500 εκατομμύρια για ένα ψωμί – Γιατί κανείς δεν εμπιστεύεται το νεότερο νόμισμα του κόσμου

Η Ζιμπάμπουε καταργεί το εθνικό της νόμισμα, το οποίο έτσι και αλλιώς έχει καταστεί άχρηστο, λόγω του υπερπληθωρισμού. Σε όσους έχουν ακόμα τέτοια χαρτονομίσματα στα χέρια τους, η κεντρική τράπεζα προσφέρει 1 δολάριο ΗΠΑ για κάθε 35 τετράκις εκατομμύρια δολάρια Ζιμπάμπουε.

Έτσι και αλλιώς, το δολάριο των ΗΠΑ αλλά και το ραντ της Ν. Αφρικής είχαν αρχίσει να χρησιμοποιούνται στη Ζιμπάμπουε από το 2009, καθώς το εθνικό νόμισμα της χώρας καταστράφηκε από τον υπερπληθωρισμό, ο οποίος άγγιξε το 500.000.000.000% το 2008.

Στο αποκορύφωμα της οικονομικής κρίσης της Ζιμπάμπουε, το 2008, οι ντόπιοι ήταν αναγκασμένοι να κουβαλούν πλαστικές σακούλες γεμάτες με χαρτονομίσματα για να αγοράσουν βασικά είδη, όπως ψωμί ή γάλα. Οι τιμές άλλαζαν τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα.

Σε κάποιο σημείο, μία φρατζόλα ψωμί κόστιζε πάνω από 500 εκατ. δολάρια Ζιμπάμπουε.

Από τις 12 Ιουνίου του 2015 οι κάτοικοι της Ζιμπάμπουε άρχισαν να ανταλλάσσουν τα τετράκις εκατομμύριά τους με μερικά δολάρια, καθώς ο πρόεδρος Robert Mugabe κατάργησε το νόμισμα. Κάποιοι ήδη πουλούσαν τα χαρτονομίσματα με τα τόσο πολλά μηδενικά σαν σουβενίρ στους τουρίστες. Όσοι δεν το έκαναν, είχαν έως τον Σεπτέμβριο για να τα ανταλλάξουν.

Όσοι είχαν τραπεζικούς λογαριασμούς με υπόλοιπα έως και 175 τετράκις εκατομμυρίων δολαρίων Ζιμπάμπουε θα λάμβαναν 5 δολάρια ΗΠΑ. Όσοι είχαν μεγαλύτερα ποσά, θα λάμβαναν 1 δολάριο ΗΠΑ για κάθε 35 τετράκις εκατομμύρια.

Το μεγαλύτερο αλλά και το τελευταίο χαρτονόμισμα που τυπώθηκε από την κεντρική τράπεζα, το 2008, ήταν εκείνο των 100 τρισ. δολαρίων Ζιμπάμπουε. Ο κάτοχός τους δεν μπορούσε να πληρώσει με αυτό ούτε καν το εισιτήριο του λεωφορείου για μια εβδομάδα.

Δέκα χρόνια μετά την δολαριοποίηση της οικονομίας της, το 2019, η Ζιμπάμπουε έθεσε σε κυκλοφορία το νέο εθνικό νόμισμα (νέο δολάριο Ζιμπάμπουε) και έκανε τη χρήση ξένων νομισμάτων παράνομη, σε μία προσπάθεια να το στηρίξει.

Όμως, η κίνηση έγινε βιαστικά, χωρίς το εθνικό νόμισμα να στηρίζεται από ξένα συναλλαγματικά αποθεματικά, με αποτέλεσμα να πυροδοτηθεί υπερπληθωρισμός.

Έτσι, παρότι οι αγορές με ξένα νομίσματα έγιναν παράνομες, πολλοί έπαιρναν το ρίσκο αυτό, ενώ κάποιες επιχειρήσεις εξακολουθούσαν να αναγράφουν τις τιμές σε δολάρια Ζιμπάμπουε αλλά και ΗΠΑ.

Η χρήση του αμερικανικού δολαρίου πρακτικά συνεχίστηκε στη χώρα, αλλά όχι χωρίς προβλήματα. Καθώς η Ζιμπάμπουε δεν είχε κάποια επίσημη συμφωνία με τις ΗΠΑ για τη χρήση του δολαρίου, τα αμερικανικά δολάρια που εισέρρεαν στη χώρα ήταν μέσω των εξαγωγών, των εμβασμάτων που έστελναν οι μετανάστες κτλ. Η μεταφορά κερμάτων τόσο μακριά δεν ήταν πρακτική, επομένως στο εσωτερικό της χώρας υπήρχε τεράστια έλλειψη μικρών νομισμάτων.

Το ανέκδοτο που κυκλοφορούσε μέσα στη Ζιμπάμπουε ήταν ότι εάν κάποιος μπει μέσα σε ένα εστιατόριο με ένα χαρτονόμισμα του 1 δολαρίου θα φάει ένα γευστικό γεύμα, αλλά εάν κάποιος περάσει την πόρτα με ένα χαρτονόμισμα των 100 δολαρίων, θα φύγει νηστικός, αφού οι επιχειρήσεις αδυνατούσαν να δώσουν ρέστα.

Πολλές, μάλιστα, έδιναν αντί για ρέστα είδη μικρής αξίας, ενώ άλλες μοίραζαν στους πελάτες ακόμα και χαρτάκια με την επωνυμία της επιχείρησης και το ποσό, προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν σε κάποια επόμενη αγορά τους.

Τον Απρίλιο του 2024, η κεντρική τράπεζα αντικατέστησε το δολάριο Ζιμπάμπουε με το ZiG (Zimbabwe Gold, καθώς στηρίζεται στον χρυσό της χώρας), σε μία ακόμα προσπάθεια να σταθεροποιήσει μια οικονομία που πηγαίνει από κρίση σε κρίση εδώ και 25 χρόνια.

Στους κατοίκους δόθηκε προθεσμία 21 ημερών για να ανταλλάξουν τα νομίσματά τους.

Όμως, το νεότερο νόμισμα του κόσμου δυσκολεύεται να κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών σε μία χώρα που έχει αλλάξει έξι νομίσματα από το 2009. Με τις μνήμες ακόμα νωπές από την εποχή του υπερπληθωρισμού και το χαρτονόμισμα των 100 τρισ. δολαρίων που είχε αναγκαστεί να τυπώσει η κεντρική τράπεζα, όλοι προτιμούν να χρησιμοποιούν το δολάριο για να πληρώσουν το ενοίκιο, τα δίδακτρα των παιδιών τους ή τα εβδομαδιαία ψώνια τους. Και η μαύρη αγορά καλά κρατεί.