«Το περιβάλλον τραβάει τη σκανδάλη»

Επιστροφή στο μέλλον μιας ισόρροπης σχέσης του ανθρώπου με τη φύση, μέσω της ανάδειξης αφενός της σύγχρονης περιβαλλοντικής κρίσης και αφετέρου της πολύτιμης κληρονομιάς της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας επιχειρεί το διεθνές διεπιστημονικό συνέδριο με τίτλο «Οι δραματικές αλλαγές στον πλανήτη και οι ελληνικές ρίζες της οικολογικής ηθικής», που συνδιοργανώνεται στις 17-20 Ιουνίου από το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Διεθνές Κέντρο Επιστημών και Ελληνικών Αξιών στην Πάτρα.

«Πρόκειται για ένα γεγονός διεθνούς εμβέλειας. Περίπου 200 επιστήμονες και ερευνητές πρώτης γραμμής από όλο τον κόσμο, καθώς και στελέχη διεθνών οργανώσεων υγείας και περιβάλλοντος θα έρθουν στην Ελλάδα για να επικοινωνήσουν τα σημαντικά όσο και ανησυχητικά ευρήματα των ερευνών τους, αλλά και να κοινωνήσουν με τα ίχνη μιας άλλης σχέσης με τη φύση, που συναντάμε στην Αρχαία Ελλάδα», λέει στην «Κ» η κ. Πολυξένη Νικολοπούλου-Σταμάτη, αντιπρόεδρος του συνεδρίου και καθηγήτρια Περιβαλλοντικής Παθολογικής Ανατομίας στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου.

«Σήμερα απαιτείται ένα σοκ! Η κρίση του περιβάλλοντος, ορατή και αόρατη, είναι πλέον σε κρίσιμο επίπεδο, με πολλαπλές και μακρόχρονες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Δεν πρόκειται για εικασίες, αλλά για επιστημονικά τεκμηριωμένες τοποθετήσεις για τις αιτίες της δραματικής υποβάθμισης του περιβάλλοντος, οι οποίες κατά κύριο λόγο σχετίζονται με μια λογική οικονομικής ανάπτυξης χωρίς περίσκεψη και δικαιοσύνη. Αυτό που λείπει είναι οι πολιτικές αποφάσεις. Η κρίση του περιβάλλοντος είναι ένα από τα πιο μεγάλα πολιτικά ζητήματα διεθνώς», σημειώνει η κ. Νικολοπούλου-Σταμάτη.

Η καθηγήτρια Ιατρικής επιμένει ειδικά στη συνέργεια των διαφόρων παραγόντων. «Μια τυπική προσέγγιση για το κάθε θέμα ξεχωριστά, για παράδειγμα βάζουμε όρια για κάθε πηγή ακτινοβολίας, αλλά στον ίδιο χώρο λειτουργούν πολλές πηγές, δρώντας σωρευτικά. Ευρύτερα: στο συνέδριο θα μιλήσουμε για την κλιματική αλλαγή, τη χημική ρύπανση και τους ενδοκρινικούς διαταράκτες, την ακτινοβολία, τα απόβλητα. Οφείλουμε να δούμε τη συνέργειά τους. Για παράδειγμα οι πλημμύρες –αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής– οδηγούν σε διασπορά της χημικής ρύπανσης, παρασέρνοντας τα φυτοφάρμακα», τονίζει.

«Δεν ξέρουμε ακόμα επ’ ακριβώς τι κυτταρικές μεταβολές προκαλούνται. Βλέπουμε, όμως, μεγάλη αύξηση στους καρκίνους, γεγονός που δεν οφείλεται στο ότι ζούμε περισσότερο ή στην καλύτερη διάγνωση. Σε τύπους καρκίνου που συνδέονται με τον τρόπο ζωής πέφτει διαρκώς η ηλικία εμφάνισης», συμπληρώνει.

Το οικονομικό κόστος

Και το οικονομικό κόστος της πρόληψης; «Η ανθρωπότητα παίζει την τυφλόμυγα. Βλέπουμε τις οικονομικές συνέπειες βραχυπρόθεσμα και σε ατομική/επιχειρηματική βάση, ενώ μεσοπρόθεσμα και σε επίπεδο κοινωνίας είναι πολύ μεγαλύτερες. Δείτε τη μεγάλη επιβάρυνση του συστήματος υγείας από την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή λόγω χαμηλής γονιμότητας. Κυνηγάμε οικονομικούς δείκτες στις οθόνες, μια εικονική πραγματικότητα που επιβαρύνει δραματικά την πραγματική πραγματικότητα», σημειώνει η καθηγήτρια. Και καταλήγει χαρακτηριστικά:

«Στην ελληνική αρχαιότητα ο άνθρωπος θεωρούσε τον εαυτό του αναπόσπαστο μέρος της φύσης. Το φυσικό περιβάλλον αντιμετωπιζόταν ως “σπίτι” του ανθρώπου. Σήμερα έχουμε υπερκατανάλωση φυσικών πόρων, με αποτέλεσμα περιβαλλοντική υποβάθμιση, φτώχεια και προβλήματα υγείας. Η ελπίδα βρίσκεται σε μια αλλαγή φιλοσοφίας. Η προσέγγιση των αρχαίων Ελλήνων συμβάλλει σε μια διαφορετική οπτική, που βλέπει ενιαίο τον κόσμο μας».

Οι επικίνδυνοι παράγοντες για τον καρκίνο

Τα γονίδια δίνουν το όπλο, το περιβάλλον τραβάει τη σκανδάλη, λέει για την ανάπτυξη του καρκίνου η κορυφαία Αμερικανίδα επιδημιολόγος Ντέβρα Ντέιβις. Λίγες μέρες πριν από την ομιλία της στο συνέδριο στην Πάτρα «για τις δραματικές αλλαγές στον πλανήτη» (17-20 Ιουνίου), με την αποκλειστική της συνέντευξη στην «Κ», η κ. Ντέιβις υπογραμμίζει πως η πληροφόρηση και η προφύλαξη από τους ανθυγιεινούς παράγοντες που μας περιβάλλουν αποτελούν βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, ενώ φωτίζει μυστικά των κινητών τηλεφώνων.

– Στοχεύουμε σωστά κατά του καρκίνου;
– O «πόλεμος» ήταν εστιασμένος στη θεραπεία και όχι στην πρόληψη, όχι στις αιτίες που προκαλούν την ασθένεια. Οταν πριν από δεκαετίες ήρθαν στη δημοσιότητα οι πρώτες έρευνες που έδειχναν πως όσοι εργαζόμενοι έρχονταν σε επαφή με αμίαντο, βενζιδίνη και χλωριούχο βινύλιο εμφάνιζαν υψηλότερο ποσοστό καρκίνων, οι εταιρείες χρηματοδότησαν κρυφά έρευνες για να απενοχοποιήσουν τα προϊόντα τους. Χρειάστηκε να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη οι οικογένειες των θυμάτων για να αποκαλυφθεί η αλήθεια.

– Ο καρκίνος συνδέεται με την έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες;
– Οι αγρότες, για παράδειγμα, αναπτύσσουν ορισμένους καρκίνους με μεγαλύτερη συχνότητα, αν και δεν καπνίζουν και ζουν πιο υγιεινή ζωή. Τα φυτοφάρμακα, τα καυσαέρια και άλλοι παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Ακόμα, οι μετανάστες τείνουν να αποκτούν τους καρκίνους της χώρας στην οποία μεταναστεύουν, πράγμα που καταδεικνύει τη σημασία του περιβάλλοντος. Τα γονίδια δίνουν το όπλο και το περιβάλλον τραβάει τη σκανδάλη.

– Είναι οι πολίτες ενημερωμένοι;
– Υπάρχει τρομακτική έλλειψη πληροφόρησης για τους επικίνδυνους παράγοντες που βρίσκονται γύρω μας. Γι’ αυτό ιδρύσαμε την οργάνωση Environmental Health Trust. Για παράδειγμα, πληθαίνουν οι αποδείξεις από μελέτες, τόσο προερχόμενες από πειραματόζωα όσο και από ανθρώπους, που καταδεικνύουν ότι η διαρκής έκθεση στην ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων και άλλων ασύρματων συσκευών αυξάνει την πιθανότητα πολλών ασθενειών, μεταξύ των οποίων κακοήθη και επιθετικό καρκίνο εγκεφάλου. Περισσότερο με απασχολεί η βραχυχρόνια έκθεση των παιδιών μας, καθώς το φάσμα των επιδράσεων στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο είναι ευρύ.

Μελέτη στην Κορέα έδειξε ότι παιδιά με υψηλή περιεκτικότητα μολύβδου στο αίμα τους είχαν και τη μεγαλύτερη αδυναμία συγκέντρωσης όταν έκαναν χρήση κινητού τηλεφώνου. Αυτό θα μπορούσε να εξηγηθεί από το γεγονός ότι αυτού του τύπου η ακτινοβολία ελαττώνει τις αντιστάσεις των κυτταρικών μεμβρανών, επιτρέποντας οποιοδήποτε τοξικό παράγοντα κυκλοφορεί στο αίμα να εισέλθει σε οποιοδήποτε κύτταρο, ακόμη και του εγκεφάλου. Μεγάλη έρευνα έχει δείξει ότι η ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων βλάπτει τη γονιμότητα, γι’ αυτό πρέπει να βγουν από τις τσέπες.

– Κι όμως δεν μαθαίνουμε για τις έρευνες αυτές…
– Δεν υπάρχει καθιερωμένος έλεγχος ρουτίνας για τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα της ακτινοβολίας των κινητών τηλεφώνων. Οι συσκευές κινητών γράφουν στο λειτουργικό τους σύστημα πως πρέπει να απέχουν 15 χιλιοστά έως 2,5 εκατοστά από το σώμα. Αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα να γνωρίζουμε αυτή την πληροφορία και να μην πρέπει να την ανασύρουμε από τα ψιλά γράμματα.