Τουρκική «νάρκη» από πλαστικό στο Αιγαίο

Από πού προέρχονται τα πλαστικά που καταλήγουν στο Αιγαίο; Νέα ευρωπαϊκή έκθεση καταδεικνύει τη χαώδη διαφορά ανάμεσα στις ελληνικές και τις τουρκικές ακτές, όσον αφορά την «παραγωγή» και την κακή διαχείριση πλαστικών απορριμμάτων. Οι πολίτες των παράκτιων της γειτονικής χώρας παράγουν σχεδόν διπλάσια ποσότητα πλαστικών απορριμμάτων, διαφορά που γίνεται ακόμη μεγαλύτερη αν συγκριθούν οι επιδόσεις των Δωδεκανήσων και των νησιών του βορείου Αιγαίου με τις απέναντι τουρκικές επαρχίες.

Η νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος με θέμα «Από την πηγή στη θάλασσα – Η ανείπωτη ιστορία της θαλάσσιας ρύπανσης», έρχεται να αναδείξει το πρόβλημα συνθέτοντας τις τελευταίες επιστημονικές δημοσιεύσεις. Οπως αναφέρει, από το 2010 έως το 2018 η συνολική παραγωγή απορριμμάτων στην Ε.Ε. αυξήθηκε κατά 4,4%, «γεγονός που αποδεικνύει ότι η Ευρώπη δεν επιτυγχάνει τους στόχους της για την πρόληψη και τη μείωση της δημιουργίας αποβλήτων». Το 85% των απορριμμάτων που συλλέγεται από τη θάλασσα και τις ακτές είναι πλαστικά, εκ των οποίων το 65% πλαστικές συσκευασίες και μικρά πλαστικά αντικείμενα.

«Πρόκειται για σημαντικό πρόβλημα, εξαιτίας των επιπτώσεων των πλαστικών στη θαλάσσια ζωή και την ανθρώπινη υγεία μέσω της διείσδυσής τους στην τροφική αλυσίδα», αναφέρει.

Η έκθεση παρουσιάζει αναλυτικά στοιχεία για την παραγωγή πλαστικών απορριμμάτων στις παράκτιες περιοχές της Ευρώπης και τις ποσότητες για τις οποίες εκτιμάται ότι γίνεται κακή διαχείριση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία για τις δύο πλευρές του Αιγαίου. Στην Ελλάδα, λοιπόν, η παραγωγή πλαστικών απορριμμάτων σε παράκτιες περιοχές αυξήθηκε από 236.500 τόνους το 2012 σε 258.500 τόνους το 2018, ενώ στην Τουρκία από 3.078.600 τόνους το 2012 σε 3.453.300 τόνους το 2018. Οι ποσότητες πλαστικών απορριμμάτων στις οποίες έγινε κακή διαχείριση στη χώρα μας αυξήθηκαν από 19.700 τόνους το 2012 σε 21.500 τόνους το 2018, σε σχέση με 1.491.000 προς 1.703.700 τόνους στην Τουρκία τις αντίστοιχες περιόδους.

Οι επιδόσεις της γειτονικής χώρας στη διαχείριση των σκουπιδιών είναι αποκαρδιωτικές, σύμφωνα με ευρωπαϊκή έρευνα.

Η επίδραση της κάθε χώρας στη θαλάσσια ρύπανση στο Αιγαίο γίνεται πιο σαφής αν εξεταστεί η διαφορά ανάμεσα σε γειτονικές περιοχές. Για παράδειγμα, στην ενότητα Λέσβου – Λήμνου εκτιμάται ότι το 2018 έγινε κακή διαχείριση 218 τόνων απορριμμάτων, έναντι 25.216 τόνων της επαρχίας του Μπαλίκεσιρ. Αντίστοιχη είναι η διαφορά ανάμεσα στην περιφερειακή ενότητα Χίου (113 τόνοι) και την επαρχία της Σμύρνης (89.500 τόνοι), στην περιφερειακή ενότητα Σάμου – Ικαρίας (93 τόνοι το 2018) και της επαρχίας του Αϊδινίου (22.600 τόνοι), στα ανατολικά Δωδεκάνησα (430 τόνοι ετησίως) και την επαρχία των Μούγλων (19.600 τόνοι). Η διαφοροποίηση των δύο χωρών δεν οφείλεται μόνο στον πληθυσμό: κάθε Ελληνας εκτιμάται ότι παράγει 24,1 κιλά πλαστικών απορριμμάτων το έτος, ενώ κάθε Τούρκος 42,4. Αντίστοιχα οι ποσότητες πλαστικών σκουπιδιών που δεν έχουν σωστή διαχείριση είναι 2 κιλά ανά έτος ανά κάτοικο στην Ελλάδα, σε σχέση με 20,9 κιλά ανά έτος ανά άτομο στην Τουρκία.

Στην Ευρώπη

Συνολικά στην Ευρώπη (η έκθεση καταγράφει 33 χώρες) η κακή διαχείριση των πλαστικών απορριμμάτων εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 3,8% το 2012-2018, από 2,9 εκατ. τόνους σε 3 εκατ. τόνους. Η αύξηση καταγράφεται στις 27 από τις 33 χώρες. «Η αύξηση αυτή φαίνεται να οφείλεται κυρίως στην αύξηση της παραγωγής πλαστικών, η οποία δεν μπόρεσε να καλυφθεί από την πρόοδο των τεχνολογιών διαχείρισης απορριμμάτων», αναφέρει η έκθεση. Ως κύριες πηγές «πλαστικής ρύπανσης» της θάλασσας θεωρούνται οι παράνομες χωματερές, η τουριστική δραστηριότητα, η κακή λειτουργία βιολογικών καθαρισμών, η γεωργία, η εμπορική ναυτιλία και οι ιχθυοκαλλιέργειες.

Οσον αφορά την αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος υποστηρίζει ότι πρέπει να βασιστεί στη βελτίωση της γνώσης μας για το πρόβλημα και σε μια πιο ολιστική αντιμετώπιση. «Χρειαζόμαστε μια πληρέστερη εικόνα για τα πραγματικά ζητήματα, τις πηγές της ρύπανσης, τις διαδρομές των απορριμμάτων, τις ποσότητες και τις επιπτώσεις», αναφέρει. «Οι “παραδοσιακοί” καθαρισμοί και η παρακολούθηση ακτών από εθελοντές είναι αναντικατάστατα. Η τεχνολογία παίζει έναν αυξανόμενο ρόλο, συμπεριλαμβανομένης και της δορυφορικής παρακολούθησης. Ο στόχος πρέπει να είναι η βελτίωση της γνώσης μας για τη “διαρροή” απορριμμάτων από την ξηρά και τους ποταμούς, αλλά και τη ναυτιλία».