Το Ταλέντο: Αν μύριζε και λίγο ιδρώτα. . .

Ασχολούμαι με το θέμα με αφορμή τις πάντα επίκαιρες επιτυχίες των νεοφυών καινοτόμων εταιρειών, ενός επιχειρηματικού οικοσυστήματος βασισμένου κατά τεκμήριο σε τολμηρές ιδέες, ιδιαίτερα ταλαντούχων ατόμων. Όμως δεν τις αφορά. Τις καλούμενες και start-up επιχειρήσεις- κατά κανόνα ολογοπρόσωπες ομάδες ομοειδών χαρισματικών ατόμων, ενιαίας ταχύτητας- μόνο ταλαντούχα άτομα θα μπορούσαν να τις δημιουργήσουν.

Το άρθρο αναφέρεται στο ταλέντο ως μειοψηφικό στοιχείο πολυπρόσωπων εταιρειών, όπου μεγαλύτερη σημασία έχουν οι μέσοι όροι παρά η παρουσία κάποιων ταλαντούχων ατόμων στη διοίκηση και τον παγωγικο-συναλλακτικό ιστό τους. Η διευκρίνιση έχει την αξία της για όσους θα εύρισκαν τις απόψεις μου τουλάχιστον ως παλιομοδίτικες.

Από όλους τους ορισμούς για το ταλέντο που κυκλοφορούν, προτιμώ τον παρακάτω οιονεί ορισμό. Τον οφείλουμε στον Μ. Καραγάτση. Έχει η λογοτεχνία τον τρόπο της να παρατηρεί και να επεμβαίνει. . .“ Το ταλέντο, όταν δε συνοδεύεται από μυαλό γερό, πειθαρχημένο στην άμεση αντίληψη της πραγματικότητας και ψυχή ξεκάθαρη από μικροεγωισμούς-ψυχή χαλυβδωμένη με ανθρώπινο ήθος-δεν είναι ταλέντο αλλά ‘ευχέρεια’ που δεν μπορεί να αγγίξει τα όρια της δημιουργίας ”.

Από το παραπάνω κείμενο κρατώ τη φράση “άμεση αντίληψη της πραγματικότητας”, την οποία συναντάμε επίσης στο ρωμαϊκό τρίπτυχο, “esse, nosse, velle”, δηλαδή στο  “είναι”, στο “γνωρίζειν” και στο “βούλεσθαι” και στο οποίο τρίπτυχο, σύμφωνα με τον Αυγουστίνο, “περικλείεται ολόκληρη η πραγματικότητα”.

Με άλλα λόγια, για την αντίληψη, τη σύλληψη της πραγματικότητας , που φαίνεται να είναι το ζητούμενο, από τα τρία  στοιχεία που χρειάζονται, το ταλέντο κατέχει μόνο το ένα: το “είναι”. Τα άλλα δύο, το “γνωρίζειν” και το “βούλεσθαι”, τις περισσότερες φορές, απουσιάζουν. . .

Η σημερινή εποχή, όμως, του deal making, του financial engeneering και της αποβιομηχάνισης δε μπορεί να περιμένει. Τής αρκεί, ακόμη και εντυπωσιάζεται με ό,τι ενσωματώνεται στο “είναι” και που, στην πραγματικότητα δεν είναι άλλο από το “φαίνεσθαι”. Πού καιρός για το “γνωρίζειν” και το “βούλεσθαι”. Την ωριμότητα, δηλαδή, που υπομονετικά καλλιεργούσαν οι μάνατζερ- μέντορες των προηγούμενων δεκαετιών.

Έτσι, ξεκινώντας από τη δεκαετία τού ΄90, πολλές εταιρείες, κυρίως των ΗΠΑ, πέταξαν στο καλάθι των αχρήστων το παλιό εταιρικό συμβόλαιο: μία μόνιμη θέση με προοπτικές, σε αντάλλαγμα για την αφοσίωση των εργαζομένων τους.

Έκτοτε, το ισοζύγιο ωφελειών-ζημιών, κάθε άλλο παρά θετικό κρίνεται, για τις εταιρείες που βάσισαν την ανάπτυξή τους αποκλειστικά  στους ταλαντούχους αστέρες στους οποίους, κατά καιρούς, εμπιστεύθηκαν την τύχη τους. Και που στο τέλος, ως γνωστόν, ξεπούλησαν τον καπιταλισμό.

Να το πούμε πιο εμφαντικά: το κακό με το ταλέντο είναι ότι δεν αναγνωρίζει κανένα κατόρθωμα που μυρίζει ιδρώτα. Υπέρτατη αποζημίωση, αυτοσκοπός για τους περισσότερους ισορροπιστές της ευλυγισίας, το δόγμα: work smart not hard.

Άλλα χαρακτηριστικά τους: Ζουν για τη στιγμή και όχι για τη διαδικασία. Συναλλάσσονται και ανταγωνίζονται στο πλαίσιο ενός αδηφάγου εμπορίου προσωπικότητας. Η πορεία τους; Μια τεθλασμένη αλληλουχία αναχωρήσεων και αφίξεων από εργοδοσία σε εργοδοσία.

Η ευχέρεια είναι ο ύπουλος εχθρός που παραμονεύει κάθε υπερφίαλο αλαζόνα  Ο Πλούταρχος το είχε εντοπίσει αρκούντως: “Η εν τω ποιείν ευχέρεια και ταχύτης ουκ εντίθησι βάρος έργω μόνιμον ουδέ κάλλους ακρίβεια. Ο δε εις την γένεσιν τω πόνω προδανεισθείς χρόνος εν τη σωτηρία του γενομένου την ισχύν αποδίδωσιν”.

Η ευχέρεια, ως επιδεξιότητα, ευνοεί την ευκολία και εμποδίζει την εμβάθυνση.

“Αν δεν αγκυροβολήσει το μυαλό, αν δεν αφοσιωθεί, αν δεν αγνοήσει τα ζιζάνια που του ψιθυρίζουν “παράτα το, άσ’ το και φύγε, μη χάνεις το χρόνο σου”, αν δεν κλείσει τ’ αυτιά του ο εργαζόμενος στους ψιθύρους των περισπασμών και δεν συγκεντρωθεί σε ό,τι κάνει, δεν θα δώσει ποτέ η εργασία του μια αξία στο προϊόν του που να ξεπερνά το παροδικό και να εμπλουτίζει τον κόσμο με κάτι νέο”.

Εν προκειμένω, η σοφή συμβουλή του Warren Buffett έχει πάντα την αξία της: “Ψάχνοντας για συνεργάτες, αναζητήστε σ’ αυτούς τρεις ποιότητες- ιδιότητες: ακεραιότητα, αντίληψη και αποτελεσματικότητα. Προσοχή όμως: αν οι υποψήφιοι δεν έχουν την πρώτη ιδιότητα και τους προσλάβετε, η παρουσία των άλλων δύο ιδιοτήτων δε θα είναι, σίγουρα, για το καλό σας”.

Το χειρότερο: Η έμφαση στο ταλέντο κάποιων στελεχών οδηγεί σε υποτίμηση σημαντικών θεσμικών εταιρικών αξιών, όπως η κουλτούρα, το κλίμα, η εκπαίδευση, η ιεραρχία, η πειθαρχία…

Ειδικότερη ζημιά καταγράφεται στην υστέρηση ενός δείκτη, που αποδυναμώνεται δραστικά στις εταιρείες που ενέταξαν άτσαλα στη δομή τους τα  ταλαντούχα αυτά άτομα. Ο λόγος για το δείκτη της συλλογικής ευφυίας των εταιρειών.

Πού καταλήγουμε; Η επιδίωξη και το ενδιαφέρον των εταιρειών δεν πρέπει να αφορά τα άτομα- ταλέντα αλλά το χτίσιμο της “εταιρείας ταλέντο”.

*Τέως γενικός διευθυντής εταιρειών του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού τομέα gcostoulas@gmail.com