Βυζαντινό Μουσείο – Η ιστορία της Σμύρνης γραμμένη αλλιώς

 

Καρτ-ποστάλ: Καμηλιέρηδες στη Σμύρνη

 

Η Σμύρνη πρωτεύουσα της Ιωνίας, η κοινωνία, τα μνημεία και οι  άνθρωποί της, όπως τα είδε ο βυζαντινολόγος Γεώργιος Λαμπάκης  είναι το θέμα της έκθεσης που εγκαινιάστηκε την Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.

Αντλώντας υλικό μέσα από το Αρχείο Οικογένειας Λαμπάκη, που είναι πολύτιμη πηγή για τις ελληνικές κοινότητες της Μικράς Ασίας πριν από το 1922, η έκθεση εμπλουτίζεται και από αντικείμενα των συλλογών του μουσείου. Τίτλος της «Η Σμύρνη στις αρχές του 20ού αιώνα. Μέσα από τα μάτια του βυζαντινολόγου Γεωργίου Λαμπάκη» και όχι μόνον τα δικά του, καθώς περιλαμβάνονται και τα αρχεία των μελών της οικογένειας, που από τα τέλη του 19ου αιώνα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία. Ιδιαίτερα εξάλλου  στο αρχείο του Γεωργίου Λαμπάκη συγκεντρώνεται πλήθος πληροφοριών τόσο για τα μνημεία όσο και για τις ελληνικές πόλεις.

 

Εμμανουήλ Λαμπάκης, Αυτοπροσωπογραφία, 1894. Λάδι σε μουσαμά

 

 

Ο Γεώργιος Λαμπάκης (1854-1814) και λόγω της θέσης του, ως ιδιαίτερος γραμματέας της Βασίλισσας Όλγας είχε επιχειρήσει  να παίξει έναν ρόλο διαμεσολαβητικό ανάμεσα στο ελληνικό κράτος και στον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας.  Αρχικά λοιπόν στην έκθεση σκιαγραφούνται το έργο και η προσωπικότητα του Γεωργίου Λαμπάκη, καθώς και οι γενικότερες ιστορικές και κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της δράσης του.

 

Ο Γεώργιος Λαμπάκης

 

 

Τα μνημεία

 

Η περιοχή της Μικράς Ασίας, αλλά και ο τρόπος που την αντιλαμβάνεται ο Γεώργιος Λαμπάκης, μέσα από το βιβλίο του «Οι Επτά Αστέρες της Αποκαλύψεως» είναι το επόμενο σημείο ενδιαφέροντος για τον επισκέπτη. Η Σμύρνη, τα κτίρια, η κοινωνία, οι άνθρωποι εμφανίζονται μέσα από επιστολές, εφημερίδες, φωτογραφίες και καρτ-ποστάλ της εποχής των αρχών του 20ού αιώνα. Το τελευταίο μέρος της έκθεσης παρουσιάζει την πρόσληψη των μνημείων από τον Γεώργιο Λαμπάκη, που καταγράφει τα μνημεία της Μικράς Ασίας, αρχαία και βυζαντινά, την ανάδειξη του τόπου μαρτυρίου του αγίου Πολυκάρπου ως τόπου μνήμης για την ελληνική κοινότητα της πόλης, τη σημασία των ελληνικών επιγραφών και, τέλος, το ρόλο που έπαιξε η αρχαιολογία στο πλαίσιο της Μεγάλης Ιδέας.

 

Φωτογραφία από την ανασκαφή του Αγίου Ιωάννου Θεολόγου στην Έφεσο, όπου διακρίνονται κιονόκρανα

 

 

Όσον αφορά το αρχείο του Γεωργίου Σωτηρίου, που φυλάσσεται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο επιτρέπει την επέκταση της αφήγησης της έκθεσης έως πριν από την καταστροφή του 1922, καθώς εκείνος διηύθυνε ανασκαφές στην περιοχή της Σμύρνης, την περίοδο της ελληνικής διοίκησης της περιοχής.

 

Φωτογραφία με παιδιά πιθανόν από σχολείο ή σύλλογο στη Σμύρνη

 

 

Η επιστροφή

 

Η επιστροφή στις ζωηρές και ξέγνοιαστες αναμνήσεις, οι κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων και η βιωμένη μνήμη είναι οι αφετηρίες για τη διοργάνωση αυτής της έκθεσης. Παράλληλα η συγκεκριμένη έκθεση  αποτελεί ένα εκπαιδευτικό εργαστήριο για τους φοιτητές του «Διεπιστημονικού Σεμιναρίου» του Διιδρυματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διαχείριση Μνημείων: Αρχαιολογία, Πόλη και Αρχιτεκτονική» με το οποίο συνδιοργανώνεται. Στο πλαίσιο αυτό οι φοιτητές έρχονται αντιμέτωποι με τις πραγματικές συνθήκες οργάνωσης μιας περιοδικής έκθεσης, σε συνεργασία με το πολύπειρο προσωπικό του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου.

 

Σταυρός – λειψανοθήκη από επιχρυσωμένο άργυρο, 1664. Τον σταυρό διέσωσε ο Μητροπολίτης Εφέσου Χρυσόστομος και τον παρέδωσε στον Γεώργιο Σωτηρίου για να κατατεθεί στο Βυζαντινό Μουσείο

 

 

Με γνώμονα την πολυαισθητηριακή εμπειρία εξάλλου, δημιουργείται μια νεωτερική μουσειολογική και μουσειογραφική προσέγγιση που συνδυάζει τα ιστορικά αρχειακά τεκμήρια, ψηφιακό οπτικοακουστικό υλικό και μια pop εκδοχή της Σμύρνης, μέσω ενός γκραφίτι, από τον νεαρό καλλιτέχνη Soteur – Σωτήρη Φωκέα.