Τις πταίει στον τουρισμό;

Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού. Ποιο είναι το screenshot της φετινής επετείου στην Ελλάδα;

Μια σεζόν πυκνή σε ένταση κίνησης και εισπράξεων. Με τις αφίξεις στο επτάμηνο (+22%) να συμπαρασύρουν ανοδικά τα έσοδα (+20,2%), αν και η μέση δαπάνη σημείωσε πτώση (-1,8%). Αλλά και με εμφανή δείγματα περιορισμού της κατανάλωσης από τους επισκέπτες. Πληθωρισμός, ενεργειακή κρίση, ανάσχεση του ρυθμού ανάπτυξης στην Ευρώπη, οι αιτίες.

Μια σεζόν, στη διάρκεια της οποίας η κλιματική κρίση έδειξε τα «δόντια» της. Με mega – πυρκαγιές και καταιγίδες που πήραν ζωές, κατέστρεψαν δασικό οικοσύστημα και περιουσίες. Φέρνοντας όλους προ των ευθυνών τους.

Και τον τουρισμό.

Καθώς για χρόνια αναδεικνύεται κεντρικός μοχλός εισροής εισοδήματος στη χώρα. Και θα πρέπει να διασφαλίσει τη βιωσιμότητά του, εντός του πλαισίου που τον περιβάλλει.

«Επένδυση στους ανθρώπους, στον πλανήτη και στην ευημερία». Με αυτή τη σειρά. Αυτή ορίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (ΠΟΤ) για το 2023. Με άξονα την πράσινη μετάβαση.

Ολιστική ανάπτυξη, αειφορία, σύνδεση με πρωτογενή τομέα, ήπιες/εναλλακτικές μορφές τουρισμού.

Σε μία εποχή που ο υπερτουρισμός προβληματίζει για το μέλλον των τόπων, δείχνοντας στην κατεύθυνση της διαχείρισης, των υποδομών και της ανάπτυξης εναλλακτικών προορισμών, μια συνάντηση στη Δράμα ήταν η αφορμή. Οι ομιλητές ξεδίπλωσαν τις πτυχές. Οι διαπιστώσεις ήταν οι ίδιες. Το συμπέρασμα ομόφωνο.

Οι τόποι δεν μπορούν να εξελιχθούν αν δεν υπάρχει συνεργασία και συντονισμός των εμπλεκομένων. Όμως για ακόμα μια φορά προκύπτει ότι Δήμοι και Περιφέρεια είναι «ξένοι» στην ίδια πόλη. «Ελλειψη πολιτικής βούλησης», κατέληξαν οι περισσότεροι στη Διημερίδα «Αναβαθμίζοντας έναν τουριστικό προορισμό: προβολή, συνεργασίες και ανάπτυξη προορισμού», που πραγματοποιήθηκε στη Δράμα στις 21 και 22 Σεπτεμβρίου.

«Κάνουμε προσπάθεια να πείσουμε για το αυτονόητο. Το πιο δύσκολο είναι να πείσουμε εμάς», είπε ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Δράμας Στέφανος Γεωργιάδης. «Ακούμε για τουρισμό 365 μέρες τον χρόνο. Είμαστε σε μια περιοχή που έχει ανάγκη να κάνει έστω τις 100 μέρες. Ο τουρισμός καταλαμβάνει περίπου το 0,5% του ΑΕΠ της Δράμας. Οι προθέσεις παραμένουν προθέσεις», σχολίασε. Στο ακροατήριο οι εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης ήταν μετρημένοι στα δάχτυλα. Παρότι είναι περίπου 2.000 οι υποψήφιοι της περιοχής στις εκλογές της 8^ης Οκτωβρίου.

 

Μπορεί ένας φορέας «να κουβαλά το βάρος της τουριστικής προβολής ενός τόπου; Είναι ανάγκη να συνεργαστούμε», σημείωσε ο Αγγελος Καλλίας, πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Δράμας, που διοργάνωσε τη διημερίδα, στο πλαίσιο του 2ου Γαστρονομικού Φεστιβάλ Δράμας. Το τελευταίο πραγματοποιήθηκε από 22 έως 24 Σεπτεμβρίου στον Δημοτικό Κήπο, με διοργανωτές την Ενωση Ξενοδόχων, το Επιμελητήριο και τον Σύλλογο Επισιτιστών Δράμας.

Η ετήσια πληρότητα στα ξενοδοχεία της Δράμας κυμαίνεται σε ποσοστό 32%. Παρά τα οκτώ διακεκριμένα και επισκέψιμα οινοποιεία.

Λείπουν οι συνεργασίες με τους δημοτικούς και τους κρατικούς φορείς, επαναλάμβαναν οι ομιλητές. Οινοτουρισμός, περιήγηση και δραστηριότητες στην ύπαιθρο, αεροπτερισμός, είναι μερικά από τα στοιχεία προς αξιοποίηση. Όπως και η ανάδειξη του Φαλακρού όρους, το οποίο φέτος λειτούργησε στο 20% της δυναμικότητάς του. Αλλά και οι απαραίτητοι οδικοί άξονες, που θα συνδέσουν την περιοχή με το κεντρικό δίκτυο. Αυτό αποτυπώνεται σε πρόσφατη έρευνα της Ενωσης Ξενοδόχων του νομού, με την αρνητική εικόνα που έχουν κάτοικοι της Δράμας και ευρύτερα, για τις υποδομές της περιοχής, την προβολή και τη στήριξη των ειδικών μορφών τουρισμού, παρά τις προοπτικές τους. Επιρρίπτοντας ευθύνες στις τοπικές αρχές και επιθυμώντας τη συνεργασία των εμπλεκoμένων κάτω από μια ανεξάρτητη αρχή.

Ένα ακόμα παράδειγμα που επιβεβαιώνει το πρόβλημα με την τοπική αυτοδιοίκηση είναι η πρόσφατη διαμαρτυρία της Ενωσης Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης (ΕΞΘ), η οποία υπογραμμίζει ότι «οι προτεραιότητες των ανθρώπων της αυτοδιοίκησης ήταν οι εκλογές και η προσωπική προβολή και όχι η προώθηση του τόπου μας». Προσδοκώντας τις επερχόμενες εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης, ζητά «μια καθαρά επαγγελματική προώθηση του προορισμού, στην οποία δε θα έχουν εμπλοκή τα πολιτικά πρόσωπα και δε θα καταλήγει σε δυσφήμιση του προορισμού». Αλλά και «την άμεση βελτίωση» στην «τραγική εικόνα της καθαριότητας», στο θέμα «της ανεξέλεγκτης ηχορύπανσης, από την οποία υπάρχει απώλεια ποιοτικών επισκεπτών», αλλά και στην ανεύρεση νέων χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων επισκεπτών, για τη βελτίωση του κυκλοφοριακού.

Ο τουρισμός αλλάζει. «Ο επισκέπτης θέλει εμπειρίες. Δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μας σε όσα συμβαίνουν γύρω», είπε ο πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Δράμας. Προσθέτοντας ότι «όλοι οι ξενοδόχοι δεν είναι ίδιοι».

Τουλάχιστον αυτό προκύπτει από τα στοιχεία του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) για τα ξενοδοχεία των ορεινών προορισμών (πάνω από 300 μέτρα), που παρουσίασε η πρόεδρος του ΙΤΕΠ και της Ενωσης Ξενοδόχων Κω, Κωνσταντίνα Σβύνου. Αποτελούν μόλις το 10% των 10.038 ξενοδοχείων της επικράτειας. Κάνοντας τζίρο μόλις 300 εκατομμύρια ευρώ, περίπου 3% του συνολικού τζίρου των ξενοδοχείων. Ένα πολύ μικρό ποσοστό, σε αντίθεση με την αξία τους σε ό,τι αφορά τη ζωή και την ταυτότητα ενός τόπου, τη διασύνδεση με την τοπική οικονομία, αλλά και την οργανική ανάπτυξη στα πλαίσια της αειφορίας. Πάνω από τα μισά βρίσκονται σε Ηπειρο, Θεσσαλία και Δυτική Μακεδονία.

Η δυναμικότητά τους στο 79% φθάνει έως 50 δωμάτια. Στην πλειοψηφία τους ανήκουν σε ανώτερες κατηγορίες και κατά 88% λειτουργούν όλο τον χρόνο, έναντι 39% που είναι ο μέσος όρος συνεχούς λειτουργίας στη χώρα. Όμως η μέση μηνιαία πληρότητα των ξενοδοχείων στους ορεινούς προορισμούς (πάνω από 300 μέτρα) δεν ξεπέρασε το 50% στο φετινό επτάμηνο.

 

«Τι θα αντιμετωπίσουν τους επόμενους 4-6 μήνες τα ξενοδοχεία που επλήγησαν;» αναρωτήθηκε ο κ. Καλλίας.

«Ακούμε όλα αυτά τα χρόνια για τη «νησιωτικότητα» και πόσο αυτή η αίσθηση της απομόνωσης επηρεάζει τη ζωή και το χαρακτήρα των νησιωτών. Όλες αυτές τις ημέρες κατάλαβα ότι υπάρχει και η «ορεινότητα», εκεί που το φραγμό στην επικοινωνία δεν τον βάζει η θάλασσα, αλλά το άγριο βουνό», γράφει στις 26 Σεπτεμβρίου στο blog του ξενώνα Amanita στη Τσαγκαράδα Πηλίου, ο ιδιοκτήτης του Φιλάρετος Ψημμένος. Για να προσθέσει: «Φτάσαμε στο 2023, για να αισθανθούμε ξανά αποκομμένοι, όχι γιατί δεν υπάρχει η πρόσβαση, αλλά γιατί για κάποιους είναι πιο βολικό να ξεχάσουν την ύπαρξή μας. Θέλουν μόνο τους φόρους μας, τα τέλη και τις συνδρομές. Οι κλίνες στα ξενοδοχεία μας, για αυτούς μετράνε λιγότερο, είναι οι κλίνες ενός «κατώτερου θεού». Αγκάθι, η απώλεια εσόδων και οι επιστροφές προκαταβολών. Η «μεγάλη αγωνία» όμως είναι το μέλλον. «Με τόσο κακή δημοσιότητα και την αγωνία για το πότε θα αποκατασταθούν οι δρόμοι, προβληματιζόμαστε για την επόμενη σεζόν», καταλήγει.

Υπάρχουν διακρίσεις;

Σίγουρα υπάρχουν διαβαθμίσεις.

Μέσα σε όλα αυτά η ενίσχυση μιας φορολογικής επιβάρυνσης έρχεται να προστεθεί στο σκηνικό.

Την Κυριακή λίγες ώρες μετά τη συνέντευξη του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ όπου έγινε γνωστή η αύξηση του φόρου διαμονής, ο πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) Γιάννης Ρέτσος, έκανε το πρώτο σχόλιο σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Χαρακτήρισε «προβληματικό να φορολογείται άμεσα ο ξένος επισκέπτης», για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και πρότεινε τον ανασχεδιασμό του τέλους παρεπιδημούντων. Ακολούθησε σχόλιο «πυροβολισμός στα πόδια μας» της αντιπροέδρου της ΠΟΞ και υποψήφιας για την προεδρία του συνδικαλιστικού οργάνου Κωνσταντίνας Σβύνου. Αργά το βράδυ της Δευτέρας ο πρόεδρος της ΠΟΞ Γρηγόρης Τάσιος προχώρησε σε μια ανάρτηση σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, επισημαίνοντας την ανάγκη της αλλαγής υπολογισμού του Πράσινου τέλους με βάση τις ιδιαιτερότητας κάθε περιοχής και της ανταποδοτικότητάς του για την ενίσχυση των τουριστικών υποδομών.

 

Οι αντιδράσεις στο εσωτερικό του ξενοδοχειακού κλάδου είναι έντονες και πολλές: από τις τοπικές ενώσεις ξενοδόχων Ρόδου, Κω, Ηρακλείου, Ρεθύμνου, Εύβοιας και Μαγνησίας, με την τελευταία να υπογραμμίζει και την ανάγκη στήριξης των επιχειρήσεων που επλήγησαν από την καταιγίδα Daniel. Και ανάλογες με τις διαβαθμίσεις τόσο σε ό,τι έχει να κάνει με την κατηγοριοποίηση, όσο και με την γεωγραφική κατανομή. Καθώς, ένα ξενοδοχείο πέντε αστέρων στις Κυκλάδες (Μύκονο, Σαντορίνη, Πάρο) έχει άλλη τιμολογιακή πολιτική από ένα αντίστοιχο στη Ρόδο ή ένα στην ηπειρωτική χώρα. Στην τελευταία περίπτωση ο φόρος διαμονής μπορεί να ανέλθει και στο 1/10 της τιμής δωματίου.

Η ηγεσία του ΣΕΤΕ με επιστολή της στις 19 Σεπτεμβρίου προς την ηγεσία του υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών εξέφρασε τον προβληματισμό της για την εξαγγελθείσα αύξηση, καθώς λειτουργεί ανασταλτικά στην ανταγωνιστικότητα του ευρύτερου τουριστικού προϊόντος, ζητώντας να υπάρξει άμεση διαβούλευση με τους φορείς του τομέα.

Στο πλαίσιο αυτής, στις 21 Σεπτεμβρίου ακολούθησε επιστολή του προέδρου της ΠΟΞ Γρηγόρη Τάσιου προς τον πρόεδρο του ΣΕΤΕ Γιάννη Παράσχη, όπου προτείνεται η αντικατάσταση του φόρου στα τουριστικά καταλύματα, από ένα τέλος 0,5% επί του τζίρου, που θα επιβαρύνει όλες τις δραστηριοποιούμενες στην Ελλάδα επιχειρήσεις.

Η συγκεκριμένη πρόταση συζητήθηκε, μεταξύ άλλων στη συνάντηση του προέδρου του ΣΕΤΕ και του αντιπροέδρου Οικονομικών του Συνδέσμου Μανώλη Γιαννούλη, με την ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, το απόγευμα της ίδιας μέρας.

Ωστόσο, σύμφωνα με κύκλους της κυβέρνησης, μετά την ανακοίνωση, οποιαδήποτε αλλαγή θεωρείται πολύ δύσκολη.

Οσο και η συναντίληψη γύρω από τον τουρισμό ως (βιώσιμο) οικοσύστημα.

Τις πταίει άραγε;