Χρειάστηκαν λιγότερες από 12 ώρες για να συντελεστεί μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες στα ελληνικά χρονικά: ο θάνατος δεκάδων πολιτών, παιδιών, ηλικιωμένων, οικογενειών, από την πυρκαγιά που ξέσπασε το απόγευμα της Δευτέρας στο Νταού Πεντέλης. Σε διάστημα μιας ώρας και σαράντα λεπτών, οι φλόγες κατέστρεψαν ανθρώπινες ζωές, περιουσίες, δάσος, πριν σβήσουν στη θάλασσα, στο Κόκκινο Λιμανάκι και στην Αργυρά Ακτή. Οι πυροσβέστες δεν κατάφεραν να ανακόψουν την ορμή της φωτιάς, ενώ η κυβέρνηση, αφού χρειάστηκε πάνω από τέσσερις ώρες για να καταλάβει το μέγεθος της καταστροφής, την απέδωσε στις ακραίες καιρικές συνθήκες και στα σκοτεινά σχέδια εμπρηστών. Ωστόσο, τα ευρήματα της έρευνας για τα αίτια της τραγωδίας αποδομούν την επιχειρηματολογία της, καθώς προκύπτει ότι, όπως και στην Ηλεία το 2007, η πυρκαγιά ξεκίνησε από αμέλεια.
Advertisement
Το χρονικό των καταστροφικών πυρκαγιών της Δευτέρας 23/7:
● 12.03. Ξεσπάει πυρκαγιά στη θέση «Αέρας» στα Γεράνεια Ορη, πάνω από την Κινέτα. Από το κέντρο επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής δίνεται εντολή να μεταβούν στο μέτωπο 15 υδροφόρες και, πέντε λεπτά αργότερα, στις 12.08, λαμβάνουν εντολή να απογειωθούν δύο Canadair και ένα ελικόπτερο Erickson από το αεροδρόμιο της Ελευσίνας. Ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας πηγαίνει στο αρχηγείο της Πυροσβεστικής, απ’ όπου ο αρχηγός και οι δύο υπαρχηγοί συντονίζουν την επιχείρηση. Κανείς τους εκείνη τη στιγμή δεν γνωρίζει ότι μερικές ώρες αργότερα, 85 χιλιόμετρα ανατολικότερα, θα ξεσπάσει η φονικότερη πυρκαγιά στα ελληνικά χρονικά.
● 13.05. Η φωτιά στην Κινέτα λαμβάνει διαστάσεις και η Πυροσβεστική ενισχύει τις δυνάμεις στο μέτωπο. Οι υδροφόρες από 15 αυξάνονται σε 26 και από το Κέντρο Επιχειρήσεων δίνεται εντολή σε ακόμα ένα ελικόπτερο και σε ένα αεροσκάφος να απογειωθούν από την Ελευσίνα προκειμένου να κάνουν ρίψεις νερού στα μέτωπα.
● 15.05. Εκκενώνονται οι οικισμοί Γαλήνη, Πανόραμα 1 και Πανόραμα 2. Ταυτόχρονα, δίνεται εντολή σε αεροπλάνα και ελικόπτερα που στάθμευαν στην Ανδραβίδα να συνδράμουν στην κατάσβεση.
● 16.49. Ενώ μαίνεται η πυρκαγιά στα Γεράνεια, το «199» της Πυροσβεστικής ενημερώνεται για καπνό στην περιοχή του Νταού Πεντέλης. Όσο το Κέντρο Επιχειρήσεων προσπαθεί να διαπιστώσει εάν πρόκειται για νέα πυρκαγιά, αξιωματικός που περιπολεί στο Μαρκόπουλο επιβεβαιώνει μέσω ασυρμάτου τους φόβους της ηγεσίας. «Στείλτε γρήγορα δυνάμεις», τους προτρέπει, ενώ φεύγει και ο ίδιος για το μέτωπο. Ένα λεπτό αργότερα, δίνεται εντολή σε ελικόπτερο που έκανε ρίψεις νερού στην Κινέτα να αλλάξει πορεία και να κατευθυνθεί στην Πεντέλη, ενώ ένα δεύτερο που βρισκόταν στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας παίρνει εντολή να σπεύσει στη φωτιά. Ωστόσο, δηλώνει αδυναμία απογείωσης λόγω των ανέμων. Αντίθετα, μέσα στο επόμενο εικοσάλεπτο 22 υδροφόρες από την Παλλήνη, τη Ραφήνα, το Κορωπί, το Μαρκόπουλο κατευθύνονται στο σημείο. Γίνεται εκκένωση των κατασκηνώσεων στον Αγιο Ανδρέα. Με πούλμαν απομακρύνονται μέσω της λεωφόρου Διονύσου 1.400 παιδιά.
● 17.20. Στην περιοχή πνέουν άνεμοι που ξεπερνούν τα 100 χιλιόμετρα την ώρα. Η φωτιά κινείται με μεγάλη ταχύτητα προς τον Νέο Βουτζά και οι πρώτοι πυροσβέστες που φτάνουν στο σημείο προσπαθούν να προστατέψουν τη Μονή Παντοκράτορος και το Λύρειο Ιδρυμα. «Τρεις υδροφόρες από το Λαύριο, το Μαρκόπουλο και τη Ραφήνα εγκλωβίστηκαν στις φλόγες. Ακουγα τους συναδέλφους μου στον ασύρματο να ουρλιάζουν πανικόβλητοι. Τους βοηθήσαμε να παραμείνουν ψύχραιμοι και τρέξαμε να τους απεγκλωβίσουμε», θα πει μερικές ώρες αργότερα στέλεχος της Πυροσβεστικής, που μετείχε στην επιχείρηση.
● 17.30. Η φωτιά μπαίνει στις ρεματιές όπου υπάρχει καύσιμη ύλη και γρήγορα φτάνει στον οικισμό του Νέου Βουτζά. Οι πρώτοι κάτοικοι που εγκαταλείπουν τα σπίτια τους απομακρύνονται μέσω της λεωφόρου Μαραθώνος. Οι υπόλοιποι εγκλωβίζονται και χρειάζονται τη συνδρομή των πυροσβεστών για να γλιτώσουν. Πυροσβέστης που ήταν στο σημείο αφηγείται: «Το “199” δεχόταν 200 κλήσεις για απεγκλωβισμούς το λεπτό. Δεν προλαβαίναμε να κάνουμε κατάσβεση, δεν υπήρχε χρόνος γι’ αυτό. Μπαίναμε στα σπίτια και απομακρύναμε τους κατοίκους. Θυμάμαι να βγάζω έναν ηλικιωμένο με το εγγόνι του από το ασανσέρ μιας πολυκατοικίας που καιγόταν».
● 17.50. Ο επικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάμεων συναντά στον Νέο Βουτζά τον δήμαρχο Ραφήνας Βαγγέλη Μπουρνούς, που με υδροφόρα προσπαθεί να σβήσει τη φωτιά. «Δήμαρχε, εδώ που βρισκόμαστε είναι Δήμος Ραφήνας ή Μαραθώνα;», τον ρωτάει, σύμφωνα με τις περιγραφές αυτοπτών. «Ραφήνα», του απαντά εκείνος.
«Τότε, διώξ’ τους όλους τώρα», του λέει με ένταση ο πυροσβέστης.
● 18.12. Το Κέντρο Επιχειρήσεων δίνει εντολή σε ακόμα ένα Erickson να απογειωθεί από την Ελευσίνα με προορισμό την Πεντέλη, ενώ και το πλήρωμα ενός Canadair που πετούσε πάνω από την Κινέτα διατάσσεται να κατευθυνθεί στη Ραφήνα. Λόγω των ισχυρών ανέμων και του καπνού ωστόσο, οι «βολές» δεν βρίσκουν στόχο.
● 18.13. Οι φλόγες κατεβαίνουν προς τη θάλασσα, η «μάχη» για να κρατηθεί η φωτιά πάνω από τη λεωφόρο Μαραθώνος δείχνει να χάνεται και ο τοπικός διοικητής της Τροχαίας παίρνει εντολή να διακόψει την κυκλοφορία στη λεωφόρο Μαραθώνος μόνο για όσα αυτοκίνητα κατευθύνονται προς το μέτωπο της πυρκαγιάς και όχι για όσα απομακρύνονται απ αυτό.
Χάνεται η μάχη της Μαραθώνος
● 18.22. Οι φλόγες διασχίζουν τη λεωφόρο Μαραθώνος στο ύψος της συμβολής με την οδό Κυανής Ακτής και κατευθύνονται προς το μικρό λιμάνι, στο Μάτι. Πυροσβέστες μεταφέρουν κατοίκους και επισκέπτες μακριά από τη φωτιά. Στον ασύρματο ακούγονται οι πρώτες αναφορές για τραυματίες. Πυροσβέστης που ήταν παρών θυμάται: «Οι υδροφόρες ήταν γεμάτες ανθρώπους με εγκαύματα. Τα ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ δεν μπορούσαν να πλησιάσουν και μεταφέραμε τους τραυματίες σε ασφαλή σημεία απ’ όπου τους παραλάμβαναν οι τραυματιοφορείς. Ένας απ’ αυτούς, όταν κατάλαβε ότι είχε γλιτώσει από τις φλόγες, έβαλε το χέρι στην τσέπη και πέταξε προς το μέρος μας ό,τι χρήματα είχε στο πορτοφόλι του φωνάζοντας προς το μέρος μας “Ευχαριστώ, ευχαριστώ”».
● 18.40. Η φωτιά φτάνει στη θάλασσα καίγοντας ακόμα και τα βρύα στα βράχια. Οι αναφορές των πυροσβεστών για τραυματίες πυκνώνουν και ο υπαρχηγός της Πυροσβεστικής εγκαταλείπει το Κέντρο Επιχειρήσεων και πάει στο σημείο.
«Δεν προλάβαμε να κάνουμε κατάσβεση στο Μάτι, στο Κόκκινο Λιμανάκι, στην Αργυρά Ακτή. Η φωτιά έφτασε πριν από εμάς», θα πει αρκετές ώρες αργότερα αξιωματικός του σώματος.
● 18.52. Εκδηλώνεται πυρκαγιά στη θέση Πανόραμα στον Κάλαμο. Στο σημείο πηγαίνει κλιμάκιο από τον Πειραιά. «Ρίξε όσο νερό χρειάζεται, καν’ το λίμνη και γύρνα πίσω στο Μάτι», ήταν η εντολή ανώτατου αξιωματικού στον επικεφαλής της δύναμης που ανέλαβε την ευθύνη της κατάσβεσης.
● 19.00 – 20.00. Δεν υπάρχει εικόνα για τραυματίες ή νεκρούς. Το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας καταγράφει τους πρώτους έξι εγκαυματίες. Οι τέσσερις απ’ αυτούς μεταφέρονται στο Κέντρο Υγείας Νέας Μάκρης και οι άλλοι δύο πηγαίνουν με Ι.Χ. σε ιδιωτική κλινική και στη συνεχεία στον «Ευαγγελισμό».
● 20.00 – 21.00. Το Κέντρο Επιχειρήσεων ενημερώνεται ότι εκατοντάδες κάτοικοι και επισκέπτες της περιοχής έπεσαν στη θάλασσα για να σωθούν. Η κινητοποίηση του μηχανισμού ωστόσο καθυστερεί. Μάρτυρες καταγγέλλουν ότι χρειάστηκε να κολυμπήσουν ακόμα και για τέσσερις ώρες μέχρις ότου εντοπιστούν και διασωθούν από τα πληρώματα περιπολικών του Λιμενικού, που πήραν εντολή να μεταβούν στο σημείο.
● 23.00. Για αρκετές ώρες επικρατεί μπλακ άουτ. Κανείς στην κυβέρνηση και στην ηγεσία της Πυροσβεστικής δεν γνωρίζει τον αριθμό τραυματιών, των διασωθέντων και των αγνοουμένων. Ο πρωθυπουργός επιστρέφει εσπευσμένα από το Μαυροβούνιο όπου πραγματοποιούσε επίσημη επίσκεψη και κατευθύνεται στο Κέντρο Επιχειρήσεων, στο Χαλάνδρι.
«Εκείνη την ώρα δεν γνωρίζαμε ότι υπήρχαν νεκροί. Κάποιες πρώτες ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες έκαναν λόγο για δύο άτομα που κατέληξαν από εγκαύματα, αλλά δεν μπορούσαμε να φανταστούμε το μέγεθος της καταστροφής», θα παραδεχθεί αρκετές ώρες αργότερα κυβερνητικός αξιωματούχος, που μετείχε στη σύσκεψη.
● 01.00. Ομάδα περίπου 90 πυροσβεστών φτάνει στο Κόκκινο Λιμανάκι. Ερευνά τις οδούς Ποσειδώνος, Δημοκρατίας, Πανός και εντοπίζει τα πρώτα πτώματα. Τα περισσότερα είναι πλήρως απανθρακωμένα, σε τέτοιο βαθμό, που οι πυροσβέστες δυσκολεύονται να διακρίνουν ότι επρόκειτο για ανθρώπινους σκελετούς.
● 02.00. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος ανακοινώνει από το αρχηγείο της Πυροσβεστικής ότι έχουν ήδη εντοπιστεί 20 νεκροί. Το πραγματικό μέγεθος της τραγωδίας θα αποκαλυφθεί με το πρώτο φως της ημέρας.
Ρεπορτάζ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ
Φωτογραφίες: ΑΛΕΞΙΑ ΤΣΑΓΚΑΡΗ & ΑΠΕ
Γράφημα: ΝΟΤΗΣ ΡΗΓΑΣ/ ΑΤΕΛΙΕ «Κ»
Για την Kαθημερινή της Κυριακής και το Kathimerini.gr.
29.07.2018
Kythira Online