Oι πρώτοι που κατάλαβαν ότι κάτι δεν πάει καλά ήταν οι αστροναύτες του Apollo 17, που τον Δεκέμβριο του 1972 ξεκίνησαν για μια τριήμερη βόλτα στη Σελήνη. Στον δρόμο τράβηξαν και μας έστειλαν την πρώτη φωτογραφία ολόκληρης της Γης. Αντί να δούμε όμως έναν όμορφο πλανήτη, με όλες τις αποχρώσεις του πράσινου, αντικρίσαμε μια γαλάζια σφαίρα λουσμένη στον ήλιο. Πολύ αργότερα θα καταλαβαίναμε ότι αυτός ο ήλιος δεν είναι μόνο ζωογόνος. Μπορεί να αποβεί και καταστροφικός.
Το ανθρώπινο είδος διακρίνεται από υψηλή και, ομολογουμένως, αδικαιολόγητη αλαζονεία. Ενα από τα συμπτώματα αυτής της αλαζονείας είναι η πεποίθηση ότι θα μπορούσε να εκμεταλλεύεται αιωνίως το νερό του πλανήτη για την εξυπηρέτηση αποκλειστικά και μόνο των δικών του αναγκών, έστω κι αν αντιπροσωπεύει μόλις το 1% της βιομάζας. Το ποσοστό του συνολικού νερού που χρησιμοποιεί σήμερα αυτό το 1% φτάνει το 25% και σύντομα θα ξεπεράσει το 40%.
H υδρόσφαιρα εξεγείρεται, λέει στην El Pais ένας από τους μεγαλύτερους οικονομολόγους και κοινωνιολόγους της εποχής μας, ο Τζέρεμι Ρίφκιν, που τις ιδέες του ακούνε οι ισχυροί του κόσμου από τις Βρυξέλλες ως το Πεκίνο.
Τι προτείνει; Να διδάσκουμε τα παιδιά από πολύ μικρά ότι ζούμε στον Πλανήτη Νερό. Να τα μάθουμε ότι οι ποταμοί, οι λίμνες και οι χείμαρροι έχουν δικαίωμα να κυκλοφορούν ελεύθερα. Το νερό δεν είναι ένας πόρος, αλλά μια πηγή ζωής. Και η έλλειψή του οδηγεί ήδη σε μια μαζική παγκόσμια μετανάστευση.
Το 2050, πάνω από 4,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα ζουν σε χώρες που θα αντιμετωπίζουν ακραίες οικολογικές απειλές. Μέχρι τότε θα έχουν καταρρεύσει και τα περισσότερα φράγματα, είτε λόγω πλημμυρών είτε λόγω ξηρασίας.
«Planet Aqua» λέγεται το τελευταίο βιβλίο του Ρίφκιν.
O ίδιος αρνείται να δηλώσει αισιόδοξος ή απαισιόδοξος: όπως λέει, σε δύο χρόνια θα ξέρουμε. Ο άνθρωπος σήμερα συμπεριφέρεται όπως ο βάτραχος σε μια κατσαρόλα με νερό που δεν έχει αρχίσει ακόμη να βράζει: είναι νωθρός και δεν πολυκαταλαβαίνει πώς έφτασε εδώ.
Υπάρχει ακόμη καιρός – αρκεί να καταναλώσει την ενέργειά του όχι για να προσαρμοστεί στις σημερινές συνθήκες, αλλά για να βγει από αυτές. Η ανάληψη της εξουσίας από έναν κλιματικό αρνητή όπως ο Τραμπ δεν είναι καλός οιωνός. Παραδόξως, όμως, από τον Τραμπ – και από την καταστροφή – μπορεί να μας σώσει η αγορά.
Η κλιματική πολιτική, λέει ο Ρίφκιν, βρίσκεται στα χέρια των πολιτειών, που κατέχουν το 92% των υποδομών. Κι εκείνες, Δημοκρατικές ή Ρεπουμπλικανικές, γνωρίζουν ότι για το καλό των αγροτών πρέπει να αναπτυχθούν η ηλιακή ενέργεια, η αιολική ενέργεια και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Το «καναρίνι στο ανθρακωρυχείο» είναι η Μεσόγειος, μια περιοχή 540 εκατομμυρίων κατοίκων που εκτείνεται σε τρεις ηπείρους. Εκείνη δείχνει την έκταση του προβλήματος.
Αν υπάρξει λύση, από εδώ θα ξεκινήσει.