Την Αδα και τα μάτια μας!

«Το εννοώ: ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ. Και όχι μόνο: είμαι ευγνώμων. Αλλά και κάτι ακόμα. Ο Γιάννης, ο Γιάννης μου, για πρώτη φορά στη ζωή του αισθάνεται, και ΕΙΝΑΙ, προνομιούχος». Μπορεί να το διαβάσατε κι εσείς. Το μήνυμα-κείμενο της Αδας Σταματάτου ταξίδεψε στο Facebook στα χρόνια της καραντίνας.

Ανάμεσα σε ένα σωρό συμβουλές, του ενός προς τον άλλον, για την αντιμετώπιση της κλεισούρας, δυσανασχετήσεις, γκρινίτσες, «ώχου!», πλακίτσες που άτεχνα μακιγιάρουν αγωνίες «Πόσα διαζύγια θα προκύψουν μετά…», ανακατατάξεις ζωών, εσωτερικές και εξωτερικές εκρήξεις, ενδοοικογενειακή βία, αγωνίες για την άσπρη ρίζα των γυναικείων μαλλιών… Ακόμα και εκείνο το εμβληματικό, στην τραγική ειρωνεία του, «Εμεινα με τους δικούς μου. Τελικά είναι καλοί άνθρωποι»… Πόση αλήθεια! Ανάμεσα λοιπόν σ’ όλα αυτά και μια μακροσκελής ανάρτηση με ξεχωριστό ύφος, μιας Αδας Σταματάτου. Και μια λέξη, προς το τέλος του κειμένου, τονισμένη με κεφαλαία, «ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ». Λέξη ταμπού. Όπως τόσες και τόσες άλλες… Οπως ας πούμε «Αυτισμός», όπως «ΑμεΑ».

Γράφει η Αδα: «Ποτέ δεν ήμασταν νησιά. Ποτέ δεν ήμασταν μόνοι. Κανείς μας. Εκτός από όσους γεννήθηκαν για να είναι μόνοι. Εκτός από κάποιους ανθρώπους, που δεν είναι σαν εμάς τους πολλούς. Ένας από αυτούς είναι και ο Γιάννης μου. Ο Γιάννης μου ζει όλη του τη ζωή σε καραντίνα. Και δεν θα βγει ποτέ από αυτήν».

Και πιο κάτω: «Η κατάσταση στην οποία ζούμε επηρεάζει όλους. Και κάποιους μπορεί να τους συνθλίψει. Το ξέρετε, το ζείτε, το καταλαβαίνετε». Και ενώ διαισθάνεσαι την ασφυξία, αμέσως μετά, μια φράση της σαν αναζωογονητική βουτιά… Μπλουμ! Με το κεφάλι και το κορμί τόξο…

Γράφει: «Εκανα και γω μια τρέλα! Έγραψα προχτές ένα μήνυμα στον Πρωθυπουργό της χώρας στο Facebook, ζητώντας του, με αφορμή τη Παγκόσμια Μέρα Αυτισμού, να αξιολογήσει την απαγόρευση κυκλοφορίας και κολύμβησης για τους ανθρώπους στις ευπαθείς ομάδες, τους αυτιστικούς, τους ΑμεΑ, τους ανθρώπους που δεν μπορούν να γράψουν το 6 και να πάνε για τρέξιμο»…

Η Αδα έκανε «μια τρέλα!» με θαυμαστικό στο τέλος της φράσης της. Γιατί «τρέλα» μπορεί και να θεωρείται το να ελπίζεις, ότι αρκεί να γράψεις στο FB μήνυμα στον Πρωθυπουργό και ότι αυτός θα επικοινωνήσει αμέσως μαζί σου και θα βρεθεί λύση σε ένα επιτακτικό θέμα για συνανθρώπους μας.

Αγαπητοί αναγνώστες, σχεδόν μια ζωή (από 1986) μελετάω λέξεις, επιλέγω λέξεις, χαϊδεύω, μυρίζω λέξεις, αποκρυπτογραφώ χαρακτήρες και συμπεριφορές πίσω από τις λέξεις. Μέγας καταδότης η γραφή! Ετούτο το πλάσμα, η άγνωστή μου Αδα, με συνεπήρε μέσα από τον γραπτό της λόγο. «ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ», «έκανα μια τρέλα!». Σε ποιο «είδος» την κατατάσσω; Μονολεκτικά: Ζωή! Δύναμη, τσαγανό, κέφι, αυθορμητισμός, πίστη, δυναμισμός, ακραία εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, ακραία! Δεν κρατάει καμία πισινή. Πάρτε το! Τι ύψιστη γενναιοψυχία, να απλώνεις την αλήθεια του βίου σου στα μάτια του άγνωστου κόσμου!

Τι απέραντος, επί της ουσίας, ανθρωπισμός! Αυτή είμαι, αυτό ζω, αυτό παλεύω, αυτό αντέχω, σε αυτό ανταποκρίνομαι, αλλά κάπου έχω και τη δική σου ανάγκη… Γυμνή, ολόγυμνη και αγέρωχη περπατάει μπροστά στα μάτια μας παραθέτοντας τη βαριά, ζόρικη, δυσκολοδιάβατη αλήθεια της, στις ψευτοστημένες «αλήθειες» των περισσότερων. Στα τεχνητά «ουάου!», αυτή, το εσωτερικό της «αχ» για ιερό σκοπό, με αξιέπαινη αξιοπρέπεια.

Τι έχει να κρύψει; Ο καθείς και ο σταυρός του. Μα ετούτος ο σταυρός; Ετούτος ο σταυρός, αναγνώστη; Ξέρω. Κι εσύ, όπως εγώ, κουνάμε κεφάλια για μια αίσθηση, μια χοντρική ιδέα… Τίποτα! Τίποτα δεν ξέρουμε! Την τύφλα μας! Ούτε καν υποψιαζόμαστε.

«Δεν είναι μόνο το συναισθηματικό κομμάτι. Κάθε μέρα προκύπτουν πρακτικά. Πόση ώρα μπορεί να μας πάρει να κόψουμε οι άνθρωποι τα νύχια μας; Ο Γιάννης όμως δεν θέλει να του κόβω τα νύχια. Του κόβω ένα. Πάει μια βόλτα. Βλέπει κινούμενα σχέδια. Περνάνε 20 λεπτά για το άλλο δάκτυλο. Αρα μπορεί να πάρει ώρες. Μπορεί να μη θέλει να κόψει τα μαλλιά του γιατί οι αυτιστικοί δεν θέλουν να τους πειράζεις το κεφάλι. Αρα έπρεπε να βρω λύση. Παρακάλεσα μια κομμώτρια. Φτάσαμε να μπαίνουμε μέσα στην μπανιέρα όλοι μαζί, μήπως με τις μπουρμπουλήθρες ξεγελαστεί. Μπορεί να κουραστεί και να μείνει με μισό κεφάλι κουρεμένο. Θα ξαναπροσπαθήσουμε άλλη μέρα. Δεν είναι μόνο η στεναχώρια σου, ότι το παιδί σου είναι διαφορετικό από τα άλλα. Κάθε μέρα προκύπτουν ένα σωρό μικροπράγματα που κάνουν τη ζωή του Γιάννη και τη δική μου, πιο δύσκολη. Αλλά πάντα υπάρχουν λύσεις να βοηθήσεις έναν άνθρωπο, αρκεί να έχεις τη θέληση και τον χρόνο».

Ο Γιάννης στα 22α του γενέθλια, τον Ιανουάριο

Το παιδί, το παιδί, ο κάθε Γιάννης ως παιδί… Αραγε, αναγνώστη, πόσο έχουμε αντίληψη ότι το παιδί γίνεται ενήλικας ακόμα… και σ’ αυτές τις περιπτώσεις; «Τα προβλήματα κάθε χρόνο αλλάζουν. Όπως για όλους τους γονείς. Πόσο μάλλον για εμάς. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που με ταλαιπωρεί ετούτη τη στιγμή είναι ότι ο Γιάννης είναι πια ένας άνδρας. Είναι 22 ετών και πολύ ψηλός. Στο μυαλό όμως και στη συμπεριφορά είναι ένα μωρό. Οπότε, κάποιες στιγμές στεναχωριέσαι. Για παράδειγμα, κάθε μέρα βλέπουμε Ροζ Πάνθηρα. Του έχει κολλήσει. Ενώ βλέπει σηκώνεται και χοροπηδάει όπως τα παιδάκια που είναι δυο ετών. Μερικές φορές λέω μέσα μου με πόνο «Γιατί βρε παιδί μου; Ολόκληρος άνδρας!» αλλά μετά σκέφτομαι ότι ο Γιάννης είναι χαρούμενος. Και αυτό έχει σημασία. Να είναι χαρούμενος, ό,τι και να κάνει».

Αυτή δεν είναι η πεμπτουσία της μητρότητας, αναγνώστη;

Η Αδα Σταματάτου έχει μια σελίδα στο fb. Αυτή και μελέτησα. O,τι μεταφέρω από τη σελίδα της το έλαβα. Την ονομάζει «Η ζωή μου με τον Γιάννη». Κάθε της ενέργεια έχει έναν βαθύτερο σκοπό, πάντα σε υπόγεια σύνδεση με έναν βαθύ ανθρωπισμό. Ενώ ρουφάει τη ζωή μέχρι το μεδούλι. Αυτό το αντιλαμβάνεσαι ψαχουλεύοντας το προφίλ της, χαίρεται το τρέξιμο, μαραθωνοδρόμος ούσα και μάλιστα ετοιμαζόταν για το Τόκιο…

«Η άσκηση του σώματος βοηθάει την καλή διάθεση». Στο προφίλ της θα δεις συναυλίες, μουσική, θάλασσα… Τη θάλασσα που τόσο έχει ανάγκη και ο Γιάννης «της». Όλα έχουν στόχο, ουσία. Η ζωή της σε κάθε επίπεδο, έχει επίπεδο. Και η σελίδα της ιερό λόγο ύπαρξης.

«Όλα ξεκίνησαν με μια σκηνή σε μια παιδική χαρά. Ενας άνθρωπος που μου έμοιασε σαν τον Γιάννη ηλικιακά μπήκε σε μια παιδική χαρά που ήταν γεμάτη μικρά παιδάκια. Πήγαινε και τους χάιδευε τα κεφαλάκια, τους χαμογελούσε. Μια μαμά λοιπόν νόμισε ότι αυτός ο άνθρωπος ήταν παιδεραστής. Άρχισε να του φωνάζει, να τον απειλεί ότι θα φωνάξει την Αστυνομία, τον τραβούσε βίντεο. Και όλο αυτό το κοινοποίησε στο προφίλ της και το αναδημοσιεύσανε πολλοί, διαπομπεύοντάς τον. Μα εγώ κατάλαβα, από την προσωπική μου εμπειρία, ότι αυτός ο ενήλικας συμπεριφέρεται έτσι γιατί είναι αυτιστικός. Με στεναχώρησε πάρα πολύ ότι η ελληνική κοινωνία δεν έχει εικόνα, δεν ξέρει πώς είναι ένας αυτιστικός. Δεν έχει αντίληψη ότι το παιδί το αυτιστικό γίνεται ενήλικας αυτιστικός. Μέσα μου υποσχέθηκα εκείνη τη στιγμή ότι αυτό πρέπει να σταματήσει. Οπότε αποφάσισα να «χρησιμοποιήσω» το δικό μου παιδί, με δικά μας βίντεο και φωτογραφίες μας για να εξηγήσω στον κόσμο κάτι, που δεν θα είχε αλλιώς την ευκαιρία να μάθει, να δει. Αυτό έκανα».

Η Αδα Σταματάτου στο πρώτο της τρίαθλο στη Σύρο, φορώντας το σήμα του αυτισμού, το παζλ

Μα στη χώρα μας δεν έχουμε ΑμεΑ γιατί τους κρύβουμε, μου είχε πει μια φίλη μου και θυμήθηκα τα λόγια της. Πόσο αβάσταχτη στα μάτια μας η καθημερινότητά της; Τι οπλισμό διαθέτει αυτή η γυναίκα; Πόσους τόνους καρτερικότητας, υπομονής;

«Παραδεχτήκαμε γρήγορα με τον πατέρα του ότι ο Γιάννης ήταν αυτιστικός. Τελεία! Έχουμε χωρίσει αλλά είμαστε κοντά. Πολλοί μου στέλνουν μηνύματα αγωνίας γιατί, για παράδειγμα, το παιδί τους δεν μιλάει. Το θέμα δεν είναι να μιλήσουν αλλά να επικοινωνήσουν. Αυτό φέρνει στους αυτιστικούς κρίσεις θυμού, πέφτουν κάτω κ.λπ. Η μη επικοινωνία. Βοηθήθηκα πολύ από μια μέθοδο με εικονίδια. Ακόμα και για να πιει νερό προτιμάει να μου δίνει την αντίστοιχη φωτογραφία αντί να ζητήσει νερό. Ο αυτιστικός είναι κυρίως οπτικός τύπος» .

Τι δυαδική σχέση! Μάνα-παιδί. Άραγε ξεχωρίζει η μια ύπαρξη από την άλλη; Και σε ποιο σημείο εισβάλλει άγρια, βάρβαρα ορμητική η κοινωνία, ο κάθε κομπλεξικός, στερημένος, ηλίθιος;

«Ο Γιάννης έχει συμπεριφορική αναπηρία, δηλαδή δεν έχει κλινική εικόνα, δεν φαίνεται η αναπηρία του. Είναι ένα παιδί σαν όλα που, όμως, συμπεριφέρεται περίεργα. Και αυτό είναι επίσης ένα θέμα γιατί στη χώρα μας, ΑμεΑ εννοούμε μόνο κάποιον σε καροτσάκι. Οπότε, όταν έλεγα σε μια ουρά τράπεζας: «Να περάσω παρακαλώ μπροστά γιατί έχω μαζί μου τον γιο μου που είναι ΑμεΑ;» τον κοίταζαν και μου απαντούσαν τσαντισμένοι «Δεν είναι ΑμεΑ». «Είναι αυτιστικός» επέμενα. «Μα δεν είναι σε καροτσάκι» με αποστόμωναν. «Υπάρχουν αναπηρίες που δεν φαίνονται. Είναι σιωπηρές, αόρατες, όπως τις λένε σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Οπως η άνοια. Και αυτό ακόμα είναι μια αόρατη αναπηρία».

Με συγκλονίζει η φωνή της Αδας Σταματάτου ενώ απευθύνεται σε παιδιά ενός σχολείου (2ο Γυμνάσιο Αγίου Νικολάου) και λέει: «Η ελπίδα μου είναι σε σας. Να σκέφτεστε ότι ο άλλος που είναι δίπλα σας στο λεωφορείο, στη θάλασσα και συμπεριφέρεται περίεργα, μπορεί να χρειάζεται βοήθεια. Αυτό να το σκέφτεστε, όχι μόνο για ένα παιδί αλλά και για έναν μεγάλο άνθρωπο. Μη γυρνάτε την πλάτη σας. Βοηθήστε. Σταθείτε σε αυτόν ή απέναντι σε κάποιον που θα τον κοροϊδέψει. Να ενδιαφέρεστε πραγματικά».

Για μπάνιο με τον Γιάννη και την αδελφή του

Το «να ενδιαφέρεστε πραγματικά» Και το «είναι πρακτικά τα θέματα», το ακούς επαναλαμβανόμενο στα λόγια της Αδας. Ολες τις δυσκολίες μιας ζόρικης καθημερινότητας, από την οποία όμως δεν μπορείς να δραπετεύσεις, δεν θα τις μάθουμε, δεν θα τις αντιληφθούμε ποτέ αν δεν τις βιώσουμε στο πετσί μας, στην ψυχή μας. Κουράζεται και η ψυχή, όσο το σώμα αλλά δεν παραδίδει. Και κουβαλάς στην πλάτη σου και όλες τις παραμέτρους, τα παρακλάδια, τις διασυνδέσεις μιας τέτοιας κατάστασης με μια άλλη…

«Εχω παρατηρήσει ότι πολλοί γονείς πιέζουν τα άλλα παιδιά τους να αγαπήσουν το μέλος που έχει πρόβλημα. Δεν πρέπει. Τους χαλάς τη ζωή με το “πρέπει να τον αγαπάω”. Δεν πρέπει να πιέσεις, χαλάς όλη την κοσμοθεωρία του άλλου παιδιού. Αν το κάνεις, όλες οι επιλογές του θα πάνε από αυτό το μονοπάτι. Το μονοπάτι τού “πρέπει να τον αγαπάω”. Όχι! Να αφήσεις τον αδελφό ή την αδελφή ελεύθερο να αποφασίσει, αν θέλει να τον αγαπήσει. Μόνο έτσι θα τον αγαπήσει πραγματικά. Ακόμα και αν επιλέξει να μην τον φροντίσει, είναι δικαίωμά του. Είναι σκληρό. Ξέρω, ακούγεται σκληρό. Δεν είναι. Πάντα φρόντισα και φροντίζω να μη χαντακώσω την αδελφή του Γιάννη κι ας είχε αυτό δικό μου κόστος. Δικές μου θυσίες. Αλλά για να γίνεις γονέας, πρέπει να έχεις πάρει μια μεγάλη απόφαση. Το εγώ γίνεται “εσύ”. Όταν έχεις και ένα τέτοιο θέμα, οι θυσίες είναι τεράστιες. Αποφάσισα να θυσιαστώ για να βγάλω δυο παιδιά. Ανεξάρτητα. Δυο μοναχοπαίδια. Δεν το μετανιώνω. Αποφάσισα να κάνω τη χορογραφία της ζωής μου έτσι, που να μη βγω τρελή από όλο αυτό. Το έχω καταφέρει».

Η χορογραφία της ζωής μου… Καταλαβαίνεις τι διαβάζεις, αναγνώστη;  «Χορογραφία της ζωής μου»… Σίγουρα νιώθετε γιατί αυτή η γυναίκα μού ξετίναξε χίλια συναισθήματα. Καταλαβαίνετε, αποκρυπτογραφείτε για τι σόι παίχτρια ζωής μιλάμε; Η Αδα, με αυτό το περίεργο όνομα, ένα «α» στο τέλος σαν φρένο να αντιστρέφει μοίρα θανάτου. Εκεί που φτάνεις στο «αμήν», ένα «α». Μ’ αυτό να αρχίζεις,  μ’ αυτό αενάως να μην τελειώνεις. Από το «Α» στο «α».

Σας γράφω συγκλονισμένη, συνεπαρμένη για μια άγνωστη γυναίκα που η ιστορία της μού ξετίναξε χίλια συναισθήματα. Νοητά τη νοιάστηκα, την αγάπησα, τη θαύμασα, την παραδέχτηκα, τη συμπόνεσα, της έβγαλα το καπέλο. Λογικά θα ήθελα να επικοινωνήσω μαζί της. Δεν το έκανα. Μελετώντας την ιστορία της και εκείνο το «ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ» με κεφαλαία… Πώς να το τολμήσω; Να νοθεύσω τη στιγμή της;  Άσ’ την να το χαρεί! Για όσο… Για τόσο! Η ζωή της μοιάζει με ταινία βουβού κινηματογράφου. Τρέχει το αδιανόητο, οι ανατροπές, η στιγμή κάθε δευτερόλεπτο.

Πώς στερεώνει κανονικότητα; Και όμως. Με το μήνυμά της σίγουρα επιβεβαίωσε… Τι ευλογημένα που το γράφει, Ότι δεν είναι «νησί». Το διαπίστωσε από έναν Πρωθυπουργό που έδρασε, όπως οφείλει κάποιος που έχει αντίληψη της ευθύνης που απορρέει του τίτλου του και όχι που κολακεύεται από στιγμιαία, εύθραυστα «παράσημα» που μπορεί να αντιστραφούν στο δευτερόλεπτο. Αναγνώστες μου, ήθελα να σας «γνωρίσω» την Αδα και λίγο από την ιστορία της, όπως τη μελέτησα από τη σελίδα της.

Αλλά κυρίως ήθελα και επ’ αυτού ζητώ τη δυναμική αντίδρασή σας… Εδώ είναι το ζουμί.

Από την ώρα που κοινοποίησε την επαφή της με τον Πρωθυπουργό, με τον αγνό αυθορμητισμό αθώου ανθρώπου, πέραν των μηνυμάτων αγάπης, δύναμης, θαυμασμού κ.λπ., ξέρασε χολή επάνω της, bullying κανονικό, μια κατευθυνόμενη ομάδα βαριά άρρωστων μυαλών, ακυρωμένων ανθρωποειδών, μικρών ψυχών. Που χρησιμοποιούνται δυστυχώς και ως κομματικός στρατός.

Διαπόμπευση μέσω μηνυμάτων. Κανονική. Οτι όλα ήταν φτιαχτά. Οτι έδρασε για οφέλη. Ντροπής πράγματα! Ζούνε ανάμεσά μας ή ζούμε ανάμεσά τους; Διαβάζοντάς τα, αν και μαθημένη και μάλιστα με χοντρή πέτσα για τέτοια, μαζεύτηκε το αίμα στα νύχια μου. Τι μικροψυχία! Το πήρα προσωπικά, ότι χάλασαν το κέφι της άγνωστής μου Αδας. Πόσο βέβαια να της το χαλάσουν; Γεννήθηκε με κότσια! Δεν κιότεψε όταν ήταν «νησί», ολομόναχο σε ωκεανό… «Ο γιος σας είναι αυτιστικός»… Θα κιοτέψει τώρα; Αλλά είναι χρέος μας, όχι για την Αδα, ούτε για την κάθε Αδα, αλλά για μας, για μας και την ανθρώπινη υπόστασή μας, να σταθούμε φρουροί στο πλευρό της.

Αναγνώστες,

Την (κάθε) Αδα και τα μάτια μας!.. Δεν έχω μεγαλύτερο σεβασμό για άνθρωπο από αυτόν που έχω για την κάθε Αδα.

ΥΓ. Οι δυνατοί άνθρωποι αναδιατάσσονται εύκολα, αλλά ένα διαδικτυακό χτύπημα στην πλάτη, ένα «Είμαστε εδώ», λογικά, δίνει δύναμη στη δύναμη. Τι λέτε;