Το επώνυμο “Χαρατζάς”

Επώνυμο με μικρή παρουσία στα Κύθηρα και το οποίο προέρχεται ετυμολογικά από την τουρκική λέξη caraci=φόρος, χαράτσι.1

Το επώνυμο είναι πολύ παλαιό και αναφέρεται στην Κρήτη από το 14ο αι. Σε έγγραφο του 1368 αναφέρεται ο Johanes Caracha.2

Στα Κύθηρα υπάρχει δυσκολία να προσδιορισθεί η πρώτη εμφάνιση του επωνύμου. Σύμφωνα με τις δημοσιευμένες πηγές η πρώτη αναφορά είναι από το 1690, όταν αναφέρεται το σπίτι του Gianniou Caraza σε κατάλογο σπιτιών που είχαν εκκενωθεί για το φόβο της πανώλης.3

Σύμφωνα με άλλες έρευνες, που δεν έχουν τεκμηριωθεί, το επώνυμο βρίσκεται στα Κύθηρα από το 16ο αι..4 Το 18ο αι. το επώνυμο εντοπίζεται στα Κοντολιάνικα, στο Κεραμουτό και στο Λειβάδι. Υπάρχει και οικισμός Χαρατζάδικα, που βρίσκεται στο χωριό Τσικαλαρία, κοντά στο ναό του Αγ. Ανδρέα.

Στο Λειβάδι αναφέρεται η παρουσία μίας μόνο οικογενείας, στην ενορία του Αγ. Ιωάννου, στη Λικουβάρα αρχικά κι αργότερα στην Παναγία Κοντελετού. Η μοναδική παρουσία εκεί ίσως οφείλεται στον εφημέριο (1748-9) της Κοντελετούς,5 παπά Ανδρέα Χαρατζά. Το 18ο αι. η κύρια κατοίκηση της οικογενείας είναι αρχικά στα Κοντολιάνικα και αργότερα στο Κεραμουτό6 και τη Χώρα. Στο Κεραμουτό υπάρχουν ακόμη οικογένειες με το επώνυμο και από αυτές και στην Αθήνα. Στη Χώρα το επώνυμο δεν αναφέρεται πλέον. Yπάρχουν όμως οικογένειες στην Αθήνα με καταγωγή από τη Χώρα. Αν ληφθούν υπόψη οικογενειακές παραδόσεις, οι οικογένειες της Χώρας έχουν σχέση με αυτές του Κεραμουτού, άρα και των Κοντολιανίκων παλαιότερα. Πέραν όμως του κοινού βαφτιστικού Μάρκος που παρατηρείται, δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία που να οδηγούν με ασφάλεια προς την κατεύθυνση αυτή.

Από τη Χώρα αναφέρεται στις αρχές του 20ού ο έμπορος Αθανάσιος Χαρατζάς.7 Όσον αφορά τις αποδημίες, αναφέρεται το επώνυμο με κυθηραϊκή καταγωγή τόσο στις ΗΠΑ,8 όσο και την Αυστραλία παλαιότερα, δεν είναι όμως γνωστό αν υπάρχουν απόγονοι με το επώνυμο και σήμερα στις χώρες αυτές.

Σημειώσεις

1. Τομπαΐδης, Ελληνικά επώνυμα, σελ. 88 και Βογιατζόγλου, Επώνυμα, σελ. 188.
2. Régestes, σελ. 139.
3. Λιμοί και λοιμοί, σελ. 615.
4. Σε παλαιότερη (19910) έρευνα του συγγραφέα του παρόντος στα κατάστιχα του νοταρίου Εμμ. Κασιμάτη, είχε εντοπισθεί το 1562 άτομο με το επώνυμο Χαρατζάς, στην έκδοση όμως που ακολούθησε τέτοιο επώνυμο δεν συμπεριλαμβάνεται, έτσι υπάρχει πιθανότητα να μην είχε αναγνωσθεί σωστά το όνομα.
5. Meregola Παναγίας της Κοντελετούς.
6. Απογραφές Kυθήρων, Λικουβάρα Β 420, Κοντελετού Γ 426, Κοντολιάνικα Α 416, Κεραμουτό
Η 715, Χώρα Ζ 29.
7. Kυθηραϊκή Eπετηρίς Β΄, σελ. 93.
8. Kυθηραϊκή Eπιθεώρησις, σελ. 208.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Τα κείμενα για τα επώνυμα και τοπωνύμια, τα οποία δημοσιεύονται εδώ, είναι τα ίδια με όσα έχουν δημοσιευθεί στα αντίστοιχα βιβλία μας ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ, ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ και ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ, τα οποία έχουν εκδοθεί από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (κυκλοφορούν και στα αγγλικά από:  Kytherian Association of Australia,  Kyhterian World Heritage Fund και Kytherian Publishing and Media). Από τις αναδημοσιεύσεις εδώ απουσιάζουν συνήθως οι βιβλιογραφικές και λοιπές σημειώσεις, είναι δε ευνόητον ότι για να αποκτήσει ο αναγνώστης πλήρη εικόνα για κάθε επώνυμο ή τοπωνύμιο είναι απαραίτητο να διαβάσει και τις εκτενείς αναφορές στα εισαγωγικά σημειώματα των παραπάνω βιβλίων, καθώς, χωρίς αυτά, οι γνώσεις του για το θέμα θα παραμένουν ελλιπείς.

Οι εκδόσεις στα Ελληνικά διατίθενται από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (βλ. στοιχεία στο σχετικό link σε αυτόν εδώ τον ιστότοπο) και στα Κυθηραϊκά βιβλιοπωλεία.