Το τουριστικό λογότυπο Κυθήρων

Παρουσιάστηκε στις 24 Απριλίου σε διαδικτυακή παρουσίαση, το νέο τουριστικό λογότυπο των Κυθήρων, το οποίο θα χρησιμοποιείται σε κάθε εκδήλωση και επικοινωνία. Από καιρό είχε γίνει επιτακτικό να καθιερωθεί ένα τέτοιο σήμα και την ετοιμασία ανέλαβε ο Δήμος Κυθήρων με την Τουριστική του Επιτροπή. Την παρουσίαση του σήματος ακολούθησε σωρεία σχολίων, άλλοτε εγκωμιαστικών και άλλοτε επικριτικών για το νέο τουριστικό μας έμβλημα. Στο κομμάτι που ακολουθεί θα καταβληθεί προσπάθεια να αναλυθεί το θέμα αυτό, λόγω της μεγάλης σημασίας του στην τουριστική προβολή και την επικοινωνιακή αξιοποίηση αυτού του απαραίτητου εργαλείου για τον τόπο μας χωρίς προκατάληψη και διάθεση αντιπαράθεσης με οιονδήποτε εκ των συντελεστών.

Πριν απ’ όλα να διευκρινίσουμε εδώ μερικά πράγματα, καθώς δημιουργήθηκε σύγχυση για την οποία δεν είναι άμοιρος ευθυνών ο Δήμος. Γιατί ανέφερε μεν ότι πρόκειται για τουριστικό λογότυπο, δεν έγινε όμως εξ αρχής ο διαχωρισμός τι είναι αυτό και σε τι διαφέρει από ένα έμβλημα. Καίτοι και στο θέμα αυτό μερικά πράγματα είναι λίγο μπερδεμένα, ας επιχειρήσουμε εδώ να δούμε λίγο τις διαφορές. Άλλο έμβλημα του Δήμου και άλλο τουριστικό λογότυπο. Αν κρίνουμε από τη μέχρι τώρα εμπειρία μας από τις ελάχιστες αναφορές που έχουμε, ο Δήμος Κυθήρων δεν διαθέτει έμβλημα. Έχουμε ένα μετάλλιο, που έχει φιλοτεχνηθεί από πολύ γνωστό καλλιτέχνη, αλλά αυτό δεν έχει αναφερθεί ως έμβλημα, καίτοι θα μπορούσε να είναι. Εξάλλου τα μετάλλια μπορεί να έχουν από τη μία όψη το έμβλημα και από την άλλη μία παράσταση που μπορεί να είναι διαφορετική κάθε φορά. Το έμβλημα κατά κανόνα μένει σταθερά ίδιο και απεικονίζει ένα απόλυτα διακριτό χαρακτηριστικό κάθε τόπου.

Εκτός, πάντως,  από την αναγκαιότητα της καθιέρωσης αυτού του τουριστικού εργαλείου προκύπτουν δύο, κυρίως, θέματα σχετικά με το αποτέλεσμα. Το πρώτο έχει σχέση με την αισθητική και δημιουργική επάρκεια του σήματος, που προέκυψε ως αποτέλεσμα. Επ’ αυτού μπορούμε να πούμε με απόλυτο τρόπο ότι το αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικό, καθώς διαφαίνεται ο επαγγελματισμός στο δημιουργικό, που έδωσε το συγκεκριμένο προϊόν. Το σήμα-λογότυπο πληρεί όλες τις τεχνικές προϋποθέσεις και καλύπτει τις προδιαγραφές ανάλογων έργων, αφού είναι πλήρες αισθητικά, χρωματικά και γραφιστικά. Οι εξηγήσεις του τι περιλαμβάνει η δημιουργική σκέψη αναφέρουν, σύμφωνα με την παρουσίαση του δημιουργού του κ. Αντ. Λουράντου, τέσσερες συνιστώσες. Η λόγχη εκπροσωπεί τα Κύθηρα, από το γνωστό έμβλημα του πρώτου Ιονίου κράτους, η λέξη ΚΥΘΗ είναι συγκεκομμένος τύπος της λ. ΚΥΘΗΡΑ από αρχαίο νόμισμα, το χρώμα προέρχεται από το χρώμα της πορφύρας, η κατεργασία της οποίας είχε δώσει  πρόσκαιρα  το όνομα ΠΟΡΦΥΡΟΥΣΑ στο νησί και το κεντρικό κομμάτι είναι φύλλο μυρτιάς, του θάμνου της θεάς Αφροδίτης και της Μυρτιδιώτισσας. Επομένως, σύμφωνα με τους εμπνευστές, αλλά και όσους παρακολούθησαν τη σχετική ανάλυση, το έμβλημα έχει και ιστορική πληρότητα συνδυάζοντας πολλές παραμέτρους της Κυθηραϊκής ιστορίας. Ως εδώ, λοιπόν, όλα καλά. Όλα; Όχι, γιατί έχει προκύψει και ένα ερωτηματικό, αρκετά μεγάλο για να παραβλεφθεί. Είπαμε να τα αναφέρουμε όλα εδώ. Αρχικά, λοιπόν, θα κάνουμε μία υπόθεση, αφού ένα κρίσιμο ερώτημα δεν απαντήθηκε στην παρουσίαση. Είθισται και αποτελεί προϋπόθεση, αυτός που παραγγέλλει ένα τέτοιο έργο να θέτει τις προδιαγραφές και τις απαιτήσεις του, ώστε ο δημιουργός να γνωρίζει επακριβώς το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να κινηθεί και να αναπτύξει τη δημιουργική του προσπάθεια. Ετέθη τέτοιο πλαίσιο; Και αν ναι, τι περιείχε; Υποθέτουμε ασφαλώς ότι ετέθη, αλλά το τι περιείχε δεν το γνωρίζουμε.  Και πάμε, υποχρεωτικά, παρακάτω. Τι πρέπει να περιέχει ένα τέτοιο τουριστικό λογότυπο; Τι θα ήταν δηλαδή αναγκαίο να ζητήσει αυτός που το παραγγέλλει από το δημιουργό και τι κάνουν άλλοι τόποι; Τα κύρια στοιχεία που απαιτείται να έχει ένα τέτοιο λογότυπο είναι: 1. Να είναι σαφώς διακριτό από άλλα. 2. Να περιλαμβάνει τα κύρια ιστορικά στοιχεία του τόπου. 3. Να είναι εύκολα αναγνωρίσιμο. 4.Να είναι κατανοητό σε όλους. 5. Να δημιουργεί ελκυστικότητα σε αυτόν που το βλέπει. Τα έχει όλα αυτά το νέο λογότυπο; Τα έχει σχεδόν όλα. Όμως αυτό το σχεδόν, χαλάει τη γενική εικόνα και δημιουργεί τα περισσότερα ερωτηματικά. Γιατί το λογότυπο, είναι αισθητικά και τεχνικά άρτιο, περιέχει ιστορικά στοιχεία, όχι όμως όλα (λείπει ένα και είναι κρίσιμο). Το λογότυπο είναι διακριτό, και μπορεί κανείς να πει ότι είναι και ελκυστικό ή, καλλίτερα, δεν είναι απωθητικό ή αδιάφορο. Τι του λείπει; Αυτό που θα το έκανε μοναδικό και θα δημιουργούσε απόλυτη ταύτιση με το νησί. Η λέξη, έστω και στα 2/3, παραπέμπει μεν, όχι απόλυτα δε, στα Κύθηρα, αυτό όμως δεν αποτελεί μείζον πρόβλημα. Το όλο σήμα σε ένα ξένο (όχι μόνο αλλοδαπό, αλλά και Έλληνα) δύσκολα θα του κινήσει το ενδιαφέρον. Μπορεί να έχουν σωστές εξηγήσεις οι συμβολισμοί του, είναι όμως εύκολο να αναλύει κάποιος σε καθένα θεατή του λογοτύπου τι σημαίνουν όλα αυτά; Πώς θα είχε καλυφθεί αυτό το κενό; Αν είχαμε και ένα έμβλημα του νησιού, το οποίο θα μπορούσε και έπρεπε να είχε περιληφθεί και στο λογότυπο. Και αφού έμβλημα δεν υπήρχε, κατά την ταπεινή μας γνώμη, έπρεπε να είχε αποτελέσει μέρος αυτού του έργου. Πριν καταλήξουμε, όμως, να αναφέρουμε αυτό που  λείπει από το λογότυπο να δούμε τι κάνουν άλλες περιοχές, άλλες πόλεις και άλλες χώρες. Μπορεί να διανοηθεί κανείς την Κοπεγχάγη με άλλο λογότυπο/έμβλημα εκτός από τη γοργόνα; Το Παρίσι χωρίς τον Πύργο του Άιφελ; Το Λονδίνο χωρίς το Μπιγκ Μπεν; Τη Μόσχα χωρίς το Κρεμλίνο; Τη Φλωρεντία χωρίς το Καμπανίλε; Την Πίζα χωρίς τον κεκλιμένο πύργο της; Αλλά κι εδώ, την Αθήνα μας, χωρίς το ναό της Αθηνάς, τον Παρθενώνα και την ίδια τη θεά της σοφίας; Τη Θεσσαλονίκη χωρίς το Λευκό Πύργο ή τη Ρόδο χωρίς τον Κολοσσό; Σε όποια πόλη του κόσμου να πας, κύριο έμβλημα είναι το σημαντικότερο ιστορικό στοιχείο της, αυτό που θεωρείται εμβληματικό και την καθιστά ευρύτερα γνωστή. Μία απλή περιδιάβαση στο διαδίκτυο θα πείσει τον καθένα γι’ αυτό. Ποίος θα σχεδίαζε το σήμα της Κωνσταντινουπόλεως, εάν ήταν ακόμη Ελληνική, χωρίς το ναό της Αγίας Σοφίας; Τα παραδείγματα άπειρα για να φθάσουμε στην έλλειψη που επισημάναμε. Ποίο είναι το μόνο διακριτό, απόλυτα αναγνωρίσιμο και κατανοητό και τουριστικά ελκυστικό έμβλημα που θα μπορούσαν να έχουν τα Κύθηρα; Μα φυσικά η Αφροδίτη! Κι αυτή, η θεά της ομορφιάς, η εκπρόσωπος του ελληνικού κάλους στη μυθολογία, όπως μας κληροδοτεί ο Ησίοδος, η ελκυστική γυναίκα (ερωμένη, αγαπημένη, σύντροφος, σύζυγος, θεά) αυτή λείπει εντελώς! Εντελώς όχι, αλλά άντε να ψάχνει ο άλλος να διαβάσει σημειώσεις για να μάθει ότι η μυρτιά, που δεν ξεχωρίζει και απόλυτα για μυρτιά, είναι το φυτό της Αφροδίτης και αντικαθιστά εδώ την ίδια! Μάλλον θα το λέγαμε με απόλυτα ήπιο τρόπο, παράλειψη. Γιατί αλλιώς έπρεπε να το πούμε ιεροσυλία, πουριτανισμό, ή δεν ξέρουμε τι άλλο. Και δεν θεωρούμε δικαιολογία την επισήμανση ότι ελάχιστοι γνωρίζουν ότι στα Κύθηρα γεννήθηκε η Αφροδίτη και ότι όλοι θεωρούν γενέθλιο τόπο της την Κύπρο. Ασφαλώς και σ’ αυτό δεν θα μπορούσαμε να εξηγούμε στον καθένα τι γράφει ο Ησίοδος, που ελάχιστους ενδιαφέρει σήμερα, όμως αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία να ξεχάσουμε εμείς οι ίδιοι εντελώς τη μυθολογική μας παράδοση, αφού μάλιστα έχει και στέρεη βάση. Εξάλλου, στην καθιέρωση ενός εμβλήματος πρώτα εμείς οφείλουμε να συμβάλουμε.  Και γιατί να κάνουμε αγώνα να εξηγήσουμε ένα λογότυπο και όχι παράλληλα και ένα απόλυτα διακριτό έμβλημα; Δεν θα ήταν πιο σωστό, λογικό  και εύκολο;

Αυτό σημαίνει, τελικά, ότι το λογότυπο είναι κακό; Ασφαλώς όχι. Τα είπαμε στην αρχή. Και θα χρησιμοποιήσουμε μία έκφραση του Ροΐδη κι ας πάρουμε κι εμείς κανένα ανάθεμα! «Τι νόημα έχει να απαριθμήσει κανείς τα ελαττώματα ενός χορευτή, όταν ανάμεσα σε αυτά αναφέρεται τελευταίο, ότι είναι κουτσός;». Όμως, επειδή δεν είμαστε αρνητές των πάντων, ούτε μπορούμε να διαγράψουμε τις άλλες αρετές του λογοτύπου και της όλης προσπάθειας, θα προτείνουμε μία λύση. Όταν κατακαθίσει η σκόνη και σταματήσουν οι διάφορες κριτικές, που, πολλές φορές, δεν έχουν μόνο επαγγελματική αφετηρία, όπως εδώ, θα μπορούσε να προστεθεί σχετικά εύκολα και η Μεγάλη Απούσα, να συνυπάρξει με όλα τα άλλα ως έχουν και να ησυχάσουμε κι εμείς οι παράξενοι εραστές του ονείρου κι η ίδια η θεά μας που αγνοήθηκε προκλητικά. Ένας καλλιτέχνης, που θα αναλάβει το έργο από το Δήμο, θα μπορέσει να κατασκευάσει ένα έμβλημα με βάση τη θεά της ομορφιάς. Και αυτό το έμβλημα θα μπορεί, ανάλογα με τη χρήση, να περιλαμβάνεται στο λογότυπο και να αποτελεί και τη μία όψη των μεταλλίων του Δήμου.  Αν δεν έγινε  τώρα με την προσπάθεια να φτιαχτεί το λογότυπο, το οποίο σίγουρα έλειπε, δεν είναι δύσκολο να γίνει εν ευθέτω χρόνω, αλλά να μην αφεθεί και στις καλένδες. Τα λάθη διορθώνονται, οι παραλείψεις συμπληρώνονται, τα λογότυπα βελτιώνονται και όλα γίνονται αρκεί να υπάρχει διάθεση και δημιουργική συνεργασία χωρίς προκαταλήψεις από κάθε πλευρά.

Όσον αφορά τις διαδικασίες που θα έπρεπε να ακολουθούνται σε ανάλογους διαγωνισμούς ή αναθέσεις, έχουμε και γνώμη και γνώση, αλλά θα έκανε εξαιρετικά μακροσκελές το παρόν. Σε μία άλλη περίπτωση θα αναφερθούμε διεξοδικά. Το θέμα πάντως της διαδικασίας που ακολουθήθηκε και του κόστους που καταβλήθηκε απασχόλησε την Ελάσσονα αντιπολίτευση στο Δήμο σε ανακοίνωση της οποίας σε έντονο ύφος αναφέρονται «Δηλώσαμε την κατηγορηματική διαφωνία μας με την απευθείας ανάθεση του τουριστικού λογότυπου. Παρουσιάσαμε αποφάσεις της συντριπτικής πλειοψηφίας των Δήμων οι οποίοι έκαναν ανοικτή πρόσκληση, συγκρότησαν επιτροπές, ενώ οι αποφάσεις εγκρίθηκαν από τα δημοτικά συμβούλια. Σε εμάς αντιθέτως ο Δήμαρχος υποστήριξε ότι νόμιμα ανέθεσε προσωπικά, παρέλαβε προσωπικά και θα πληρώσει 24.800 ευρώ (το τελευταίο όχι προσωπικά)!!! Αντιπαρερχόμαστε το γεγονός ότι στους άλλους Δήμους διαπιστώσαμε ότι η αμοιβή των δημιουργών των λογοτύπων ήταν κατά πολύ μικρότερη (συνήθως κυμαινόταν γύρω στα 2.000 ευρώ)».

Σίγουρα το θέμα του κόστους είναι μία μόνον παράμετρος του όλου θέματος, ασφαλώς όχι αμελητέα, πάντα όμως σε συνάρτηση του τι ζητάει κανείς, του τι παίρνει και του τι προσφέρει η αγορά. Και θα επανέλθουμε σε όλα αυτά αν απαιτηθεί.

Ε.Π.Καλλίγερος

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΙΟΥΝΙΟΥ 2021 ΤΗΣ ΕΝΤΥΠΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ “ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ”