To «πείραμα» της Ιταλίας

Αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ιταλία είναι ένα τεράστιο πολιτικό και κοινωνικό πείραμα, με σημαντικές υγειονομικές παραμέτρους. Ναι, μπορούμε να το δούμε και έτσι.

Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Δευτέρας προς Τρίτη, ο πρωθυπουργός της χώρας εμφανίστηκε σε εθνικό δίκτυο και κάλεσε εξήντα εκατομμύρια ανθρώπους να κλειστούν στα σπίτια τους. Η εξάπλωση της επιδημίας και ο αριθμός των θανάτων τρόμαξαν κυβέρνηση και λαό. Η Ιταλία είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που υφίσταται τις συνέπειες από τον σχεδιασμό των συστημάτων Υγείας. Καμία χώρα δεν σχεδιάζει σύστημα και δίκτυο υγειονομικής περίθαλψης για ενδεχόμενο πανδημίας – οικονομικά δεν συμφέρει. Tα ιταλικά νοσοκομεία έχουν ξεμείνει από κρεβάτια και αναπνευστήρες. Κανένας δεν γνωρίζει πόσοι από τους νεκρούς θα ήταν ακόμα στον κόσμο αν το σύστημα μπορούσε να τους υποστηρίξει. Και να τώρα, δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι είναι στο σπίτι και κοιτάζουν το ντουλάπι για να δουν πόσα πακέτα μακαρόνια έχουν. Στο μεταξύ, βρίσκεις εισιτήριο από Αθήνα για Ρώμη με 40 ευρώ.

Την ίδια στιγμή, στην Κίνα τα κρούσματα τείνουν να εκμηδενιστούν. Ο πρόεδρος της χώρας επισκέφθηκε την πόλη απ’ όπου ξεκίνησαν όλα για να δείξει ότι ο κίνδυνος και τα χειρότερα έχουν πλέον περάσει. Δεν είναι η επιδημία που «έκανε τον κύκλο της», όπως συνηθίζουμε, οι αδαείς, να λέμε. Είναι μία «πολιτική» νίκη απέναντι στον ιό. Η Κίνα αντιμετώπισε την επιδημία περιστέλλοντας τα πολιτικά δικαιώματα – ούτως ή άλλως η έννοιά τους είναι από ανύπαρκτη έως υποκειμενική. Εκλεισε εκατομμύρια ανθρώπους σε αυστηρή, αστυνομική, καραντίνα, μετέφερε χιλιάδες «αντιρρησίες» σηκωτούς για εξέταση, τοποθέτησε ειδική επίστρωση έξω από τα σπίτια για να φαίνεται πότε βγήκε κάποιος, παρακολουθούσε τις μετακινήσεις των πολιτών από τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας. Και έχτισε νοσοκομεία χιλίων κλινών μέσα σε έξι μέρες. Μπορείτε εύκολα να φανταστείτε τι θα είχε συμβεί στην Κίνα αν εμφανίζονταν αλύγιστοι καρναβαλιστές και ιερείς με το δισκοπότηρο και το κουταλάκι.

Ενα ακραίο υγειονομικό πρόβλημα αντιμετωπίστηκε επιτυχώς με συνθήκες πολιτικού ολοκληρωτισμού. Σε πρώτη ανάγνωση, δεν ακούγεται τόσο παράλογο όσο φαίνεται. Ενας άνθρωπος που νοσεί θέτει ως κύρια προτεραιότητα την υγεία του, ουσιαστικά παραιτείται αναγκαστικά από δραστηριότητες και δικαιώματα, με πρώτο το δικαίωμα στην ελεύθερη μετακίνηση. Αν αυτή η συνθήκη προβληθεί στο σύνολο της κοινωνίας, κάνουμε περίπου την ίδια διαπίστωση. Ομως πώς μπορεί κάτι τέτοιο να εφαρμοστεί στην πράξη σε μία δυτική κοινωνία όπως η Ιταλία;

Ενδεχομένως να είναι πιο εύκολο από όσο νομίζουμε. Και ίσως τα περί ατομικής ευθύνης, η οποία αντανακλάται στο σύνολο της κοινωνίας, να μην έχουν και τόση σημασία. Οταν βλέπεις το κοντέρ των κρουσμάτων και των θανάτων να ανεβαίνει, ο φόβος φυλάει τα έρμα και είναι αρκετός. Κλείνεσαι στο σπίτι και κοιτάζεις από το παράθυρο στον δρόμο. Δεν επιδεικνύεις καμία κοινωνική ευθύνη. Την πάρτη σου σκέφτεσαι. Ούτε τον παπά ούτε τον ειδικό επιστήμονα. Το θερμόμετρο λέει τη μόνη αλήθεια που έχει σημασία.