργειακού κόστους. Πρόσφατα, ήρθε στο νησί μας κλιμάκιο της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, μετά από αίτημά μου στην υφυπουργό Περιβάλλοντος Αλεξάνδρα Σδούκου, και αναμένουμε μια επικαιροποιημένη μελέτη διαχείρισης των υδάτινων πόρων, ενώ ως δήμος διαθέτουμε master plan για την ύδρευση ήδη εδώ και επτά χρόνια. Ζητήσαμε από την κυβέρνηση την υιοθέτηση ενός οδικού χάρτη για την ύδρευση στα νησιά με δύο άξονες: α) άμεσο και β) μεσοπρόθεσμο. Απαιτούνται έργα ολιστικής προσέγγισης για το φαινόμενο της λειψυδρίας και σε αυτό επιμένουμε. Ταυτόχρονα, όμως, οφείλουμε όλοι να εξοικονομήσουμε νερό ακόμα και μέσα στο σπίτι μας. Για αυτό πιστεύω ότι πρέπει να υπάρξει μια μεγάλη καμπάνια στα σχολεία για τις δράσεις και τους τρόπους εξοικονόμησης νερού, γιατί η λειψυδρία μάλλον ήρθε για να μείνει.

Επικαλούμαι, τέλος, τη συμμετοχική σας εμπειρία στην ΚΕΔΕ, όπου είστε και πρόεδρος της Επιτροπής Νήσων και Πολιτικής Συνοχής. Με αφορμή την έναρξη του διαλόγου για τη σύνταξη του νέου Κώδικα της Αυτοδιοίκησης, τι θα προτείνατε να αλλάξει ή να βελτιωθεί, προκειμένου οι δήμοι και κυρίως οι νησιωτικοί να είναι αυτάρκεις και αποτελεσματικοί στο έργο τους προς τους δημότες και τους πολίτες;

Είμαι από τους αιρετούς που επιμένω ότι τα ουσιαστικότερα προβλήματα των δήμων είναι τα θεσμικά. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια οι δήμοι έλαβαν μεγάλες χρηματοδοτήσεις για έργα. Όποιος ισχυρίζεται το αντίθετο, μάλλον κάνει λάθος. Ωστόσο, τα ζητήματα στελέχωσης προσωπικού και οι θεσμικές νάρκες που καθημερινά βρίσκουμε μπροστά μας, εμποδίζουν την ομαλή εξέλιξη των έργων. Ως Επιτροπή Νήσων και Πολιτικής Συνοχής έχουμε τεκμηριώσει πολλές φορές την ανάγκη θεσμικών παρεμβάσεων, όπως καταστατική θέση των αιρετών, κωδικοποίηση νομοθεσίας, αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων, τρόπος άσκησης ελέγχου νομιμότητας, αδειοδότηση δημοτικών έργων από κρατικές υπηρεσίες, υποχρέωση παροχής σύμφωνης γνώμης των δημοτικών συμβουλίων για κάθε μεγάλη επένδυση, μόνιμες προσλήψεις, κατάργηση του άρθρου 236/Α του Ν.3852/2010 που καταργεί την ουσιαστικότερη κατάκτηση της δυτικής έννομης τάξης που είναι το τεκμήριο της αθωότητας κ.λπ. Αναμένουμε την παρουσίαση του σχεδίου για τον νέο κώδικα που θα παρουσιάσει ο υπουργός Εσωτερικών Θεόδωρος Λιβάνιος και θα τοποθετηθούμε σαφέστερα. Πάντως, αν θέλουμε η όποια μεταρρύθμιση να αγγίξει ουσιωδώς τους νησιωτικούς δήμους θα πρέπει να θεσμοθετήσουμε τη λογική της «εξαίρεσης». Ποτέ οι οριζόντιες πολιτικές δεν μπόρεσαν να δώσουν λύσεις στα νησιά και τις ορεινές περιοχές. Ειδικές πολιτικές και προβλέψεις για τους νησιωτικούς δήμους, αυτό είναι το αίτημά μας.

Στόχος μας είναι η διαρκής βελτίωση όλων των υποδομών στο νησί, πρωταρχικά για την ποιότητα «ζωής των μόνιμων κατοίκων και ύστερα για την υποστήριξη της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης