Βολοντίμιρ Ζελένσκι: Μηδενισμός

Μιχάλης Τσιντσίνης

 

Το διάγγελμα ήταν πολεμικό. Το ύφος όμως ήταν ήπιο. Σχεδόν παρακλητικό. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας μιλούσε ρωσικά. Απευθυνόταν στους Ρώσους. Οχι στον ηγέτη τους. Στους πολλούς. Θέλουν οι Ρώσοι αυτόν τον πόλεμο; αναρωτιόταν.

Κανένας πόλεμος δεν είναι πια τοπικός. Η απόπειρα να αλωθεί η Ουκρανία δεν αφορά ούτε μόνο τους αμυνόμενους ούτε μόνο τους επιτιθέμενους.

Ο Πούτιν προκαλεί μεγάλες βλάβες και εκεί που δεν φτάνουν τα πυρά του: στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Στους ίδιους τους Ευρωπαίους, που ήδη νιώθουν τον πόλεμο στην τσέπη τους.

Ναι, τα πραγματικά θύματα είναι ο λαός του Ζελένσκι – του κωμικού, τον οποίο η Ιστορία έμελλε αγρίως να ανελκύσει σε βάθρο εθνικού ηγέτη. Του Εβραίου, που άκουσε ότι ένας ξένος στρατός καταφθάνει για να τον «αποναζιστικοποιήσει». Του προέδρου, που ξέρει ότι ένας από τους πρώτους στόχους του πολέμου είναι η εξόντωσή του.

Ακόμη κι αν η χώρα του αποφύγει τη συντριπτική ήττα· ακόμη κι αν δεν καταλήξει υποτελής της Μόσχας, σαν μια δεύτερη Λευκορωσία με έναν δικτάτορα-μαριονέτα του Πούτιν· η Ουκρανία δεν πρόκειται εύκολα να ξαναβρεί τον δρόμο προς τη δημοκρατική της ολοκλήρωση. Θα έχει πολλές ζωτικές πληγές να επουλώσει, προτού δοκιμάσει ξανά να μπει στις ράγες του ευρωπαϊκού προσανατολισμού.

Αν αυτός ήταν ο στόχος –να αναχαιτίσει την προσέγγιση της Ουκρανίας προς τη Δύση–, ο Πούτιν τον είχε κιόλας πετύχει, προτού εισβάλλει από όλα τα σημεία του ορίζοντα. Μόνο υπό την απειλή του πολέμου, του είχε αναγνωριστεί de facto η εξουσία να καθορίζει τις στρατηγικές επιλογές του γείτονά του, στο καλούπι της δικής του αντίληψης περί ρωσικού συμφέροντος.

Ενας πόλεμος που δεν συμφέρει ούτε αυτούς που τον σχεδίασαν.

Ο πόλεμος μηδενίζει αυτό το κεκτημένο ισχύος. Κανείς δεν έχει πια κίνητρο να κατευνάσει τη Ρωσία, αφού η ίδια αποδείχθηκε ανεπίδεκτη κατευνασμού.

Αντιθέτως. Το ΝΑΤΟ επείγεται πια να ενισχύσει τη στρατιωτική του παρουσία στις χώρες της Βαλτικής. Η Ευρώπη έχει κάθε λόγο να κόψει τον ενεργειακό λώρο με τη Μόσχα.

Το ερώτημα του Ζελένσκι δεν είναι ρητορικό. Θέλουν οι Ρώσοι αυτόν τον πόλεμο;

Θέλουν έναν πόλεμο που θα απομονώσει τη χώρα τους οικονομικά και διπλωματικά; Που θα σωρεύσει στους δικούς τους ώμους το κόστος της απομόνωσης; Που θα τους σπρώξει ακόμη πιο μακριά από την Ευρώπη – ακόμη πιο βαθιά στην περιτοιχισμένη μιζέρια ενός αυταρχικού καθεστώτος;

Θέλουν να καταβάλουν φόρο αίματος μόνο για να εντυπώσει ο ένοικος του Κρεμλίνου στον χάρτη τις φαντασιώσεις του;

Αυτός ο πόλεμος δεν συμφέρει κανέναν – ούτε καν εκείνον που τον σχεδίασε. Κι αυτό, όντως. Είχε να συμβεί στην Ευρώπη 83 χρόνια.

 

Ευρώπη: ένας οικόσιτος γάτος στον δρόμο

Τάκης Θεοδωρόπουλος

 

Οικόσιτος γάτος τον οποίο οι ατυχίες της ζωής τον στέρησαν από το σπίτι του και αναγκάστηκε να επιβιώσει στον δρόμο. Θυμώνει και κάνει το περίφημο «χου» όποτε κάποιος άλλος κεραμιδόγατος διεκδικεί κάτι από τα σκουπίδια που είναι αναγκασμένος να φάει για να ζήσει. «Δεν είναι σωστά πράγματα αυτά, κύριε. Ζούμε στον 21ο αιώνα. Οφείλουμε να είμαστε ανθρωπιστές, ή έστω γατιστές, τουλάχιστον να σεβόμαστε τους κανόνες της συμβίωσής μας. Είμαστε πολιτισμένοι, παιδιά του Διαφωτισμού». Ο άτυχος οικόσιτος φίλος μας νιαουρίζει, βγάζει νύχια και δόντια, αλλά, τελικά, αναγκάζεται να υποχωρήσει απέναντι στη συμμορία των κεραμιδόγατων που ξέρουν καλύτερα την τέχνη των σκουπιδιών από τον ίδιο. Μένει τσουρομαδημένος, γλείφει τις πληγές του και προσπαθεί να σώσει την αξιοπρέπειά του. Αξιοπρέπεια uber alles. Δεν θα επιβάλλει ο κάθε κεραμιδόγατος τους κανόνες του στη γατική κοινωνία. Οι πατεράδες μας ήσαν κεραμιδόγατοι. Ζήσαμε την ένδοξη δυστυχία τους και δεν θέλουμε να την ξαναζήσουμε. Σφάχτηκαν για να καβαλήσει ο ένας τον άλλον, όμως εμείς, οι πολιτισμένοι γάτοι, θέλουμε ειρήνη, συνεννόηση και κοινές προδιαγραφές για τα αντιβιοτικά και τα καζανάκια. Ας μη σπαταλάμε το νερό. Είναι πολύτιμο.

Ο οικόσιτος γάτος είναι η Ευρώπη. Εχει να αντιμετωπίσει τους κεραμιδόγατους του κόσμου τούτου, έτοιμους να γελάσουν με τις ψευδαισθήσεις της. Κυρίως, δε, με την ψευδαίσθηση ότι η ίδια έχει καταφέρει να απαλλάξει τον κόσμο της από τη ζωή του δρόμου, τα ήθη του κεραμιδόγατου. Η απαλλαγή τους από τους αλήτες αίλουρους μπορεί να εκληφθεί ως μεταφορά της απώθησης του ιστορικού της παρελθόντος. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα χτίστηκε πάνω σε δύο βασικές αρχές: «Ποτέ πια πόλεμος. Οι κοινωνίες μας θα αναπτυχθούν μέσω της ευημερίας». Το δεύτερο απέτυχε μαζί με την οργάνωση της πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Το πρώτο κατέρρευσε όταν ο Πούτιν, εισβάλλοντας στην Ουκρανία, έδειξε στην οικόσιτη Ευρώπη ότι η ζωή στον δρόμο της Ιστορίας δεν έχει αλλάξει. «Εως αν η ανθρωπείη φύσις η αυτή είη», που έγραψε ο Θουκυδίδης.

Η παθητικότητα της Ευρώπης απέναντι στην επιθετικότητα της Ρωσίας του Πούτιν δεν απέχει από τον ατυχήσαντα οικόσιτο γάτο μου. Η Ε.Ε. δημιούργησε ένα ασφαλές περιβάλλον απωθώντας την Ιστορία της Ευρώπης. Η πολιτισμική της αλαζονεία την έκανε να πιστέψει πως αυτό το ασφαλές περιβάλλον μπορούσε να κυριαρχήσει στον κόσμο της. Το Ιράκ ή το Αφγανιστάν ήσαν οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Αυτοί ήσαν εκτός ευρωπαϊκού πολιτισμού. Ομως τι γίνεται με τη Ρωσία του Πούτιν;

 

Είμαστε όλοι Ουκρανοί

Πάσχος Μανδραβέλης

 

Τελικώς το αδιανόητο συνέβη. Στην ηπειρωτική Ευρώπη, για πρώτη φορά μετά την «επιχείρηση Μπαρμπαρόσα», τον Ιούνιο του 1941, άρματα μάχης διασχίζουν τα σύνορα μιας άλλης χώρας με σκοπό να την καταλάβουν, ή έστω να αρπάξουν ένα κομμάτι της· λέμε «ηπειρωτικής Ευρώπης», γιατί υπάρχει και το προηγούμενο του 1974 στην Κύπρο. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν άνοιξε τον ασκό του Αιόλου και οι νουνεχείς δεν θέλουν να κάνουν προβλέψεις. Η ιστορία είναι ένα σύνθετο προϊόν και ουδείς μπορεί να περιγράψει το τελικό της αποτέλεσμα. Το μόνο που ξέρουμε με ασφάλεια είναι πως «όλες οι διεθνείς κρίσεις που επιδεινώθηκαν, από τον Κριμαϊκό Πόλεμο μέχρι την εισβολή στο Ιράκ, οδήγησαν αρχικά σε σύντομες περιόδους ασταθών πολιτικών αλληλεπιδράσεων και απρόβλεπτων συγκυριών πριν από την έναρξη των εχθροπραξιών» (Richard Overy, «1939. Η αντίστροφη μέτρηση για τον πόλεμο», εκδ. Πατάκη).

Δεν ξέρουμε μέχρι πού θέλει να φτάσει ο Πούτιν, τώρα που νιώθει ισχυρός και επίσης ξέρει ότι το βιολογικό του τέλος πλησιάζει. Είναι 70 ετών και όλοι οι αυταρχικοί ηγέτες σαν γερνάνε δεν νοιάζονται για τα ύστερα του κόσμου. Από την άλλη μεριά στη Ρωσία δεν υπάρχουν τα δημοκρατικά αντίβαρα σε γεροπαράξενους όπως ο Ντόναλντ Τραμπ. Το αυταρχικό καθεστώς Πούτιν έχει εξοντώσει όλους τους εσωτερικούς αντιπάλους του. Δολοφονήθηκαν πολιτικοί της αντιπολίτευσης, δημοσιογράφοι, επιχειρηματίες, συνδικαλιστές, ακτιβιστές, όλοι όσοι μπορούσαν να φέρουν αντιρρήσεις στον μεγαλοϊδεατισμό του, και ίσως γι’ αυτό να τραύλιζε περίεργα ο αρχηγός των μυστικών του υπηρεσιών, όταν ρωτήθηκε από τον Πούτιν αν στηρίζει την πολιτική του στην Ουκρανία.

Οσο για τις εκλογές, αυτές είναι για τους Ρώσους το πιο σύντομο ανέκδοτο. Στις προτελευταίες, χιλιάδες ψηφοδέλτια της αντιπολίτευσης βρέθηκαν στις τουαλέτες των εκλογικών κέντρων· στις τελευταίες αποτυπώνεται σε βίντεο υπάλληλος του καθεστώτος να ρίχνει στην κάλπη δεκάδες ψηφοδέλτια. Υπό το φως αυτών των αποκαλύψεων μέχρι και η εκπρόσωπος του Κρεμλίνου αναγκάστηκε να δηλώσει πως αν έγινε νοθεία ήταν σε μικρή κλίμακα και δεν επηρέασε το τελικό αποτέλεσμα.

Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται όσο κι αν μπαίνουμε στον πειρασμό να παραλληλίσουμε τη Σουδητία με το Ντονέτσκ, την Ουκρανία με την Πολωνία. Ομως από την άλλη μεριά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αυτό που θεωρούμε δεδομένο, την ογδοντάχρονη ειρήνη στην ευρωπαϊκή ήπειρο, αποτελεί ένα σπάνιο θαύμα. Δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα μικρό κλάσμα της μακραίωνης ιστορίας της. Ο Πούτιν άνοιξε τον ασκό του Αιόλου και –ειδικώς εδώ στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης– είμαστε όλοι δυνάμει Ουκρανοί.