Βατερλό, η ολοκληρωτική ήττα του Ναπολέοντα από τον βρετανό Δούκα του Ουέλινγκτον. Γιατί η μάχη έγινε συνώνυμο της καταστροφής και της αποτυχίας…

Η συμμαχική νίκη κατά του Ναπολέοντα Βοναπάρτη στη μάχη του Βατερλό το 1815 τερμάτισε τη γαλλική κυριαρχία στην Ευρώπη και σηματοδότησε μια περίοδο ειρήνης στην ήπειρο, η οποία κράτησε σχεδόν μισό αιώνα.

Το Βατερλό έστειλε τον Ναπολέοντα στην εξορία και τερμάτισε το γαλλικό μεγαλείο το οποίο δεν επανακτήθηκε ποτέ.

Επίσης, έγραψε το όνομά του στον κατάλογο των σημαντικότερων μαχών της ιστορίας και πρόσθεσε μια λέξη σε όλες τις γλώσσες του κόσμου: “Βατερλό”. Δηλώνει την αποφασιστική και ολοκληρωτική ήττα.

Ναπολέων Βοναπάρτης, η πρώτη εξορία και η επιστροφή

Ο Ναπολέων αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτωρ της Γαλλίας το 1804 και με την ορμή του, μέσα σε μία δεκαετία, είχε επεκταθεί στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης.

Όμως, τον Οκτώβριο του 1813 ηττήθηκε στη Λειψία από τη συμμαχία της Βρετανίας, της Ρωσίας, της Πρωσίας και της Σουηδίας και υποχώρησε.

Παραιτήθηκε την 1η Απριλίου 1814 και αποδέχτηκε την εξορία του στο νησί Έλβα, κοντά στην Κορσική.

Ο Ναπολέων δεν έμεινε πολύ καιρό εξόριστος. Σε λιγότερο από έναν χρόνο, απέδρασε και γύρισε στη Γαλλία, όπου τις επόμενες 100 ημέρες σκόρπισε και πάλι τον φόβο σε ολόκληρη την Ευρώπη και απείλησε για ακόμη μία φορά να κυριαρχήσει στη Γηραιά Ήπειρο.

Ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΗΔ’, τον οποίο ο συνασπισμός είχε επαναφέρει στον θρόνο της Γαλλίας, έστειλε τον στρατό του για να συλλάβει τον πρώην αυτοκράτορα, αλλά το στράτευμα όχι μόνο δεν τον συνέλαβε, αλλά τάχθηκε και στο πλευρό του. Ο Λουδοβίκος εγκατέλειψε τη χώρα και ο Ναπολέων ξαναπήρε το γαλλικό στέμμα στις 20 Μαρτίου. Οι βετεράνοι και οι νεοσύλλεκτοι που επάνδρωσαν τον στρατό του ξεπέρασαν τα 250.000 άτομα.

Τα νέα για την επιστροφή του Ναπολέοντα έγιναν γνωστά στους ηγέτες του συνασπισμού που συνεδρίαζαν στη Βιέννη.

Στις 17 Μαρτίου η Βρετανία, η Πρωσία, η Αυστρία και η Ρωσία συμφώνησαν να στείλουν στο Βέλγιο από 150.000 στρατιώτες καθεμία για να εισβάλουν στη Γαλλία την 1η Ιουλίου.

Ορισμένα άλλα κράτη υποσχέθηκαν να στείλουν μικρότερες στρατιωτικές μονάδες.

Ο Ναπολέων έμαθε τα σχέδια του συνασπισμού και βάδισε προς τον βορρά για να καταστρέψει τον στρατό των αντιπάλων του, προτού προλάβουν να οργανωθούν.

Έστειλε ένα τμήμα του στρατού του υπό τον Εμανουέλ ντε Γκρουσί να επιτεθεί στους Πρώσους, ώστε να εμποδίσει τη συνένωσή τους με την αγγλο-ολλανδική δύναμη κοντά στις Βρυξέλλες, ενώ ο ίδιος οδήγησε τον υπόλοιπο στρατό του εναντίον των Βέλγων και των Ολλανδών.

Ο γαλλικός στρατός κέρδισε αρκετές μικρές μάχες, καθώς προχωρούσε εντός του Βελγίου.

Ο διοικητής του συνασπισμού, ο Δούκας του Ουέλινγκτον, αν και είχε ελάχιστο χρόνο για να προετοιμαστεί, άρχισε να συγκεντρώνει τον στρατό του 20 χιλιόμετρα νότια των Βρυξελλών, έξω από το χωριό Βατερλό. Εκεί οργάνωσε την άμυνά του στο υψίπεδο του όρους Σεν Ζαν και περίμενε τους Γάλλους.

Η Μάχη του Βατερλό

Ο Ναπολέων έφτασε στο Σεν Ζαν το πρωί της 18ης Ιουνίου και παρέταξε τις δυνάμεις του σε απόσταση μόλις 1.200 μέτρων από την εχθρική αμυντική γραμμή. Ο στρατός του αποτελούνταν από 70.000, εκ των οποίων 15.000 ήταν ιππείς και διέθετε 246 κανόνια.

Οι συμμαχικές δυνάμεις υπό τον Ουέλινγκτον ήταν 65.000 στρατιώτες, 12.000 ιππείς και 156 κανόνια, σε παράταξη μάχης περίπου τεσσάρων χιλιομέτρων.

Οι δύο αντίπαλοι έστειλαν μήνυμα στους υπόλοιπους στρατούς να ενωθούν με τις κύριες δυνάμεις τους. Η μεγάλη βροχή που μούσκεψε το πεδίο της μάχης ανάγκασε τον Ναπολέοντα να αναβάλει την επίθεσή του όσο το δυνατόν περισσότερο εκείνη την ημέρα, ώστε να στεγνώσει το βαλτώδες έδαφος και να μη δυσκολέψει το ιππικό και το πυροβολικό του.

Μετά από παρατεταμένο κανονιοβολισμό, διέταξε μια επίθεση αντιπερισπασμού κατά της δεξιάς πτέρυγας των αντιπάλων του με την ελπίδα να αναγκάσει τον Ουέλινγκτον να χρησιμοποιήσει τις εφεδρείες του. Οι Βρετανοί στη δυτική πτέρυγα έμειναν στη θέση τους, πίσω από τον λόφο κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού και στη συνέχεια βάδισαν κατά του γαλλικού πεζικού που πλησίαζε. Η επίθεση κατά της δεξιάς πτέρυγας των Συμμάχων δεν κατάφερε να αναγκάσει τον Ουέλινγκτον να χρησιμοποιήσει τις εφεδρείες του, αλλά ο Ναπολέων συνέχισε να ωθεί τον κύριο όγκο του στρατού του εναντίον του εχθρικού κέντρου.

Καθώς συνεχιζόταν η επίθεση, ο Ναπολέων διέκρινε τη σκόνη που σήκωνε ο στρατός των Πρώσων, καθώς πλησίαζε, έχοντας διαφύγει της προσοχής του Γκρουσί στα άκρα του πεδίου της μάχης.

Υποτιμώντας όμως τη βρετανική μαχητική ικανότητα και υπερβολικά βέβαιος για τη στρατηγική του και για τις δυνατότητες των ανδρών του, συνέχισε την επίθεση με την πεποίθηση ότι θα νικούσε τον Ουέλινγκτον πριν μπουν στη μάχη οι Πρώσοι ή ότι ο Γκρουσί θα έφθανε εγκαίρως για να ενισχύσει τις προσπάθειές του. Μάταια.

Οι Γάλλοι και οι Άγγλοι πολέμησαν τρεις ολόκληρες ώρες, κυρίως σώμα με σώμα. Τελικά οι Γάλλοι εξασφάλισαν μια πλεονεκτική θέση στο κέντρο του Λα Χέι Σεντ, αλλά οι Σύμμαχοι διατήρησαν τις γραμμές τους.

Αργά το απόγευμα έφθασαν οι Πρώσοι και κατέλαβαν το χωριό Πλανσνουά στα νώτα του Ναπολέοντα, κάτι που έκανε τους Γάλλους να υποχωρήσουν. Μετά όμως από μια σκληρή μάχη που κρίθηκε από τις λόγχες, οι Γάλλοι απώθησαν τους Πρώσους. Ύστερα στράφηκαν εναντίον του Ουέλινγκτον.

Ο Ναπολέων διέταξε τα πιο έμπειρα τάγματα του να προωθηθούν από τις εφεδρικές τοποθεσίες για μία ακόμη επίθεση εναντίον του συμμαχικού κέντρου. Η έφοδος διέσπασε την άμυνα της Συμμαχίας, αλλά τότε ο Ουέλινγκτον έριξε στη μάχη τις δικές του εφεδρείες. Όταν οι επιζώντες επίλεκτοι του γαλλικού στρατού άρχισαν να υποχωρούν, τους ακολούθησαν και άλλες μονάδες. Οι Πρώσοι, που είχαν ανασυνταχθεί, επιτέθηκαν στις γαλλικές πτέρυγες και ανάγκασαν τους Γάλλους να τραπούν σε άτακτη φυγή προς τον νότο. Τα τελευταία γαλλικά εφεδρικά τάγματα στράφηκαν στα μετόπισθεν, όπου ο Ναπολέων προσπάθησε να ανασυντάξει το διασκορπισμένο στρατό του, αλλά χωρίς επιτυχία. Αν και ηττημένοι, οι Γάλλοι αρνήθηκαν να παραδώσουν τα όπλα. Όταν οι Σύμμαχοι ζήτησαν από έναν αξιωματικό της Παλιάς Φρουράς να παραδοθεί, εκείνος απάντησε: “Η Φρουρά πεθαίνει, αλλά δεν παραδίδεται”.

Πάνω από 26.000 Γάλλοι σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν και περίπου 9.000 πιάστηκαν αιχμάλωτοι στο Βατερλό. Οι συμμαχικές απώλειες ήταν 22.000 άτομα. Στο τέλος της εικοσιτετράωρης σύγκρουσης πάνω από 45.000 άνδρες βρίσκονταν νεκροί ή πληγωμένοι μέσα στα πέντε τετραγωνικά χιλιόμετρα του πεδίου της μάχης.

Στις 22 Ιουνίου ο Ναπολέων συμφώνησε για μία ακόμη φορά να παραιτηθεί και δύο εβδομάδες αργότερα, οι Σύμμαχοι επανέφεραν τον Λουδοβίκο στην εξουσία. Ο Ναπολέων και οι 100 ημέρες του είχαν τελειώσει. Αυτή τη φορά οι Βρετανοί δεν άφησαν τίποτε στην τύχη. Έστειλαν τον Ναπολέοντα στο απομονωμένο νησί Αγία Ελένη στον νότιο Ατλαντικό, όπου πέθανε το 1821.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimedia Commons…