Το επώνυμο Τζωρτζόπουλος

Το επώνυμο Τζωρτζόπουλος είναι διαδεδομένο στην περιοχή του Καραβά, στο βόρειο τμήμα των Κυθήρων, και είναι ένα από τα επώνυμα τα οποία δημιουργήθηκαν στο νησί, έχουμε μάλιστα και βεβαιότητα ως προς την προέλευσή του και τον πιθανό χρόνο της εμφάνισής του, κάτι που δεν είναι ιδιαίτερα συχνό στην έρευνα των κυθηραϊκών επωνύμων.

Η κατάληξη του επωνύμου σε –όπουλος, συνηθισμένη κατάληξη πελοποννησιακών επωνύμων, μαρτυρεί πελοποννησιακή επίδραση και επιβεβαιώνει και την προέλευση του επωνύμου από αρχικό παρωνύμιο του επωνύμου–πυρήνα Κορωναίος, το οποίο είναι βέβαια πελοποννησιακό επώνυμο (βλ. σχετικά στο λ. Κορωναίος). Συγκεκριμένα, κατά το 18ο αι., παρατηρούμε σχετικά απότομη μεταβολή στον αριθμό εμφάνισης πολλών επωνύμων του νησιού. Ο λόγος μάλλον πρέπει να αναζητηθεί στο γεγονός ότι κατά τα τέλη αυτού του αιώνα αρχίζει να εμφανίζεται στα Κύθηρα μια σχετική ασφάλεια από τις πειρατικές επιδρομές, που μειώνονται σημαντικά, αλλά και οι λοιμοί, που αποδεκάτιζαν τον πληθυσμό του νησιού, είναι σχετικά λιγότεροι. Κάτω από αυτές τις συνθήκες κάποιες οικογένειες εξαπλώνονται γρήγορα και οι συνωνυμίες γίνονται αναπόφευκτες. Έτσι και οι Κορωναίοι, που έχουν εγκατασταθεί από τις αρχές του 16ου αι. στην περιοχή του Ποταμού, αυξάνονται πληθυσμιακά και παρατηρούμε ότι κατά τις απογραφές του 18ου αι. εμφανίζονται σε διάφορες ενορίες του Ποταμού (Παναγία Λαριώτισσα, Αγία Τριάδα, Άγιοι Πάντες) αρκετές οικογένειες με το ίδιο ονοματεπώνυμο. Κάποιοι κλάδοι από τους Κορωναίους αυτούς καταλήγουν στον Καραβά, στην περιοχή του οποίου εγκαθίστανται στις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αι.

Από τις απογραφές η πρώτη αναφορά σε Τζωρτζόπουλους γίνεται το 1753, όπου αναφέρονται οι αδελφοί Dimitri, Mina και Micali Zorzopoulo, τη στιγμή που ο πατέρας τους απογράφεται ως Thodori Coroneo Zorzopoulo.1 Αν ανατρέξει κανείς λίγα χρόνια πίσω, μπορεί να εντοπίσει στην απογραφή του 1724 το γενάρχη των τριών αδελφών που προαναφέρθηκαν, που απογράφεται ως Thodori Coroneo di Zorzi.2 Αν γίνει σύγκριση με μία πρόχειρη ανάγνωση των απογραφών, παρατηρούμε ότι υπάρχουν και άλλα άτομα με το επώνυμο Κορωναίος και το όνομα Τζώρτζης. Υπήρχε λοιπόν η ανάγκη διαχωρισμού, που δημιούργησε τα παρωνύμια για τους Κορωναίους, όπως γίνεται στα Κύθηρα αδιάλειπτα μέχρι τις μέρες μας. Είναι προφανές ότι την εποχή αυτή γίνεται ο διαχωρισμός των Κορωναίων και από τότε έχουμε τα επώνυμα Τζωρτζόπουλος, Διακόπουλος, Μαυρογιώργης, Βενάρδος κ.ά., τα οποία φθάνουν μέχρι τις μέρες μας. Μία ακόμη παρατήρηση δίνει χρήσιμα στοιχεία για την εποχή αυτή. Το βαφτιστικό Μηνάς, που εμφανίζεται από τότε σε πολλούς κλάδους του επωνύμου Κορωναίος, παραμένει και σήμερα βασικό βαφτιστικό, ειδικά μάλιστα σε κλάδους των Τζωρτζόπουλων. Μία ακόμη σαφής ένδειξη για την κοινή καταγωγή των επωνύμων αυτών, αφού τα βαφτιστικά παραμένουν σταθερά, λόγω της αυστηρής τήρησης των εθίμων να δίδονται τα ονόματα των παππούδων στα εγγόνια.

Αν λάβουμε υπόψη τα παραπάνω και με την πολύτιμη βοήθεια των δημοσιευμένων απογραφών της εποχής, μπορούμε να προσδιορίσουμε με ασφάλεια την εποχή της εμφάνισης του επωνύμου Τζωρτζόπουλος, η οποία τοποθετείται μεταξύ του 1724 και του 1753, οπότε το Τζωρτζόπουλος αντικαθιστά το επώνυμο Κορωναίος για έναν κλάδο του. Στις αρχές του αιώνα μας αναφέρεται ένας Τζωρτζόπουλος και στο χωριό Ντουριάνικα, ο οποίος πρέπει να προέρχεται βέβαια από τους Τζωρζόπουλους του Καραβά. Στην ακολουθία της Μυρτιδιωτίσσης έχουμε την αναφορά σε έναν Δημήτριο Τζωρτζόπουλο «εκ Ντουριάνων» έμπορο στην Κωστάντζα.3 Το επώνυμο ανιχνεύεται και στην κυθηραϊκή διασπορά στην Αίγυπτο,4 στην οποία έχουμε πολλές περιπτώσεις από το χωριό Καραβάς, που κυριαρχεί σε ποσοστά από άλλα χωριά των Κυθήρων στους ομογενείς της Αιγύπτου. Στην κυθηραϊκή διασπορά της Αυστραλίας και των ΗΠΑ5 υπάρχουν πολλές περιπτώσεις Τζωρτζόπουλων, πολλοί από τους οποίους όμως, σε επόμενες γενιές, προχώρησαν σε συντομεύσεις του επωνύμου τους, με συχνότερη αυτήν σε Poulos, έτσι ώστε να είναι δυσχερέστατο σήμερα να εντοπισθούν οι έχοντες κοινή καταγωγή μόνον με την ανίχνευση των επωνύμων τους. Το επώνυμο πάντως είναι αρκετά διαδεδομένο στα Κύθηρα και στην ευρύτερη περιοχή του Καραβά, ενώ πολλές αναφορές έχουμε και μεταξύ των Κυθηρίων της Αθήνας και του Πειραιά. Στην Αθήνα, ο τ. πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου και Γεν. Γραμματέας της Βουλής των Ελλήνων, Παν. Τζωρτζόπουλος έχει κυθηραϊκή καταγωγή και ανήκει στην παραπάνω κατηγορία.

Σημειώσεις

1. Απογραφές Kυθήρων, Α΄, σελ. 330, 331 (Γ΄ 1279, 1280, 1281, 1282).
2. Ό.π., Α΄, σελ. 200 (Β΄ 1072).

3. Ακολουθία Μυρτιδιωτίσσης, σελ. 96.

4. Οι Παναγιώτης και Πέτρος Τζωρτζόπουλοι αναφέρονται μεταξύ των ομογενών στο Κάιρο, στις αρχές του 20ού αι., και οι Δημ. και Αν. Τζωρτζόπουλοι, στην Αλεξάνδρεια. Βλ. Kυθηραϊκή Eπετηρίς, A΄, σελ. 70 και 123.

5. Kυθηραϊκή Eπιθεώρησις, σελ. 211.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Τα κείμενα για τα επώνυμα και τοπωνύμια, τα οποία δημοσιεύονται εδώ, είναι τα ίδια με όσα έχουν δημοσιευθεί στα αντίστοιχα βιβλία μας ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ, ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ και ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ, τα οποία έχουν εκδοθεί από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (κυκλοφορούν και στα αγγλικά από:  Kytherian Association of Australia,  Kyhterian World Heritage Fund και Kytherian Publishing and Media). Από τις αναδημοσιεύσεις εδώ απουσιάζουν συνήθως οι βιβλιογραφικές και λοιπές σημειώσεις, είναι δε ευνόητον ότι για να αποκτήσει ο αναγνώστης πλήρη εικόνα για κάθε επώνυμο ή τοπωνύμιο είναι απαραίτητο να διαβάσει και τις εκτενείς αναφορές στα εισαγωγικά σημειώματα των παραπάνω βιβλίων, καθώς, χωρίς αυτά, οι γνώσεις του για το θέμα θα παραμένουν ελλιπείς.

Οι εκδόσεις στα Ελληνικά διατίθενται από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (βλ. στοιχεία στο σχετικό link σε αυτόν εδώ τον ιστότοπο) και στα Κυθηραϊκά βιβλιοπωλεία.