ΒΙΓΛΑΤΟΡΙ: Ένας ακόμη άγνωστος αγροτοκτηνοτροφικός οικισμός των Κυθήρων

Όσο ψάχνει κανείς τόσο βρίσκει. Και όσοι νομίζουν ότι γνωρίζουν τα Κύθηρα έρχεται τακτικά μία καινούργια αναγνώριση του χώρου για να τους διαψεύσει. Τα «Κ» έχουν δημοσιεύσει κατά καιρούς κομμάτια για μερικές γνωστές, αλλά ξεχασμένες ή γνωστές σε λίγους ή εντελώς άγνωστες περιοχές των Κυθήρων όπως, Χαμηλή, Όχελες, Κοκκινοχώραφα, Φρεάτσι και λίγες ακόμη περιοχές, που εντάσσονται στην παραπάνω κατηγορία. Τώρα, ο ακούραστος οδοιπόρος κάθε Κυθηραϊκής γωνιάς ανέσυρε από τις παιδικές του μνήμες ένα ακόμη άγνωστο μέρος, για το οποίο του μιλούσε ο πατέρας του, το είχε επισκεφθεί μαζί του, αλλά αργότερα ξέχασε και ο ίδιος πού ακριβώς ήταν και έκανε πέντε αποτυχημένες προσπάθειες να το ξαναβρεί. Κάτι που πέτυχε λίγο καιρό πριν, όταν ξεκίνησε, συνοδευόμενος από τον πολ. μηχανικό κ. Μάνο Βασιλάκη και τη φωτογράφο κυρία Χρύσα Φατσέα.

Ας παρακολουθήσουμε λίγο τα βήματά τους  σε ένα μέρος που μάλλον ελάχιστοι εν ζωή σήμερα Τσιριγώτες έχουν φθάσει. Με κάθε επιφύλαξη και μόνο χάριν ευκολίας θα δώσουμε στην περιοχή την ονομασία ενός τμήματός της, που ονομάζεται σίγουρα Βιγλατόρι, μία ονομασία που έχει την προέλευσή της σε κάποια βίγλα, παρατηρητήριο παλαιοτέρων εποχών, όταν οι άνθρωποι άφηναν παρατηρητές να ατενίζουν στο πέλαγος από το φόβο των πειρατικών επιδρομών για να ειδοποιήσουν τους νησιώτες να κρυφτούν για να μην χάσουν τη ζωή τους και το λιγοστό βιος που διέθεταν σε πολύ δύσκολες εποχές.

Η περιοχή βρίσκεται ΒΑ των Κυθήρων, και αρχίζει περίπου 200μ από την κορυφή του βουνού Κουτσοκέφαλο, που είναι λίγες εκατοντάδες μέτρα Δ της Αγίας Μόνης, κοντά στο σημείο που είναι σήμερα οι κεραίες  και πάνω από το ναό του Προφήτη Ηλία. Εκεί που υπάρχουν ακόμη ερείπια από οχυρωματικά έργα της Βυζαντινής περιόδου, τα οποία κατά ένα παράδοξο τρόπο, ενώ ξεκίνησαν, δύο φορές μάλιστα, όπως μαρτυρεί η τοιχοδομή, εγκαταλείφθηκαν και αναμένουν ακόμη τη μελέτη τους από τους ειδικούς. Ένα εγκαταλελειμμένο μονοπάτι ξεκινά περίπου από το άγαλμα του Κολοκοτρώνη, στη διασταύρωση του δρόμου προς Διακόφτι και μετά από μία κοπιώδη πορεία περίπου 2,5χλμ καταλήγει στην «είσοδο» σε ένα ευρύ πλάτεμα με μερικές δεκάδες οικίσκους άγνωστης εποχής, ανάμεσα στους οποίους και καλοκατασκευασμένες καμάρες και σταύλους για μεγάλα ζώα. Το πλάτεμα έχει σε πολλά σημεία μία απεριόριστη θέα προς τη θάλασσα στο Στενό της Πελοποννήσου. Από την πλευρά αυτή απέχει περίπου 3,5 χλμ από τη θέση Πλάκες Δ του Διακοφτιού και από μία περιοχή όπου η ανάβαση είναι για πολύ λίγους, καθώς είναι απότομη, ενώ υπάρχουν και 4-5 αρκετά μεγάλα φαράγγια που κόβουν το έδαφος με κατεύθυνση από το βουνό προς τη θάλασσα κάνοντας την πρόσβαση από εκεί ακόμη δυσκολότερη.

Στην περιοχή Μανεάνικα, όπως λέγεται ένα από τα μέρη που λίγο πριν το Β’ Παγκόσμιο, ίσως και αργότερα, υπήρχε σχετικά μεγάλη αγροικία ενός Μανέα (κλάδος της οικογένειας Γερακίτη), ο οποίος είχε μεγάλο μελισσοκομείο και ασχολιόταν με κτηνοτροφικές δραστηριότητες μέχρι να τον «φάει» και αυτόν η Αυστραλία. Εκεί υπάρχουν 6 καμάρες και καμιά εικοσαριά διάσπαρτα μικρά σπιτάκια εξοχής, όπως αυτά που βρίσκουμε και στις περιοχές που αναφέραμε στην αρχή, κατασκευασμένα απλά με την πέτρα της περιοχής. Το νερό το αντλούσαν από τρία μεγάλα πηγάδια, ενώ ανιχνεύεται και ένα σκάμμα κατασκευασμένο τεχνητά σε κοίλωμα του εδάφους, το οποίο κρατούσε περίπου 500κμ από το νερό της βροχής. Ακόμη και φέτος με τη μεγάλη ξηρασία είχε λίγες λάσπες στο βάθος του!

Αν προχωρήσουμε Α-ΒΑ με ευθεία στον Καβομαλιά σε 500μ περίπου υπάρχει ακόμη η βίγλα του παρατηρητή κι αυτό που κάνει μεγάλη εντύπωση είναι ότι, σε μικρή απόσταση από αυτήν υπάρχουν τρία συγκροτήματα, το μεγαλύτερο από τα οποία διαθέτει κάπου 15 μικρά δωμάτια 2-7τμ το καθένα. Άγνωστο σε τι χρησίμευαν και ποία εποχή κατασκευάστηκαν. Εκεί κοντά υπάρχουν και δύο καμάρες σε καλή κατάσταση, ενώ ο βιγλάτορας, είχε μία ανεμπόδιστη θέα από το Φανάρι του Καραβά μέχρι τα βουνά ΝΑ στο Διακόφτι. Κάπου εκεί κοντά βρίσκεται και ένα μικρό σπηλαιοβάραθρο 10μ περίπου βάθους, με μία αίθουσα διαστάσεων περίπου 10-15μ μήκους και 5-8μ πλάτους γεμάτη με πέτρες και κομμάτια από σταλακτίτες. Πολλοί από τους σταλακτίτες της σπηλιάς είναι ακόμα «ζωντανοί» τροφοδοτούνται δηλαδή με λίγο νερό και έχουν υγρασία. Εκεί υπάρχει και ένας ανθρώπινος σκελετός και μένει να βρουν οι ειδικοί πότε και γιατί χάθηκε εκεί ένας άνθρωπος. Τόσο στη σπηλιά, όσο και σε όλη την περιοχή υπάρχουν διάσπαρτα κεραμικά θραύσματα ίσως των τελευταίων τριών αιώνων, ίσως όμως και παλαιότερα, καθώς κανείς αρχαιολόγος δεν έχει πατήσει το πόδι του εκεί, ενώ το σπήλαιο είχε αναζητήσει μάταια πριν λίγα χρόνια ένας άλλος ακούραστος ερευνητής των άγνωστων Κυθήρων και ειδικά των σπηλαίων, ο Κ. Τρίμμης. Για να κατεβεί κανείς στη σπηλιά απαιτείται οπωσδήποτε να διαθέτει κάποιο αναρριχητικό εξοπλισμό ή γερά σχοινιά, καθώς η είσοδος ακολουθεί σχεδόν  κάθετη πορεία.

Εδώ κλείνουμε –προσωρινά- το οδοιπορικό στην περιοχή αυτή και ελπίζουμε σύντομα να την δούμε να έχει επισκέπτες. Επισκέπτες, όπως αρχαιολόγους, σπηλαιολόγους, παλαιοντολόγους και όποιους άλλους θα μπορούσαν να δώσουν απαντήσεις σε μία σειρά από ερωτήματα, μερικά από τα οποία θέσαμε κι εμείς πρόχειρα. Εδώ απλά να προσθέσουμε και πάλι πόσο λίγο γνωρίζουμε τα Κύθηρα και πόσα άγνωστα σημεία κρύβει ακόμα αυτός ο όμορφος γενέθλιος τόπος μας.