Από τα σπανιότερα επώνυμα των Κυθήρων, το οποίο βρίσκεται στο νησί από το τέλος του 18ου αι.
Ετυμολογικά προέρχεται από υποκοριστικό του βαφτιστικού Μιχαήλ, που προέρχεται από το εβραϊκό Mikhael (=ποιος είναι σαν το Θεό), (Μιχάλης-Μιχαλάκης-Μιχαλακάκης με προσθήκη μίας συλλαβής, που μπορεί να οφείλεται και σε μεγέθυνση με υποκορισμό μεταγενέστερα, δηλ. Μιχάλακας-Μιχαλακάκης).
Στα Κύθηρα το επώνυμο έρχεται από την Πελοπόννησο με τους πρόσφυγες που ακολουθούν την επανάσταση των Ορλώφ.1 Το 1788, στην ενορία του Σωτήρα στον Ποταμό, απογράφεται ο Giorgachi Micalacachi q. Manoli με τη σύζυγό του Caterina και τα παιδιά του, Micali, Nicolin, Marula και Eugenia.2 Η παρουσία του επωνύμου στην Πελοπόννησο επιβεβαιώνεται και από άλλες πηγές, τουλάχιστον από τις αρχές του 18ου αι. Tο 1704 εντοπίζονται στην περιοχή της Ζαρνάτας (φρούριο στη Μεσσηνιακή Μάνη) δύο άτομα με το επώνυμο αυτό, ο ένας μάλιστα φέρει το βαφτιστικό Γιωργάκης, όπως ο πρωτοεμφανιζόμενος μερικές δεκαετίες αργότερα στα Κύθηρα. Όσο και αν αυτό είναι κοινό, η σύνδεση είναι αναπόφευκτη. Σε κατάστιχο παραγωγής ελαιολάδου, λοιπόν, της περιοχής Ζαρνάτας, αναφέρονται ο «γιοργάκης Μιχαλακάκης» και ο «αναγνόστης Μιχαλακάκης».3 Το πιθανότερο είναι να πρόκειται για την ίδια ή συγγενική μ’ αυτήν οικογένεια, που έρχεται στα Κύθηρα. Δεν είναι γνωστό αν το επώνυμο είχε φθάσει στην Πελοπόννησο από την Κρήτη, όπως αναφέρουν κάποιες θολές, οικογενειακές παραδόσεις, εκείνο όμως που είναι γνωστό είναι ότι το επώνυμο δεν εντοπίζεται στην Κρήτη την εποχή αυτή. Εξάλλου, και άλλα στοιχεία πείθουν ότι από τις αρχές τουλάχιστον του 18ου αι. το επώνυμο είναι πελοποννησιακό, αφού στα βαφτιστικά συνηθίζεται από τότε ο υποκορισμός, χαρακτηριστικό των βαφτιστικών της Μάνης. Φυσικά, δεν μπορεί να αποκλεισθεί παλαιότερη κρητική καταγωγή, δεν υπάρχουν όμως στοιχεία γι’ αυτό.
Μαζί με την οικογένεια Μιχαλακάκη φθάνουν στα Κύθηρα και οικογένειες με το επώνυμο Τσικαλάς και Τσικαλάκης και είναι γνωστό ότι η οικογένεια Μιχαλακάκη των Κυθήρων φέρει σήμερα το παρωνύμιο Τσικαλάς. Δεν είναι όμως γνωστό με ποιο τρόπο δόθηκε αυτό το παρωνύμιο και αν οι οικογένειες αυτές είχαν σχέσεις νωρίτερα ή τις δημιούργησαν στα Κύθηρα (βλ. σχετικά στο επώνυμο Τσικαλάς).
Σήμερα στον Ποταμό υπάρχουν απόγονοι της οικογενείας Μιχαλακάκη σε μία μόνον οικογένεια, από αυτήν δε και στην Αθήνα.
Σημειώσεις
1. Πρόσφυγες, σελ. 83, 96.
2. Απογραφές Kυθήρων, Η 1574.
3. Κόμης, Βενετικά κατάστιχα Mάνης-Mπαρδουνίας, σελ. 130.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Τα κείμενα για τα επώνυμα και τοπωνύμια, τα οποία δημοσιεύονται εδώ, είναι τα ίδια με όσα έχουν δημοσιευθεί στα αντίστοιχα βιβλία μας ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ, ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ και ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ, τα οποία έχουν εκδοθεί από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (κυκλοφορούν και στα αγγλικά από: Kytherian Association of Australia, Kyhterian World Heritage Fund και Kytherian Publishing and Media). Από τις αναδημοσιεύσεις εδώ απουσιάζουν συνήθως οι βιβλιογραφικές και λοιπές σημειώσεις, είναι δε ευνόητον ότι για να αποκτήσει ο αναγνώστης πλήρη εικόνα για κάθε επώνυμο ή τοπωνύμιο είναι απαραίτητο να διαβάσει και τις εκτενείς αναφορές στα εισαγωγικά σημειώματα των παραπάνω βιβλίων, καθώς, χωρίς αυτά, οι γνώσεις του για το θέμα θα παραμένουν ελλιπείς.
Οι εκδόσεις στα Ελληνικά διατίθενται από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (βλ. στοιχεία στο σχετικό link σε αυτόν εδώ τον ιστότοπο) και στα Κυθηραϊκά βιβλιοπωλεία.
Kythira Online