H ντροπή της Αυστραλίας: Τα παιδιά-κατάδικοι στο Nαουρού που λένε μόνο «έχω ανάγκη τον θάνατο»

Το Ναουρού είναι ένα μικρό νησί ΒΑ της Αυστραλίας και μία πιο τις τρεις πιο μικρές ανεξάρτητες δημοκρατίες στον κόσμο. Έχει έκταση μόλις 21 τετραγωνικών χιλιομέτρων και ακτογραμμή 30 χιλιομέτρων ενώ ο πληθυσμός του μετά βίας ξεπερνά τα 10.000 άτομα. Από τις αρχές του περασμένου αιώνα, η οικονομία του νησιού στηρίζονταν στην εξόρυξη φωσφάτων. Τη δεκαετία του ’90 όμως τα αποθέματα εξαντλήθηκαν και το Ναουρού για ένα μεγάλο διάστημα αποτέλεσε έναν φορολογικό παράδεισο για ξέπλυμα βρόμικου χρήματος. Και πάλι όμως η οικονομία του νησιωτικού κράτους ήταν αναιμική.

Η ντροπή της «Λύσης του Ειρηνικού»

Έτσι η Αυστραλία έκανε στην κυβέρνηση μια δελεαστική πρόταση. Να ανοίξει κέντρα κράτησης προσφύγων και οικονομικών μεταναστών που έφταναν στις ακτές της Αυστραλίας και βάσει της αυστηρής νομοθεσίας της χώρας και της σκληρής πολιτικής της συντηρητικής τότε κυβέρνησης συνασπισμού, έπρεπε να απελαθούν. Επρόκειτο για την περίφημη «Λύση του Ειρηνικού». Το αντάλλαγμα φυσικά ήταν οικονομικό.

Η λύση που επιλέχθηκε δεν ήταν καθόλου τυχαία. Η κυβέρνηση ήθελε να περάσει το μήνυμα πως πρόσφυγες και μετανάστες που επιλέγουν ως προορισμό σωτηρίας την Αυστραλία, δύσκολα θα κερδίσουν την παραμονή τους σε αυτή ενώ η τύχη που τους περιμένει είναι η χειρότερη δυνατή, αφού τα συγκεκριμένα κέντρα κράτησης είναι διαβόητα για τις άθλιες συνθήκες υπό τις οποίες καλούνται να επιβιώσουν οι κρατούμενοι και μάλιστα για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Η συμφωνία έληξε το 2008, μόνο όμως για να ανανεωθεί το 2012 με αφορμή νέες καραβιές προσφύγων και οικονομικών μεταναστών που αναζητούσαν καταφύγιο στην Αυστραλία.  Αυτή τη φορά η απόφαση για μια νέα συμφωνία α λα «Λύση του Ειρηνικού» φέρει την υπογραφή της σοσιαλιστικής κυβέρνησης των Εργατικών. Τα κέντρα κράτησης άνοιξαν ξανά με κόστος αρκετών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Σύμφωνα δε με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, η Αυστραλία φέρει αποκλειστικά την ευθύνη για τον σχεδιασμό τους, πλήρωσε για την οικοδόμησή τους και κατάρτισε το σύστημα υπό το οποίο μέχρι και σήμερα λειτουργούν. Και τώρα νέες αποκαλύψεις, σε διάστημα μικρότερο των δύο ετών έρχονται να ξυπνήσουν την διεθνή κοινότητα από το μακάριο ύπνο της για όσα συμβαίνουν σε αυτό το νησί.

Από «νησί της Χαράς» σε νησί-εφιάλτης

Για μια ακόμη φορά, το Ναουρού, που κάποτε ήταν γνωστό ως «Νησί της Χαράς» μετατράπηκε σε νησί-εφιάλτης για πρόσφυγες και μετανάστες. Η κυβέρνηση δεν ήταν σε θέση να αρνηθεί την πολύτιμη για την επιβίωση της μικρής χώρας, οικονομική βοήθεια από την Αυστραλία, τις θέσεις εργασίες που προσέφερε η λειτουργία των κέντρων κράτησης κ.ο.κ.

Προτίμησε να συνεχίσει την πορεία του ως ένα σύγχρονο κολαστήριο στο οποίο οι απάνθρωπες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι βέβαια γνωστές. Ανθρωπιστικές οργανώσεις έχουν καταγγείλει τα όσα συμβαίνουν στο νησί, διεθνείς οργανισμοί έχουν προχωρήσει σε αποκαλύψεις και απευθύνει εκκλήσεις για τον τερματισμό λειτουργίας των κέντρων κράτησης που διατηρεί η Αυστραλία στο Ναουρού αλλά και στην Παπούα Νέα Γουινέα. Όλα μάταια. 

Μια μοναδική ευκαιρία χάθηκε το το 2016 όταν διέρρευσαν χιλιάδες έγγραφα για την κατάσταση στα κέντρα κράτησης αποκαλύπτοντας το μέγεθος της κακοποίησης που υφίσταντο οι κρατούμενοι ουσιαστικά πρόσφυγες.  Κυρίως όμως τα παιδιά που δεν διαθέτουν τα ίδια εφόδια για αμυνθούν και να αντέξουν όσα υφίστανται. 

«Θέλω να πεθάνω. Έχω ανάγκη τον θάνατο»

Αν έπρεπε να επιλέξει κανείς μόνο μια αναφορά, για να συνοψίσει το μέγεθος της τραγωδίας που εκτυλίσσεται στο Ναουρού, τότε είναι αυτή που βρέθηκε στα συγκεκριμένα έγγραφα, ανέσυρε και ανέδειξε σε σχετικό δημοσίευμά του, ο Guardian: «Ένα κοριτσάκι ζωγράφιζε στο σχολικό του βιβλίο. Όταν όμως η δασκάλα κοίταξε πάνω από τον ώμο του είδε πως είχε γράψει τις φράσεις ”Θέλω να πεθάνω” και ”Έχω ανάγκη τον θάνατο”». Το κορίτσι αυτό, όπως και πολλά άλλα έχουν ξεκάθαρα αυτοκτονικές τάσεις. Όσο η κράτησή τους στο Ναουρού παρατείνεται, το μόνο που επιθυμούν είναι να πεθάνουν αφού μόνο ο θάνατος μπορεί να τα λυτρώσει.

Όλα αυτά και πολλές ακόμη ανατριχιαστικές λεπτομέρειες που σε έναν σώφρων άνθρωπο μπορούν να προκαλέσουν μόνο δικαιολογημένη οργή και θλίψη, για το πως συμπεριφερόμαστε στους πιο αδύναμους μεταξύ των συνανθρώπων μας, αν και έχουν αποκαλυφθεί εδώ και δύο χρόνια- και κανείς δεν μπορεί να πει ότι «έπεσε» από τα σύννεφα για τις αποκαλύψεις- δεν ήταν…αρκετές  για να πιεστεί η Αυστραλία και να αλλάξει την πολιτική της. Ο καιρός πέρασε, η διεθνής κοινότητα το έβαλε στο ράφι.

Τώρα όμως το θέμα επανήλθε με αφορμή την εντολή που δόθηκε στην ΜΚΟ, Γιατροί Χωρίς Σύνορα, να αποχωρήσει από τα κέντρα κράτησης στο Ναουρού, αφού αποφασίστηκε να μην ανανεωθεί το συμβόλαιο. Οι ΓΧΣ είναι μια από τις ελάχιστες ΜΚΟ που είχαν καταφέρει να κερδίσουν πρόσβαση και να δουλέψουν στα κέντρα κράτησης του νησιού παρέχοντας κυρίως ψυχιατρική υποστήριξη.

ΓΧΣ: Παιδιά σε «ημι-κομματώδη» κατάσταση που αδυνατούν να φάνε, να πιούν και να μιλήσουν

Σήμερα στο Ναουρού, 900 πρόσφυγες αναμετριούνται καθημερινά με τις συνθήκες κράτησης τους και αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στην επιθυμία τους να πεθάνουν και στο ένστικτο της επιβίωσης που τους κάνει να θέλουν να ζήσουν ακόμη μια μέρα.

Οι ΓΧΣ κάνουν λόγο για παιδιά που βρίσκονται «σε ημι-κωματώδη κατάσταση» και δεν μπορούν να φάνε, να πιουν ή να μιλήσουν.

«Παιδιά ηλικίας ακόμη και 7 ή 12 ετών έχουν αποπειραθεί επανειλημμένα να αυτοκτονήσουν. Περιλούζονται με βενζίνη. Πολλά παιδιά ζουν σε ημι-κωματώδη κατάσταση, δεν είναι σε θέση να φάνε, να πιουν και να μιλήσουν», τόνισε ο Πολ ΜακΠαν, εκτελεστικός διευθυντής των ΓΧΣ, προσθέτοντας ότι πολλά από αυτά λαμβάνουν υγρά ενδοφλεβίως.

«Παιδιά ηλικίας ακόμη και εννέα ετών έχουν δηλώσει στο προσωπικό μας ότι προτιμούν να πεθάνουν από το να ζουν σε αυτή την απελπιστική κατάσταση».

Η εικόνα που περιγράφουν οι ΓΧΣ μοιάζει με αυτή που περιγράφει και το Συμβούλιο Προσφύγων της Αυστραλίας με τους ειδικούς να αναφέρονται στους πρόσφυγες ως ανθρώπους που φέρουν «τα σοβαρότερα ψυχικά τραύματα» που η οργάνωση έχει κληθεί μέχρι σήμερα να καταγράψει και να αντιμετωπίσει.

Όπως εξήγησε ο Πολ ΜακΠαν, τη χρονιά που πέρασε, τα μέλη της οργάνωσης έγιναν μάρτυρες της σημαντικής επιδείνωσης της ψυχικής υγείας των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων.

Όταν τόνισε σε δηλώσεις του, «Ο διαχωρισμός οικογενειών και η αναγκαστική κράτηση ανδρών, γυναικών και παιδιών σε ένα απομακρυσμένο νησί επ’ αόριστο χωρίς ελπίδα ή προστασία εκτός από περιπτώσεις ιατρικής έκτακτης ανάγκης είναι σκληρό, απάνθρωπο και μειωτικό».

Αντιδρώντας στη τελευταία αυτή εξέλιξη, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, στην Καμπέρα προχώρησε σε ανακοινώσεις καλώντας την Αυστραλία να τερματίσει την λειτουργία των κέντρων τονίζοντας πως, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς της Αυστραλίας, δεν πρόκειται για ένα θέμα που αφορά την κυβέρνηση του Ναουρού αλλά αυτή της Αυστραλίας.

Στις ανακοινώσεις του ΟΗΕ τονίζεται πως οι κρατούμενοι στο νησί παρουσιάζουν αυτοκτονικές τάσεις ενώ υπάρχει πλήρης άρνηση στην μεταφορά ατόμων που χρήζουν νοσοκομειακής φροντίδας και ψυχιατρικής παρακολούθησης να απομακρυνθούν από τα κέντρα. Ακόμη και όταν ένα κορίτσι σε προεφηβική ηλικία περιέλουσε τον εαυτό της με βενζίνη και έβαλε φωτιά, και παρά το αίτημα του ιατρικού προσωπικού στο Ναουρού, το κορίτσι παρέμεινε στο νησί. 

Η κυβέρνηση της Αυστραλίας όμως λέει πως κερδίζει τους ψηφοφόρους

Ο υπουργός Μετανάστευσης της Αυστραλίας, πάντως, Πίτερ Ντάτον απάντησε ότι οι ΓΧΣ είχαν κληθεί στο Ναούρου για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον τοπικό πληθυσμό και όχι στους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο.

Ο Ντάτον πρόσθεσε ότι 418 πρόσφυγες έχουν μεταφερθεί στις ΗΠΑ, βάσει μιας συμφωνίας που υπεγράφη με τον πρώην πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα να δεχθεί η χώρα του 1.250 πρόσφυγες, ενώ πρόσθεσε ότι αναζητά μια τρίτη χώρα για να μεταφερθούν οι υπόλοιποι.

Πάντως η σημερινή κεντροδεξιά κυβέρνηση της Αυστραλίας έχει κερδίσει τους ψηφοφόρους με τη μεταναστευτική της πολιτική, η οποία, σύμφωνα με την ίδια, αποτρέπει τον πνιγμό προσφύγων στη θάλασσα και διαφυλάσσει τα σύνορα της χώρας.

Πηγές: BBC, Reuters, The Guardian