«Τι φοράς για να σε σκοτώσουν στο Ιράν;»

Στο Tik Tok δεν διαλέγεις εσύ τι θα εμφανιστεί στην αρχική σελίδα. Πριν από λίγες μέρες, χαζεύοντας, έτυχε να πέσω πάνω σε ένα βίντεο ενός κοριτσιού από το Ιράν. Η Μαχσά Αμινί δεν είχε ακόμη δολοφονηθεί για μερικές τρίχες έξω από μια μαντήλα και η ζωή στο Ιράν κυλούσε «ομαλά».

Το κορίτσι του βίντεο ήταν χαμογελαστό και, με σάουντρακ ένα πασίγνωστο ποπ μπιτάκι, έδειχνε τα ρούχα που θα έβαζε για να πάει σε πάρτι: φορούσε ένα κατακόκκινο μίνι φόρεμα και μαύρα τακούνια. «Αν έχεις αυτοκίνητο, χρειάζεται μόνο να καλυφθείς από πάνω», έλεγε στα αγγλικά, φορώντας παράλληλα ένα φαρδύ, μπεζ πουκάμισο. «Αν πας με τα πόδια, βάζεις κάτι και από κάτω». Πήρε στα χέρια της ένα μαύρο παντελόνι και το κούμπωσε πάνω από το φόρεμα. Κλείνοντας το μάτι, κάλυψε τα μαλλιά της με μια μαύρη χιτζάμπ, χωρίς ιδιαίτερο δέσιμο, με τούφες να ξεπροβάλλουν από παντού. Ο αλγόριθμος με έφερε χθες το βράδυ και πάλι στον ίδιο λογαριασμό. Το χαμογελαστό κορίτσι, κοντά στην ηλικία με την Αμινί, έκλαιγε με λυγμούς. «Τι φοράς για να σε σκοτώσουν στο Ιράν;», έλεγε αυτή τη φορά στο βίντεο. Η ζακέτα έκλεισε μέχρι πάνω, τα μαλλιά πιάστηκαν σε αλογοουρά πριν τοποθετηθούν προσεκτικά μέσα στη μαντίλα.

Advertisement

Από το 1979 οι Ιρανές ζουν σε μια χώρα που τους φέρεται λες και είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Δεν έκατσαν ποτέ φρόνημα, δεν αποδέχτηκαν τη μοίρα τους, ούτε είναι η πρώτη φορά που προσπαθούν να αλλάξουν τους νόμους που τους επιβάλλουν πώς θα ντύνονται και πώς θα φέρονται δημόσια. Η καμπάνια εναντίον της υποχρεωτικής χιτζάμπ ξεκίνησε στην πραγματικότητα από την πρώτη μέρα των απαγορεύσεων, που δεν είχαν βέβαια μόνο να κάνουν με τα ρούχα.

Ειδικά τα τελευταία είκοσι χρόνια, από τότε που βρήκε την διέξοδο του διαδικτύου, το ιρανικό γυναικείο κίνημα λειτουργεί ως κινητήρας για κάθε διαμαρτυρία απέναντι στο καθεστώς, ως ο βασικός φορέας προόδου απέναντι στον φονταμενταλισμό -η τελευταία ταινία που γύρισε ο Τζαφάρ Παναχί τέσσερα χρόνια πριν τον συλλάβουν ήταν το «Offside», η ιστορία μιας έφηβης που ψάχνει τρόπο να μπει στο γήπεδο και να παρακολουθήσει έναν αγώνα ποδοσφαίρου. Αυτές τις μέρες, οι γυναίκες που κόβουν τα μαλλιά τους και διαδηλώνουν γνωρίζοντας πως μπορεί να έχουν την τύχη της Αμινί, έχουν καταφέρει να πάρουν με το μέρος τους και αρκετές γυναίκες που φορούν μαντίλα από επιλογή, γιατί διαφωνούν με την υποχρεωτική φύση που της προσδίδουν οι ιρανικές αρχές.

Αυτό που συμβαίνει εκεί, στον δυτικό κόσμο έχουμε να το δούμε επί της ουσίας από την περίοδο του «δεύτερου κύματος», παρά την δυναμικότητα του #MeToo: οι γυναίκες δεν αντιμετωπίζονται ως «ειδικό κοινό», αλλά παράγουν κεντρική πολιτική, παράγουν αντιπολίτευση, φοβίζουν τον αντίπαλό τους. Με πραγματικό κόστος και με κίνδυνο της ζωής τους, οι Ιρανές ανοίγουν μια ταυτοτική συζήτηση για το τι σημαίνει επιλογή, τι σημαίνει θρησκευτική ελευθερία και κυρίως τι σημαίνει να υπάρχεις ως γυναίκα. Μιλούν για το κόκκινο φουστάνι που δεν τους επιτρέπεται να βάλουν, γιατί η προσωπική τους εμπειρία είναι αυτή που τελικά καθορίζει τις κινήσεις τους.

Την περίοδο που ακραίες δυνάμεις αναδεύονται ανήσυχα παντού, στις ΗΠΑ απαγορεύονται οι αμβλώσεις και στην Ευρώπη μια πολιτική αρχηγός με μεταφασιστικές καταβολές ετοιμάζεται να γίνει πρωθυπουργός της Ιταλίας, οι γυναίκες στο Ιράν μπαίνουν στο παγκόσμιο κάδρο, επιλέγοντας να μην μένουν σιωπηλές στη δική τους κρίση διαρκείας. Να τις βοηθήσουμε με άλλο τρόπο από το να μιλάμε γι’ αυτές δεν μπορούμε -η παρέμβαση της Δύσης στη Μέση Ανατολή καταλήγει κάθε φορά σε παταγώδη αποτυχία.

Μήπως όμως έχουμε ψαλίδια;