Τι σημαίνει λύση δύο κρατών για Ισραήλ και Παλαιστίνη

Η λύση των δύο κρατών έχει προταθεί εδώ και καιρό ως η μεγαλύτερη ελπίδα για ειρήνη στη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε την ίδρυση ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακόυ κράτους παράλληλα με το υπάρχον του Ισραήλ – εξασφαλίζοντας και στους δύο λαούς τη δική τους επικράτεια.

Πρόκειται για την επίσημη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ, των Ηνωμένων Εθνών, της Ελλάδας μεταξύ άλλων -ακόμα και του ίδιου του Ισραήλ- αλλά πολλοί τώρα λένε ότι υπάρχουν ελάχιστες ελπίδες να επιτευχθεί μια τέτοια λύση.

Πoιος θα ζει και πού

Το μεγαλύτερο εμπόδιο για μια λύση δύο κρατών είναι να αποφασιστεί ποια θα είναι τα σύνορα ενός παλαιστινιακού κράτους.

Πολλοί πιστεύουν ότι θα έπρεπε να είναι τα ίδια που υπήρχαν πριν από τον εξαήμερο πόλεμο του 1967, κατά τον οποίον το Ισραήλ κατέλαβε την Ανατολική Ιερουσαλήμ, τη Δυτική Οχθη και τη Γάζα.

Eκτοτε, ολοένα και περισσότεροι ισραηλινοί οικισμοί έχουν δημιουργηθεί εντός της Δυτικής Οχθης, με περίπου 600.000 Ισραηλινούς να ζουν τώρα εκεί και στην κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ.

Αν και αυτοί οι οικισμοί θεωρούνται παράνομοι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η ύπαρξή τους καθιστά ολοένα και πιο δύσκολο να χαρακτηριστεί η περιοχή ως Παλαιστινιακή.

Η δημιουργία του Ισραήλ και ο επακόλουθος αραβο-ισραηλινός πόλεμος του 1948 ανάγκασαν πολλούς Παλαιστίνιους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, σε αυτό που είναι γνωστό ως Nakba, ή «καταστροφή».

Ως εκ τούτου, τα Ηνωμένα Εθνη έδωσαν σε περίπου 750.000 άτομα το καθεστώς πρόσφυγα, που ορίζεται ως άτομα «των οποίων ο συνήθης τόπος διαμονής ήταν η Παλαιστίνη κατά την περίοδο από 1 Ιουνίου 1946 έως 15 Μαΐου 1948 και που έχασαν τόσο το σπίτι όσο και τα μέσα διαβίωσης ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης του 1948».

Αλλά με τα ίδια κριτήρια, 5,9 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι -που ζουν στη Δυτική Οχθη, τη Γάζα, την Ανατολική Ιερουσαλήμ και σε προσφυγικούς καταυλισμούς σε όλη την Ιορδανία, τον Λίβανο και τη Συρία- πληρούν τώρα τις προϋποθέσεις και πολλοί θα ήθελαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

Ωστόσο, δεν θα υπήρχε χώρος για αυτόν τον αυξημένο αριθμό ανθρώπων στα κατεχόμενα, πράγμα που σημαίνει ότι κάποιοι θα πρέπει να επανεγκατασταθούν στο ισραηλινό έδαφος, κάτι που αντίκειται στην ιδέα του Ισραήλ για λύση δύο κρατών.

Το «αγκάθι» της Ιερουσαλήμ

Υπάρχουν ιδιαίτερες δυσκολίες στα σύνορα με την Ιερουσαλήμ. Και οι δύο πλευρές διεκδικούν την αρχαία πόλη ως πρωτεύουσά τους. Αυτό οφείλεται στην τεράστια ιστορική και θρησκευτική της σημασία τόσο για τους Ισραηλινούς όσο και για τους Παλαιστίνιους και το γεγονός ότι φιλοξενεί αρκετούς ιερούς τόπους για τον Ιουδαϊσμό, το Ισλάμ και τον Χριστιανισμό.

Για παράδειγμα, η περιτειχισμένη Παλιά Πόλη φιλοξενεί τόσο το Ορος του Ναού – τον ιερότερο τόπο του Ιουδαϊσμού – όσο και το Τέμενος Αλ Ακσα, την τρίτη πιο σημαντική τοποθεσία στο Ισλάμ πίσω από τη Μέκκα και τη Μεδίνα, από όπου οι Μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι ο Προφήτης Μωάμεθ ανήλθε στον ουρανό.

Νωρίτερα φέτος, υπήρξαν βίαιες συγκρούσεις μεταξύ της ισραηλινής αστυνομίας και των Παλαιστινίων πιστών εκεί.

Η ισραηλινή κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η Ιερουσαλήμ είναι η «αδιαίρετη πρωτεύουσά» της και είναι η έδρα της ισραηλινής κυβέρνησης και του κοινοβουλίου (Κνεσέτ), αλλά η Ανατολική Ιερουσαλήμ θεωρείται ευρέως ως κατεχόμενη παλαιστινιακή επικράτεια.

Θεωρητικά, μια λύση δύο κρατών θα αναγνώριζε επισήμως τόσο την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα της Παλαιστίνης όσο και το δυτικό τμήμα της πόλης για τους Ισραηλινούς.

Οι προϋποθέσεις

Η επίσημη θέση του Ισραήλ υποστηρίζει μια λύση δύο κρατών, αλλά υπό τον όρο ότι η παλαιστινιακή πλευρά θα αποστρατιωτικοποιηθεί – καθώς βλέπει τη Χαμάς και άλλες μαχητικές ομάδες, ως υπαρξιακή απειλή.

Η Φατάχ και η κυβερνώσα Παλαιστινιακή Αρχή στη Δυτική Οχθη υποστηρίζουν τη λύση, υπό την προϋπόθεση ότι τους θα επιτρέπεται να αστυνομεύονται οι ίδιοι.

Η Χαμάς, η οποία ελέγχει τη Γάζα, έχει δεσμευτεί για την καταστροφή του Ισραήλ. Ωστόσο, σε έναν αναθεωρημένο χάρτη που δημοσιεύθηκε το 2017, είπε ότι θα δεχόταν ένα παλαιστινιακό κράτος κατά μήκος των συνόρων του 1967.

Η έλλειψη συναίνεσης από την παλαιστινιακή πλευρά καθιστά τη λύση δύσκολη – και ένας αυξανόμενος αριθμός Ισραηλινών πολιτικών τώρα απορρίπτει επίσης την ιδέα.

Ο σημερινός πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, σύμφωνα με τον εθνικό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό της χώρας, είπε τον Ιούνιο ότι οι ελπίδες των Παλαιστινίων για ένα κυρίαρχο κράτος «πρέπει να εξαλειφθούν».

Αν και ο ΟΗΕ και η διεθνής κοινότητα έχουν καταδικάσει ευρέως την επέκταση των ισραηλινών εποικισμών στη Δυτική Οχθη και τους θεωρούν σημαντικό εμπόδιο για την ειρήνη – ελάχιστα έχουν γίνει για την αποτροπή τους. Το Ισραήλ διαφωνεί και επικαλείται ιστορικούς και βιβλικούς δεσμούς με τη γη.

Χάνεται η ελπίδα

Η ελπίδα για τη λύση των δύο κρατών κορυφώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν οι ΗΠΑ διευκόλυναν την υπογραφή των Συμφωνιών του Οσλο υπό την προεδρία του Μπιλ Κλίντον.

Ως γνωστόν, ο τότε πρωθυπουργός του Ισραήλ, Γιτζάκ Ραμπίν, και ο πρόεδρος της Οργάνωσης (Palestinian Liberation Organisation – PLO) για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, Γιάσερ Αραφάτ, έδωσαν τα χέρια στον κήπο του Λευκού Οίκου.

Οι Συμφωνίες του Oσλο προέβεπαν ότι το Ισραήλ αναγνωρίζει επισήμως την PLO ως εκπρόσωπο των Παλαιστινίων και σε αντάλλαγμα η ομάδα αποκηρρύσσει τη βία. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν στον σχηματισμό μιας Παλαιστινιακής Αρχής, η οποία θα κυβερνά τη Δυτική Οχθη και τη Γάζα για μια πενταετία.

Ο Ραμπίν, όμως, δολοφονήθηκε από έναν νεαρό Εβραίο εθνικιστή δύο χρόνια αργότερα – κάτι που πολλοί υποστηρίζουν ότι μείωσε αισθητά τις ελπίδες για τη λύση των δύο κρατών. Από τότε, διάφοροι παράγοντες έχουν μειώσει περαιτέρω τις πιθανότητες να συμφωνήσουν οι δύο πλευρές σε μια ειρηνική επίλυση.

Η επέκταση των εβραϊκών οικισμών στη Δυτική Όχθη, η προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ και η μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ, η πιο δεξιά ισραηλινή κυβέρνηση στην ιστορία της χώρας και η επίθεση της Χαμάς αυτόν τον μήνα με τον συνεπακόλουθο νέο πόλεμο δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για επίτετυξη συμφωνίας.

Πηγή: Skynews