Το επώνυμο “Κουλεντιανός”

Ελάχιστα διαδεδομένο επώνυμο των Κυθήρων, με μικρή παρουσία στην περιοχή Λογοθετιάνικα.

Το επώνυμο ανήκει στα πατριδωνυμικά και οφείλει την καταγωγή του στην περιοχή Κουλέντι ή Κουλέντια της επαρχίας Επιδαύρου Λιμηράς, κοντά στη Μονεμβασία. Εκεί είναι γνωστό το ακρωτήριο Κουλέντι και το ομώνυμο χωριό, που αναφέρεται και Κουλέντια. Από αυτά και το Κουλεντιανός, όπως και πολλά άλλα πατριδωνυμικά (Συριανός, Πατρινός, Παριανός κ.λπ.).

Στα Κύθηρα η πρώτη εμφάνιση του επωνύμου τοποθετείται στα τέλη του18ου αι. Την εποχή αυτή υπάρχει μαζικό κύμα προσφύγων από τη νότια Πελοπόννησο προς τα Κύθηρα, που οφείλεται στις διώξεις των Τούρκων έπειτα από την αποτυχημένη επαναστατική κίνηση των αδελφών Ορλώφ (1770)1 και των όσων τραγικών ακολούθησαν με την επιδρομή Αλβανών, τους οποίους έστειλαν οι Τούρκοι για να καταπνίξουν την επανάσταση.

Τότε καταφεύγουν στα Κύθηρα δεκάδες οικογένειες προσφύγων, ανάμεσα στις οποίες και οικογένειες Κουλεντιανών. Από την εποχή αυτή ανιχνεύεται το επώνυμο στα Λογοθετιάνικα (ο Todorin Culendiano απογράφεται το 1784) και στον Ποταμό (αναφέρεται επίσης το 1784 ο Nicolo Culendiano). Λίγα χρόνια αργότερα, το 1788, βρίσκονται στον Ποταμό οι Apostoli Culendiano και ο Dimitri Culendianachi.2 Από  τις οικογένειες των προσφύγων αυτών κατάγονται οι κλάδοι των Κουλεντιανών στα Κύθηρα, που ανιχνεύονται στο νησί μέχρι σήμερα. Το 1840 αναφέρεται ο Χαρ. Κουλενδιανός, πλοιοκτήτης του πλοίου «Καλαμάτα» με πλοίαρχο τον Εμμ. Μούλο (προφανώς Μουλό) και λίγα χρόνια αργότερα ο Σ. Κουλουδιάνος (ασφαλώς Κουλεντιανός), πλοίαρχος του πλοίου «Παναγία Μυρτιδιώτισσα» (1853-1856).3

Σύμφωνα με τα παραπάνω η παρουσία του επωνύμου στα Κύθηρα είναι σχετικά πρόσφατη, πρέπει όμως στην Πελοπόννησο να είναι παλαιότερη. Δυστυχώς από την περιοχή δεν έχουν σωθεί αρχεία, ώστε να είναι δυνατός ο εντοπισμός. Αν ληφθούν υπόψη εγγραφές από το 16ο αι., που φέρεται να έγιναν στη Μεγάλη Βρετανία και αφορούν πρόσφυγες από την Πελοπόννησο μετά την τουρκική κατάκτησή της το 1461, τότε το επώνυμο είναι γνωστό από τα τέλη του 15ου αι. τουλάχιστον.4

Σήμερα οι Κουλεντιανοί κυθηραϊκής καταγωγής περιορίζονται σε μερικές οικογένειες στην περιοχή των Αθηνών, ενώ υπάρχουν κάποιοι απόγονοι και στα Κύθηρα. Παλαιότερα αναφέρονται στην κυθηραϊκή διασπορά στην ανατολική Αφρική και σήμερα υπάρχουν απόγονοι κυθηραϊκών οικογενειών στην Αυστραλία. Κυθηραϊκής καταγωγής ήταν ο γνωστός γλύπτης Κώστας Κουλεντιανός, που πέθανε πριν από μερικά χρόνια.

Σημειώσεις  

1. Πρόσφυγες, σελ. 79-100.
2. Απογραφές Κυθήρων, Ζ 1746, Ζ 1402, Η 1484 και Η 1491.
3. Η ναυτιλία, Β΄, σελ. 29 και Α΄σελ. 4 και 79.
4. Σύμφωνα με αντίγραφα ληξιαρχικών καταχωρήσεων που βρίσκονται στη βιβλιοθήκη του Strathwell προκύπτουν στοιχεία για έναν «Noble Patrician» John Koulentianos το 1526. Στις 25 Απριλίου του 1618 αναφέρονται οι γάμοι του, επίσης, “noble Patrician” Basil Koulentianos of Greece με την Anna, doughter of William Sybbeck. Αναφέρεται επίσης το 1752 ένας Johannes Koulentianos, να συμμετέχει σε σύσκεψη πολωνών, ρώσων και γεωργιανών πριγκίπων στη μονή Αγίου Γεωργίου της Κριμαίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι τις ληξιαρχικές πράξεις που αναφέρθηκαν υπογράφει ο αρχιμανδρίτης William Kontostephanos, ο οποίος θα πρέπει να ήταν μεταξύ των εκπατρισθέντων Πελοποννησίων στη Μεγάλη Βρετανία, καθώς το επώνυμο είναι βυζαντινό από τα αναφερόμενα στην Πελοπόννησο. Η παρατήρηση για τα στοιχεία αυτά είναι ότι περιέχονται σε επιστολή ενός αυτοαποκαλουμένου Παλαιολόγου προς το συγγραφέα Διον. Κουλεντιανό (8/3/1977). Υπάρχουν γενικά αμφιβολίες για τους απογόνους αυτούς των Παλαιολόγων, που «φυτρώνουν» σε όλο τον κόσμο σχεδόν από την Άλωση μέχρι και σήμερα. Ο συγκεκριμένος υπογράφει τις επιστολές του ως «Πέτρος ευχω τω Θεω Παλαιολόγος ο Δεσπότης», αναφέρει όμως για τις πράξεις που επισυνάπτει ότι πρόκειται για “…photocopy of a drawing in our family book, the drawing was made on 10th day of March 1786 of a painting in Strathwell House of…”. (Ανάλογες εγγραφές υπάρχουν και για τις υπόλοιπες πράξεις και δεν πρέπει να αποκλεισθεί η αξιοπιστία των παρεχομένων στοιχείων). Εκείνο που δεν είναι γνωστό είναι τι απέγιναν όλοι αυτοί οι αναφερόμενοι και αν άφησαν απογόνους και ποιους.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Τα κείμενα για τα επώνυμα και τοπωνύμια, τα οποία δημοσιεύονται εδώ, είναι τα ίδια με όσα έχουν δημοσιευθεί στα αντίστοιχα βιβλία μας ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ, ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ και ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ, τα οποία έχουν εκδοθεί από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (κυκλοφορούν και στα αγγλικά από:  Kytherian Association of Australia,  Kyhterian World Heritage Fund και Kytherian Publishing and Media). Από τις αναδημοσιεύσεις εδώ απουσιάζουν συνήθως οι βιβλιογραφικές και λοιπές σημειώσεις, είναι δε ευνόητον ότι για να αποκτήσει ο αναγνώστης πλήρη εικόνα για κάθε επώνυμο ή τοπωνύμιο είναι απαραίτητο να διαβάσει και τις εκτενείς αναφορές στα εισαγωγικά σημειώματα των παραπάνω βιβλίων, καθώς, χωρίς αυτά, οι γνώσεις του για το θέμα θα παραμένουν ελλιπείς.

Οι εκδόσεις στα Ελληνικά διατίθενται από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (βλ. στοιχεία στο σχετικό link σε αυτόν εδώ τον ιστότοπο) και στα Κυθηραϊκά βιβλιοπωλεία.