«Το νησί των κανιβάλων»: Το άγνωστο έγκλημα του σταλινικού καθεστώτος

Για τον Ιωσήφ Στάλιν και μερικές από τις εγκληματικές του ενέργειες, πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κυρίως έχουμε γράψει αρκετά άρθρα. Κατηγορηθήκαμε από διάφορους για αντικομμουνισμό, βέβαια εμείς γεγονότα τεκμηριωμένα παραθέτουμε, το ίδιο θα κάναμε όποιος κι αν ήταν ο ηθικός αυτουργός τους…

Οι περισσότεροι αναγνώστες μας πάντως φαίνεται ότι συμφωνούν μαζί μας, αν και μερικοί είναι υπερβολικοί στα σχόλιά τους… Σήμερα θα ασχοληθούμε με μία ακόμα απάνθρωπη και δολοφονική ενέργεια του σταλινικού καθεστώτος, τον εκτοπισμό 6.700 ανθρώπων σε ένα νησί στον ποταμό Ομπ της Σιβηρίας, 4.000 τουλάχιστον από τους οποίους πέθαναν στο νησί αυτό σε διάστημα 13 εβδομάδων. Τραγικότερο όλων είναι το γεγονός ότι πολλά άτομα που έχασαν τη ζωή τους τότε, έπεσαν θύματα κανιβαλισμού από άλλους εκτοπισμένους στο νησί! Το γεγονός αυτό του 1933 ήρθε στο φως μόλις το 1988, στα χρόνια του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, όταν η Οργάνωση Memorial ανακάλυψε σχετική έκθεση των γεγονότων. Γνωστή ευρέως η φρικιαστική αυτή ιστορία έγινε μόλις το 2002 όταν και πάλι η Memorial, Οργάνωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έδωσε στη δημοσιότητα εκθέσεις από μια ειδική επιτροπή του Κ.Κ. της ΕΣΣΔ, από τον Σεπτέμβριο του 1933…

Ναζίνο: το «νησί των κανιβάλων»

Μια τυχαία αναζήτηση στο ίντερνετ για άλλο θέμα, μας έφερε μπροστά στο «cannibal island». Ο τίτλος σαφώς και προκαλεί να ψάξεις περισσότερο. Με έκπληξη διαβάσαμε ότι το «νησί των κανιβάλων» δεν είναι ο τίτλος κάποιον βιβλίου, ταινίας ή παιχνιδιού, αλλά μια ωμή πραγματικότητα. Πρόκειται για το νησί Nazino που βρίσκεται στον ποταμό Ομπ της Σιβηρίας και είναι γνωστό πλέον και ως «νησί του θανάτου». Όπως θα δούμε, ο χαρακτηρισμός ή προσωνύμιο αν θέλετε, «νησί των κανιβάλων», δεν είναι πλασματικός, εφεύρεση αντιπάλων του Στάλιν ή υπερβολικός, αλλά οφείλεται στο γεγονός ότι κάποιοι στο Ναζίνο έπεσαν θύματα ανθρωποφαγίας από άλλους εκτοπισμένους…

Πώς οργανώθηκε ο «εποικισμός» του νησιού Ναζίνο;

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, η Σοβιετική Ένωση ήθελε να εξαπλώσει τον πληθυσμό της για να αξιοποιήσει καλλιεργήσιμες εκτάσεις, που ως τότε έμεναν ακαλλιέργητες, σε ολόκληρη την αχανή χώρα. Ιδανικός τρόπος για να γίνει αυτό ήταν η μετεγκατάσταση κρατουμένων, οι οποίοι άλλωστε ήταν πάρα πολλοί, καθώς όσοι θεωρούνταν εχθροί του καθεστώτος φυλακίζονταν… Τα κολεκτιβοποιημένα αγροκτήματα θα δημιουργούνταν σε προηγουμένως ακατοίκητες περιοχές. Οι κρατούμενοι θα χρησιμοποιούνταν για την καλλιέργειά τους. Τον Φεβρουάριο του 1933 ο επικεφαλής της μυστικής Υπηρεσίας OGPU Gernikh Yagoda και ο Matvei Berman, επικεφαλής του συστήματος των γκουλάγκ πρότειναν να απελαθούν δύο εκατομμύρια άνθρωποι στη Σιβηρία και σε περιοχές του Καζακστάν για να εργαστούν σε συλλογικές φάρμες. Το «πείραμα» αυτό είχε επαναληφθεί με τους κουλάκους με επιτυχία.

Ας γράψουμε και λίγα πράγματα για τους κουλάκους, καθώς σίγουρα κάποιοι δεν γνωρίζουν ποιοι ήταν. Οι κουλάκοι (η λέξη κουλάκος προέρχεται από τη ρωσική Kulak = πυγμή,γροθιά) αποτελούσαν το ανώτερο εύπορο στρώμα του αγροτικού πληθυσμού της Ρωσίας. Η Οκτωβριανή Επανάσταση έπληξε τους κουλάκους, καθώς τους αφαίρεσε 500 από τα 800 εκατομμύρια στρέμματα γης που κατείχαν.

Ωστόσο, το 1927 παρά τους περιορισμούς υπήρχαν ακόμα 1.000.000 οικογένειες κουλάκων, που αποτελούσαν το 4 – 5% του αγροτικού πληθυσμού της ΕΣΣΔ. Το τελειωτικό χτύπημα στους κουλάκους δόθηκε με την ολοκληρωτική κολεκτιβοποίηση της αγροτικής οικονομίας, που οδήγησε στην εξάλειψή τους ως τάξη. Κάποιοι κουλάκοι αντέδρασαν, ορισμένοι μάλιστα εξεγέρθηκαν και δολοφόνησαν κρατικούς αξιωματούχους. Όλοι αυτοί, μαζί με τους εναπομείναντες κουλάκους εκτοπίστηκαν. Παρά τα δεινά που είχαν υποστεί από το σταλινικό καθεστώς οι κουλάκοι πολέμησαν γενναία κατά τον Β’ Π.Π. (υπολογίζεται ότι στις αρχές του 1941 είχαν απομείνει περίπου 930.000 πρώην κουλάκοι), κάποιοι μάλιστα από αυτούς παρασημοφορήθηκαν. Τελικά, μετά τον Β’ Π.Π. καταργήθηκαν και τα τελευταία μέτρα περιορισμού των κουλάκων και αναγνωρίστηκαν ως ισότιμα μέλη της σοβιετικής κοινωνίας… (Στοιχεία: Εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ, εκδ. 2000). Αυτή τη φορά όμως το σχέδιο που εκπονήθηκε απέτυχε παταγωδώς…

Σε μεγάλες πόλεις, όπως η Μόσχα και το Λένινγκραντ (Αγία Πετρούπολη) εκδόθηκαν «εσωτερικά διαβατήρια». Επρόκειτο για θεσμό της τσαρικής Ρωσίας. Καταργήθηκε από τους μπολσεβίκους, επανήλθε όμως επί Στάλιν με καταστροφικές συνέπειες. Στόχος του συστήματος ήταν ο εντοπισμός μη παραγωγικών, ανεπιθύμητων και εγκληματικών στοιχείων. Αυτοί προορίζονταν για εκτόπιση σε ένα από τα πολλά γκουλάγκ της ΕΣΣΔ. Το σταλινικό καθεστώς σκόπευε να αξιοποιήσει τα πλέον περιθωριακά στοιχεία της σοβιετικής κοινωνίας σε παραγωγικούς «ρόλους». Το σύστημα όμως των «εσωτερικών διαβατηρίων» είχε και πολλά τρωτά σημεία που οδήγησαν σε συλλήψεις ακόμα και φανατικών κομμουνιστών, ακόμα και φανατικών οπαδών του Στάλιν που είχαν λάβει «μπόνους» για τις επιδόσεις τους στην παραγωγική διαδικασία. Μερικά παραδείγματα: V. Novozhilov, από τη Μόσχα, οδηγός λεωφορείου που είχε λάβει μπόνους τρεις φορές. Μετά τη δουλειά ετοιμαζόταν να πάει σινεμά με τη γυναίκα του. Ενώ εκείνη ντυνόταν, ο Novozhilov βγήκε για λίγο έξω από το σπίτι τους για να καπνίσει ένα τσιγάρο, χωρίς το εσωτερικό διαβατήριο (που είχε προφανώς μέσα στο σπίτι) και συνελήφθη!

N. Boikuv, μέλος της KSM από το 1929 εργάτης του εργοστασίου «Red Textile Worker» στο Serpukhov. Τρεις φορές είχε πάρει μπόνους. Όταν πήγε να δει έναν αγώνα ποδοσφαίρου χωρίς να έχει μαζί του το εσωτερικό διαβατήριο συνελήφθη! Γηραιός Σοβιετικός, ηλικίας άνω των 100 ετών, συνελήφθη χωρίς το εσωτερικό διαβατήριο και εκτοπίστηκε σε γκουλάγκ. Το ίδιο έγινε και με έναν νεαρό που βρισκόταν στην εξώπορτα του σπιτιού της θείας του, χωρίς το εσωτερικό διαβατήριο! Αυτά είναι μόνο τέσσερα από τα δεκάδες ανάλογα παραδείγματα… Μεταξύ Μαρτίου και Ιουλίου 1933 συνελήφθησαν και εκτοπίστηκαν 85.937 άνθρωποι που ζούσαν στη Μόσχα και 4.776 από το Λένινγκραντ.

Η μεταφορά στο Ναζίνο – Οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης

Στις πόλεις Τομσκ, Ομσκ και Ατσίνσκ δημιουργήθηκαν συγκοινωνιακοί κόμβοι. Στο Tομσκ δημιουργήθηκε το μεγαλύτερο στρατόπεδο διέλευσης, για 15.000 άτομα. Μια σιδηροδρομική πομπή με εκτοπισμένους «κατώτερης τάξης» ξεκίνησε από τη Μόσχα στις 30 Απριλίου 1933, ενώ μια ανάλογη πομπή ξεκίνησε από το Λένινγκραντ μια μέρα νωρίτερα. Στους επιβαίνοντες στα τρένα δινόταν μια μερίδα ψωμιού 300 γραμμαρίων τη μέρα. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και εγκληματίες που ξυλοκόπησαν τους νομοταγείς πολίτες κλέβοντας τα ρούχα και τα τρόφιμά τους!

Οι Αρχές του Τομσκ αιφνιδιάστηκαν από τον ερχομό όλων αυτών και αποφάσισαν να τους στείλουν σε απομονωμένα εργοτάξια. Δύο νύχτες μετά την άφιξή τους στο Τομσκ ξέσπασαν ταραχές καθώς κάποιοι από τους εκτοπισμένους τόλμησαν να ζητήσουν πόσιμο νερό! Η εξέγερση αυτή αντιμετωπίστηκε με επιτυχία από έφιππους στρατιώτες. Όσοι και όσες προορίζονταν για το νησί Nazino βρέθηκαν για δύο εβδομάδες στριμωγμένοι σε 4 φορτηγίδες. Τόσο διαρκούσε η μετάβαση στο νησί του ποταμού Ομπ, ο οποίος έχει μήκος 4.016 χιλιόμετρα, πηγάζει από τους βόρειους πρόποδες του ορεινού όγκου Αλτάι στα σύνορα με τη Μογγολία και ακολουθώντας δαιδαλώδη διαδρομή εκβάλλει στον Κόλπο του Ομπ στη Θάλασσα Κάρα του Αρκτικού Ωκεανού. Στις 5 Μαΐου στις φορτηγίδες επιβιβάστηκαν 5.000 εκτοπισμένοι, το 1/3 από τους οποίους ήταν εγκληματίες. Η περιοχή της Σιβηρίας όπου βρίσκεται το Ναζίνο απέχει από το Τομσκ 800 χιλιόμετρα και κατοικείται από λίγους ιθαγενείς Ostyak. Οι εκτοπισμένοι λάμβαναν 200 γραμμάρια ψωμί την ημέρα. Στις φορτηγίδες μεταφέρθηκαν επίσης 20 τόνοι αλεύρι. Δεν υπήρχαν άλλα τρόφιμα, μαγειρικά σκεύη ή εργαλεία. Τους εκτοπισμένους φρουρούσαν 50 άνδρες, που διοικούνταν από δυο ανωτέρους τους. Είχαν μόλις προσληφθεί και δεν φορούσαν στολές και στρατιωτικά παπούτσια. Το απόγευμα της 18ης Μαΐου 1933 αποβιβάστηκαν από τις φορτηγίδες οι εκτοπισμένοι. 27 δεν άντεξαν τις συνθήκες διαβίωσης κατά τη μεταφορά και πέθαναν πάνω σ’ αυτές. Το Ναζίνο έχει μήκος 3 χιλιόμετρα και πλάτος 600 μέτρων, απειροελάχιστος χώρος για 322 γυναίκες και 4.556 άνδρες που αποβιβάστηκαν σε αυτό. Από το σύνολο των εκτοπισμένων, το 1/3 δεν ήταν σε θέση να εργαστεί.

Όταν άρχισε η διανομή των 20 τόνων αλευριού, ξέσπασαν καβγάδες μεταξύ των εκτοπισμένων. Οι φρουροί άρχισαν να τους πυροβολούν. Η διανομή επαναλήφθηκε την επόμενη μέρα με τα ίδια αποτελέσματα… Έτσι αποφασίστηκε να οριστούν αρχηγοί ανάμεσα στους κρατούμενους για να γίνει η διανομή του αλευριού. Το μόνο που επιτεύχθηκε ήταν αυτοί να κρατάνε σχεδόν όλο το αλεύρι για τον εαυτό τους… Στο νησί δεν υπήρχαν φρουροί, οι οποίοι βρίσκονταν σε πλοιάρια στις ακτές του. Οι κρατούμενοι έτρωγαν αλεύρι και έπιναν νερό από τον Ομπ, με αποτέλεσμα η δυσεντερία να εξαπλωθεί γρήγορα στο ιδιότυπο αυτό γκουλάγκ…

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στις 27 Μαΐου έφτασαν στο Ναζίνο άλλοι 1.200 εκτοπισμένοι. Κάποιοι «έγκλειστοι» στο νησί έφτιαξαν πρωτόγονες σχεδίες και προσπάθησαν να δραπετεύσουν από το κολαστήριο. Κάποιοι πνίγηκαν, άλλοι εκτελέστηκαν από τους φρουρούς και ελάχιστοι κατάφεραν να διαφύγουν.

Συμμορίες και κανιβαλισμός στο «νησί του θανάτου» – Η σοκαριστική συμπεριφορά των φρουρών

Όπως ήταν αναμενόμενο η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο. Η πλειοψηφία των εκτοπισμένων στο Ναζίνο ήταν κάτοικοι πόλεων και δεν γνώριζαν πώς να καλλιεργήσουν τη γη. Η σπανιότητα των πόρων οδήγησε στη δημιουργία συμμοριών που επιβλήθηκαν εύκολα στους πιο αδύναμους. Άνθρωποι δολοφονούνταν μετά από καβγάδες για χρήματα ή φαγητό. Χρυσά σφραγίσματα δοντιών και κορόνες αφαιρούνταν από τα μέλη των συμμοριών και χρησιμοποιούνταν για ανταλλαγή τροφίμων και τσιγάρων. Οι τρεις γιατροί οι οποίοι στάλθηκαν στο Ναζίνο, για να βοηθήσουν και να προστατεύσουν τους εκτοπισμένους, άρχισαν, ακόμα κι αυτοί, να φοβούνται για τη ζωή τους. Η έλλειψη τροφής και ο αυξανόμενος αριθμός θανάτων μέχρι τα τέλη Μαΐου οδήγησαν σε φαινόμενα κανιβαλισμού. Κάποιοι από τους «έγκλειστους» στο Ναζίνο δολοφονούσαν άλλους για να τους φάνε! Στις 21 Μαΐου οι τρεις γιατροί μέτρησαν 70 νέους θανάτους, ενώ σε πέντε περιπτώσεις παρατηρήθηκαν σημάδια κανιβαλισμού. Τον Ιούνιο οι φρουροί συνέλαβαν 50 (!) άτομα για κανιβαλισμό… Τα θύματα σουβλίζονταν (!) και ψήνονταν σε φωτιές.

Ένας από τους επιζώντες κανίβαλους αφηγείται ότι έφαγε μόνο συκώτια και καρδιές. Οι σούβλες φτιάχνονταν από κλαδιά ιτιάς και ότι οι κανίβαλοι σούβλιζαν όσους είχαν 2-3 μέρες ζωής. Ο ίδιος κανίβαλος τονίζει: «Ήταν προφανές ότι επρόκειτο να φύγουν (ενν. από τη ζωή) – ότι σε μια ή δυο μέρες θα τα παρατούσαν. Έτσι τους ήταν πιο εύκολο (ενν. να πεθάνουν) τώρα, γρήγορα. Χωρίς ταλαιπωρία για άλλες δυο-τρεις μέρες». Δεν παραθέσαμε για ευνόητους λόγους όλη την αφήγηση του κανίβαλου, αλλά μόνο κάποια σημεία της, καθώς σκοπός μας είναι να δείξουμε τα απίστευτα εγκλήματα και τις πρωτοφανείς ενέργειες που μπορούν να κάνουν κάποιοι «άνθρωποι». Βέβαια και οι φρουροί δεν ήταν άμοιροι ευθυνών. Πετούσαν κομμάτια ψωμιού στους πεινασμένους «έγκλειστους» και διασκέδαζαν βλέποντάς τους να συμπλέκονται μεταξύ τους για να πάρουν ένα από αυτά. Κάθονταν σε πλοιάρια που τους πρόσφεραν ασφάλεια, έπιναν, μεθούσαν και στη συνέχεια πυροβολούσαν για διασκέδαση ή εξάσκηση στη σκοποβολή τους κρατούμενους. Αντάλλασσαν τσιγάρα και ψωμί, με «ερωτικές υπηρεσίες» από γυναίκες που βρίσκονταν στο Ναζίνο. Δράση ανέλαβαν μόνο όταν αντιλήφθηκαν τα φαινόμενα του κανιβαλισμού. Ήταν όμως πολύ αργά για να αποτρέψουν τις φρικαλεότητες…

Το τέλος του μαρτυρίου

Η εφιαλτική αυτή κατάσταση έφτασε στο τέλος της στις αρχές Ιουνίου 1933, όταν οι σοβιετικές Αρχές διέλυσαν τον οικισμό στο Ναζίνο και οι 2.856 επιζώντες, από τους περίπου 6.700 που είχαν σταλεί αρχικά εκεί μεταφέρθηκαν απέναντι, στις όχθες του ποταμού Ναζίνα (παραπόταμου του Ομπ). Άλλοι 157 που δεν μπορούσαν να μετακινηθούν για λόγους υγείας παρέμειναν στο νησί. Κατά τη μεταφορά τους στις όχθες του Ομπ αρκετοί πέθαναν. Οι υπόλοιποι αντιμετώπισαν νέα προβλήματα, κυρίως τύφο. Από όσους βρίσκονταν αρχικά στο Ναζίνο, τελικά μόνο 250 άτομα ήταν ικανά να εργαστούν. Στην περιοχή του Τομσκ κατασκευάστηκαν νέοι οικισμοί εκτοπισμένων, οι οποίοι όμως, όπως θα δούμε στη συνέχεια, δεν χρησιμοποιήθηκαν.

Ο Vassily Arsenievich Velichkoν, τοπικός επικεφαλής του ΚΚ στην περιοχή Narymsky της Δυτικής Σιβηρίας άρχισε να ακούει φήμες για το τι γινόταν στο Ναζίνο. Χωρίς να πάρει άδεια από τους ανωτέρους του έσπευσε να ερευνήσει την κατάσταση. Έφτασε στο νησί τον Αύγουστο του 1933 και αντίκρισε μια φρικιαστική εικόνα. Μισοφαγωμένα πτώματα κρυμμένα ανάμεσα στα ψηλά χόρτα. Μίλησε έπειτα με πολλούς Ostyak που ζούσαν κοντά και διαμόρφωσε μια εικόνα για το τι είχε συμβεί. Η αναφορά του στάλθηκε στη Μόσχα. Η «ανταμοιβή» του ήταν η εκδίωξή του από το Κομμουνιστικό Κόμμα και η απόλυση από τη δουλειά του…

Η απόκρυψη της αλήθειας – Το τέλος των εποικισμών

Η έκθεση του Βελίτσκοφ είχε παραλήπτη τον Στάλιν. Τελικά έφτασε στα χέρια του Λάζαρ Καγκάνοβιτς, στενού συνεργάτη του Στάλιν, διανεμήθηκε στα μέλη του Πολιτικού Γραφείου και διατηρήθηκε σε αρχεία στο Νοβοσιμπίρσκ. Οι μόνοι που τιμωρήθηκαν ήταν οι φρουροί των έγκλειστων στο Ναζίνο και οι διοικητές τους, με ποινές φυλάκισης από 12 μήνες ως 3 χρόνια. Όμως τα φριχτά γεγονότα του Ναζίνο οδήγησαν στο τέλος του φιλόδοξου σχεδίου για εποικισμούς άγονων και ακαλλιέργητων περιοχών. Δεν ήταν μόνο το Ναζίνο όμως στο οποίο συνέβησαν τραγικά γεγονότα. Στη διάρκεια του 1933 υπήρξαν συνολικά 367.457 «μετεγκαταστάσεις» σε διάφορους οικισμούς. Από τους «μετακινούμενους» 215.856 εξαφανίστηκαν (;) από τους οικισμούς…

Γνώριζε ο Στάλιν το σχέδιο «μετεγκαταστάσεων»;

Επισήμως, η εφαρμογή του σχεδίου «μετεγκαταστάσεων» των Yagoda και Berman ξεκίνησε με πρωτοβουλία των ίδιων, χωρίς ακόμα να έχουν πάρει την έγκριση του Στάλιν. Σύμφωνα με το «thecollector.com», ο Στάλιν, σχετικά σύντομα απέρριψε το σχέδιο για το γκουλάγκ στο Ναζίνο. Αυτό έγινε πριν τη μεταφορά 1.200 επιπλέον εκτοπισμένων σε αυτό. Η δικαιολογία που προβλήθηκε για τη μεταφορά αυτή είναι ότι οφείλεται σε «γραφειοκρατικό λάθος». Γνωρίζοντας σε γενικές γραμμές τον τρόπο λειτουργίας του σταλινικού καθεστώτος θεωρούμε απίθανο οι Yagoda και Berman να έδρασαν αυτόβουλα. Άλλωστε δεν τους επιβλήθηκε καμία απολύτως ποινή μετά το τέλος του προγράμματος εποικισμού.

Ο Yagoda συνελήφθη αργότερα, δικάστηκε στη δίκη των 21 τον Μάρτιο του 1938. Κρίθηκε ένοχος και εκτελέστηκε με συνοπτικές διαδικασίες μετά τη δίκη. Το 1988 αποκαταστάθηκαν οι 20 από τους 21 που δικάστηκαν το 1938, καθώς υπήρξε η παραδοχή ότι ολόκληρη η δίκη στηρίχθηκε σε ψευδείς ομολογίες. Ο μόνος που δεν αποκαταστάθηκε ήταν ο Yagoda…

Αντίθετα, ο Berman συνελήφθη τον Δεκέμβριο του 1938, μετά την εκδίωξή του από το ΚΚ, και φυλακίστηκε στη Λουμπιάνκα. Κρίθηκε ένοχος από το Στρατιωτικό Κολέγιο του Ανώτατου Δικαστηρίου της ΕΣΣΔ, καθώς θεωρήθηκε μέλος τρομοκρατικής οργάνωσης. Εκτελέστηκε στις 7 Μαρτίου 1939. Πάντως, αυτός αποκαταστάθηκε στις 17 Οκτωβρίου 1957… Με κίνδυνο να κατηγορηθούμε για μία ακόμα φορά ως αντικομμουνιστές κ.λπ., θεωρούμε ότι ο Στάλιν ενέκρινε τα πάντα, απλώς δεν περίμενε τα δραματικά γεγονότα που θα ακολουθούσαν και αποστασιοποιήθηκε φορτώνοντας σε άλλους τις ευθύνες. Αν οι Yagoda και Berman είχαν ενεργήσει με δική τους πρωτοβουλία, πιθανότατα θα είχαν εκτελεστεί με συνοπτικές διαδικασίες το 1933…

Η αποκάλυψη των φρικαλεοτήτων

Για 55 ολόκληρα χρόνια όσα έγιναν στο «νησί των κανιβάλων» παρέμεναν άγνωστα στο ευρύ κοινό. Μόλις το 1988 στο πλαίσιο της γκλάσνοστ (διαφάνειας) του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ οι λεπτομέρειες της υπόθεσης έγιναν γνωστές στο ευρύ κοινό μέσω της Οργάνωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Memorial.

Ένας Ostyak που είχε ζήσει την εποχή εκείνη ανέφερε στους ανθρώπους της Memorial ότι όσοι διέφευγαν και συναντούσαν Ostyaks τους ρωτούσαν «πού είναι ο σιδηρόδρομος» και «πώς θα πάνε στη Μόσχα ή το Λένινγκραντ». Οι Ostyaks δεν είχαν δει ποτέ σιδηρόδρομο και αγνοούσαν ακόμα και τα ονόματα «Μόσχα» και «Λένινγκραντ»! Το 2002 η Memorial έφερε στο φως ακόμα περισσότερα στοιχεία.

Το 2006 ο Γάλλος ιστορικός Nicolas Werth, γνωστός από το βιβλίο του «The Black Book of Communism» έγραψε το βιβλίο «Cannibal Island» για την υπόθεση Ναζίνο. Το βιβλίο μεταφράστηκε στα αγγλικά το 2007. Το 2009 γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ «L’ ile aux Cannibales» («Το Νησί των Κανιβάλων») με βάση το βιβλίο του Werth. Το 2011 γυρίστηκε, για την τηλεόραση, η ταινία «Cannibal Island» σε σκηνοθεσία Cedric Cordon. Σ’ αυτήν πρωταγωνιστούν οι: Fabrice Pierre, Natalia Dufraisse, Andrei Zayats, Anton Yakovlev κ.ά.

Πηγές: WIKIPEDIA

The Collector: «What Happened on Nazino Island? The Cannibal Gulag», 6/8/2023

Στο ίντερνετ υπάρχουν πολλές ακόμα αναφορές στο συγκεκριμένο θέμα (γκουγκλάρετε: Cannibal Island Nazino), το οποίο μάλιστα έγινε και παιχνίδι για υπολογιστές και κινητά…