Το μυστήριο των αγωγών Nord Stream και το «Τhank you USA»

Οταν στις 26 Σεπτεμβρίου μια υποθαλάσσια έκρηξη προκάλεσε σοβαρές ζημιές στους αγωγούς φυσικού αερίου Nord Stream I και Nord Stream II που συνδέουν τη Ρωσία με τη Βόρεια Ευρώπη και βρίσκονται στον βυθό της Βαλτικής Θάλασσας, σχεδόν όλες οι χώρες της Δύσης έσπευσαν να κατηγορήσουν τη Μόσχα, θεωρώντας πως επρόκειτο για ακόμη μία μυστική επιχείρηση με στόχο την αποσταθεροποίηση των αγορών και την αύξηση των τιμών. Το Κρεμλίνο, από την πλευρά του, επισημαίνοντας πόσο παράλογο θα ήταν να προβεί σε μια ενέργεια κατά των ίδιων του των συμφερόντων, κατηγόρησε τη Βρετανία για την επίθεση. Ωστόσο καμία από τις κατηγορίες δεν υποστηριζόταν από αποδεικτικά στοιχεία. Και λόγω του πανικού που είχε προκληθεί και των επίσημων κατηγοριών που είχαν ήδη εκφραστεί, εκείνη την περίοδο δεν είχε δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε ένα tweet του ευρωβουλευτή και πρώην υπουργού Εξωτερικών της Πολωνίας, Ράντοσλαβ Σικόρσκι, ο οποίος κοινοποίησε μια φωτογραφία του θαλάσσιου τμήματος με της φυσαλίδες φυσικού αερίου που διέρρεε από τους κατεστραμμένους αγωγούς, με το σχόλιο «Thank you USA».

Από τότε έχουν περάσει τρεις μήνες αλλά η έκρηξη που τάραξε τον βυθό και τα ύδατα της Βαλτικής Θάλασσας και πιθανώς προκλήθηκε από βόμβες που ρίχτηκαν από πλοία ή τοποθετήθηκαν στον βυθό από υποβρύχια, εξακολουθεί να αποτελεί μυστήριο, η λύση του οποίου μοιάζει να είναι ιδιαίτερα δύσκολη, εάν όχι αδύνατη. Σίγουρα, όμως, είναι απίστευτο και άκρως ανησυχητικό το ότι στην εποχή της συνεχούς δορυφορικής επιτήρησης, εν μέσω μιας παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης και με ολόκληρη την Ευρώπη σε επιφυλακή λόγω του πολέμου που μαίνεται στην Ουκρανία, ένα πλοίο ή ένα υποβρύχιο μπορεί να προσεγγίσει την πιο κρίσιμη υποδομή στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης Ρωσίας-Δύσης, να ρίξει βόμβες ή να τοποθετήσει έναν εκρηκτικό μηχανισμό και μετά να απομακρυνθεί δίχως να αφήσει ίχνη.

«Αλλά όντως δεν άφησε ίχνη;», διερωτάται σε ανάλυσή του ο Πάολο Βαλεντίνο της Corriere della Sera, εξηγώντας ότι το ερώτημα είναι τουλάχιστον εύλογο, εάν αληθεύει ότι έπειτα από έρευνες που πραγματοποίησαν οι αρχές της Σουηδίας, συμπέραναν πως την ευθύνη για την επίθεση τη φέρει «κρατικός φορέας» – το οποίο σημαίνει ότι επρόκειτο για μια επιχείρηση που οργανώθηκε από τις μυστικές υπηρεσίες και την κυβέρνηση κάποιας χώρας.

Ωστόσο, η Στοκχόλμη αποφάσισε να μην αποκαλύψει πολλές λεπτομέρειες της έρευνας, γεννώντας, έτσι, την υποψία ότι «στην πραγματικότητα η υπόθεση διαλευκάνθηκε αλλά από στρατηγική άποψη είναι καλύτερο να μην αποκαλυφθούν τα συμπεράσματα», εξηγεί ο ιταλός δημοσιογράφος, υπενθυμίζοντας πως σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, την οποία εξέφρασε ο επικεφαλής της υπηρεσίας αντικατασκοπείας της Σουηδίας Ντάνιελ Στένλινγκ, «αυτή τη στιγμή δεν έχουμε στοιχεία, αλλά καλώς εχόντων των πραγμάτων θα έχουμε».

Την υπόθεση περιπλέκει η είδηση ότι η Nord Stream AG, η εταιρεία του κρατικού κολοσσού Gazprom που κατέχει τους δύο αγωγούς, τις τελευταίες εβδομάδες αποπειράται να υπολογίσει το πιθανό κόστος επισκευής τους, προβαίνοντας σε διάφορες εκτιμήσεις, ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, με τους New York Times να κάνουν λόγο, επικαλούμενοι ανώνυμη πηγή, για έως μισό δισεκατομμύριο ευρώ.

Φυσικά, υποθέτοντας πως ήταν η Μόσχα αυτή που επέλεξε να πλήξει τους δικούς της αγωγούς, εύλογα θα μπορούσε να διερωτηθεί κανείς γιατί σκέφτεται τώρα να αναλάβει τις πανάκριβες εργασίες επισκευής τους. «Αλλά όπως σε οτιδήποτε αφορά τη Ρωσία, το μυστήριο κρύβεται μέσα σε ένα αίνιγμα. Και, όπως πάντα, στον κόσμο των μυστικών υπηρεσιών, τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Το σκεπτικό όσων κατηγορούν το Κρεμλίνο είναι ότι ο Πούτιν έχει πλέον αποδείξει ότι ξέρει πως να χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο ως όπλο», απαντάει ο Πάολο Βαλεντίνο.

Τον Αύγουστο, ο ρώσος πρόεδρος έκλεισε την στρόφιγγα του Nord Stream I, επικαλούμενος τεχνικά προβλήματα, και στη συνέχεια, τον Σεπτέμβριο, είπε ότι θα παραμείνει κλειστή επ’ αόριστον. Η έκρηξη στους δύο αγωγούς σημειώθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου και σίγουρα δεν ωφελεί τη Μόσχα, καθώς εξακολουθεί να αναγκάζεται να καταβάλλει στην Ουκρανία τέλη διέλευσης μέσω του παλιού αγωγού Druzba. Ωστόσο η καταστροφή των δύο Nord Stream συντάραξε τις αγορές, με αποτέλεσμα οι τιμές του φυσικού αερίου να εκτιναχθούν στα ύψη, όπου αναμένεται πως θα παραμείνουν για πολύ καιρό ακόμη. Αυτό, σύμφωνα με όσους κατηγορούν τη Μόσχα για την επίθεση, θα ήταν ένα κίνητρο για τους Ευρωπαίους για να αρχίσουν να ασκούν πιέσεις στο Κίεβο, ούτως ώστε να αποδεχθεί μια συμβιβαστική λύση και να τερματιστεί ο πόλεμος.

Ομως αποτελεί γεγονός πως στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν (τουλάχιστον διαθέσιμα) αποδεικτικά στοιχεία. Το να προέβησαν οι Ρώσοι στην καταστροφή των αγωγών εξακολουθεί εύλογα να θεωρείται παράλογο ενώ η στάση της Σουηδίας σίγουρα δε συμβάλλει στην αποκάλυψη της αλήθειας. Οι μυστικές υπηρεσίες της Στοκχόλμης εξακολουθούν να μην μοιράζονται όλα τα συμπεράσματά τους με τις αντίστοιχες υπηρεσίες άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Πάντως, περιστατικά όπως η πρόσφατη ανακάλυψη ενός γερμανού πράκτορα που δούλευε για τη Μόσχα εντός της γερμανικής υπηρεσίας πληροφοριών (BND), δικαιολογούν, τουλάχιστον εν μέρει, την επιφυλακτικότητα των Σουηδών.

Οπότε το μυστήριο της Βαλτικής παραμένει άλυτο, όπως ανεξήγητη και ασχολίαστη έμεινε εκείνη η περίεργη ευχαριστία που εξέφρασε ο πολωνός νυν ευρωβουλευτής και πρώην υπουργός Εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκι. Ο οποίος, μεταξύ άλλων, είναι ο σύζυγος της αμερικανίδας δημοσιογράφου του Atlantic Αν Απλμπάουμ, εκ των κορυφαίων ειδικών (και με πολλές προσβάσεις) στη Ρωσία και τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, αναφέρει ο Πάολο Βαλεντίνο, ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του.